1980'e kadar Türkiye sinemasında yaratıcı emek ve örgütlenme deneyimleri
Creative labour and professional organizations in Turkish cinema until 1980
- Tez No: 851293
- Danışmanlar: PROF. DR. SEMİRE RUKEN ÖZTÜRK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Radyo-Televizyon, Radio and Television
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 405
Özet
Günümüzde sinema emekçilerinin yaşam ve çalışma koşulları, çoğunlukla hayatlarının son zamanlarını yoksul ve yalnız olarak geçirmeleri üzerinden basının ve sektörün gündemine girmiştir. Bu 'ilgi' Yeşilçam nostaljisi yapaylığında olmuş ve emekçiler; vefasızlığa uğramış, güçsüz, yılgın insanlar olarak kodlanmıştır. Başlangıcından 1980'e kadar olan dönemin çalışıldığı bu tezde, sinema emekçilerinin sosyal-ekonomik hakları ve nitelikli film üretimi için verdikleri mücadelelere ve örgütlenme deneyimlerine bakılarak onların itiraz kültürüne ve güçlü oldukları dönemlere açıklık getirilmiştir. Düzenleyici bir yasası hiç olmamış ve büyük sistemsizlik içinde varlık göstermeye çalışmış Yeşilçam'da güvencesiz yaşam, ağır çalışma şartları ve uzun çalışma saatleri altında yaratıcı bir iş yapmaya çalışan sinema emekçilerinin, yıpranmaya ve sömürüye en açık emek gruplarından olduğu açıktır. Kültürel ve yaratıcı endüstriler içindeki sanat ve kültür işçilerinin üretim ilişkileri ve sınıfsal karakterleri nedeniyle örgütlenmesi pek çok işçi sınıfı grubuna göre daha zor olmuştur. Bir film yapımındaki entelektüel ve teknik alandaki yaratıcı emeğin, mesleki ve sanatsal sorunlarının çözümü için bir araya gelmekte zorlandıkları dönemler olmuştur. Sinema emekçilerinin en etkin örgütleri,“kafa ve kol”,“işçi ve sanatçı”gibi ayrımların handikaplarını aşıp bir araya gelebilenler tarafından kurulmuştur. Türkiye ekonomisindeki değişimlerin, sinemadaki endüstriyel gelişmelerin ve film içeriğine yönelik politik müdahalelerin sinema emekçilerinin yaratıcılıklarını nasıl etkilediği ve dernek, sendika gibi örgütlenmelerin özgür üretim koşulları için ne kadar mücadele verdiği soruları bu tezin önemli bir meselesidir. 1980'e kadar olan dönemlere bakıldığında, örgütlenme çalışmalarında aktif olan sinema emekçilerinin aynı zamanda iyi filmler yapma arayışındaki kişiler olması önemli bir bilgidir. Emek eksenli örgütlenmeler, sinemanın vicdanı olmakla birlikte Yeşilçam'da özgür sanat arayışının da adresi olmuştur.
Özet (Çeviri)
The living and working conditions of laborers within Turkey's film industry have been sporadically showcased in the media and within the industry, often focusing on the bleak circumstances they endure in their later years, marked by poverty and solitude. This purported 'attention' is often portrayed with an artificial sense of“Yeşilçam nostalgia,”casting these laborers as feeble and disheartened individuvals who have fallen from grace and been forsaken. This thesis delves into the historical trajectory of Turkey's film industry from its inception until the 1980s, meticulously examining the organizational experiences and ongoing struggle of film industry workers for their social and economic rights, as well as their relentless pursuit of creating high-quality films. The thesis elucidates their culture of protest and pivotal periods of organizational strength. Within the Yeşilçam film industry, a robust system for labor regulation or regulatory laws has been conspicuously absent, resulting in precarious conditions, grueling work environments, and extended work hours for cinema laborers. In such circumstances, these creative laborers, aspiring to produce artistic works, have unfortunately become one of the most vulnerable groups subject to exploitation and attrition. Those in the arts and cultural sectors have encountered more challenges in organizing due to intricate production relations and class attributes compared to labor groups in other industries. Periods arose when the intellectual and technical creative forces involved in film production struggled to unite and address their professional and artistic challenges. The most impactful cinema worker organizations emerged from those who surmounted distinctions like“head and arm,”“worker and artist,”uniting for a common cause. This thesis critically addresses pivotal questions regarding how shifts in the Turkish economy, industrial advancements in cinema, and political interventions in film content influence the creativity of cinema workers, and to what extent entities like associations and unions advocate for unfettered production conditions. Looking back until 1980, it is paramount to acknowledge that the cinema workers actively engaged in organizational endeavors were also individuals passionately devoted to creating exceptional films. Labor-centric organizations epitomize the conscience of cinema, serving as the bedrock for the quest for artistic freedom within Yeşilçam.
Benzer Tezler
- The function of cultural norms on eating and drinking practices based on framework of distinction theory in Turkish cinema during the 1980s and 1990s
1980ler ve 1990lar Türkiye sinemasında kültürel normların ayrım kuramı çerçevesinde yeme içme pratikleri üzerindeki işlevi
DİLAY MERVE TEMUR
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıÖzyeğin ÜniversitesiTasarım, Teknoloji ve Toplum Bilimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ METİN ÇAVUŞ
DOÇ. DR. ÖZGE SAMANCI
- 1960'tan günümüzü Türkiye'deki politik düşüncenin sinematografik sunumu
Cinematografic presentation of political thinking in Turkey from 1960 to present
ONUR KEŞAPLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Güzel SanatlarDokuz Eylül ÜniversitesiFilm Tasarımı Ana Sanat Dalı
PROF. DR. OĞUZ ADANIR
- Başlangıcından günümüze Türk sinemasına genel bir bakış ve yabancılaşma
A survey of Turkish cinema from beganning till today and alienation
TÜRKŞAN KARATEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Sahne ve Görüntü SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Sanat Dalı
PROF. SAMİ ŞEKEROĞLU
- Kuruluşundan 12 Eylül 1980'e kadar Disk-siyaset ilişkisi
Başlık çevirisi yok
HAKAN BATIRHAN KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Siyasal BilimlerYıldız Teknik ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ELÇİN MACAR
- Intersectoral resource flows between agricultural and non-agricultural sectors: The Turkish case, 1963-1990
Tarım ve tarım dışı sektörler arası kaynak aktarımı: Türkiye, 1963-1990
YASEMİN ASU ÇIRPICI
Yüksek Lisans
İngilizce
2001
EkonomiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiEkonomi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OKTAR TÜREL
PROF. DR. YAKUP KEPENEK