1913-1928 sözleşme serbestisi tartışmaları bağlamında Osmanlı'dan Cumhuriyet'e hukuk ve iktisat etkileşimi
The interaction of law and economics from the Ottoman period to the Republic in the context of the debates on the freedom of contract 1913-1928
- Tez No: 853843
- Danışmanlar: PROF. DR. NECMETTİN KIZILKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Hukuk, Tarih, Religion, Law, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 131
Özet
Sözleşme serbestisi kavramı günümüz hukukunun temel ilkelerinden biri sayılır. Sözleşme serbestisinin meri hukuktaki bu önemli yeri 19. yüzyıl Batı hukuku düşüncesinde ilk defa kavram olarak ortaya çıkışıyla beraber düşünüldüğünde, kavramın Batı dışındaki hukuk ekolleriyle olan etkileşiminin keyfiyeti irdelenmesi gereken bir konudur. Bu çalışmanın amacı bu etkileşim sürecini Mecelle ve sonrası için Osmanlı-Cumhuriyet bağlamında ele almak, kavramın uygulamaya giriş sürecindeki hukuk ve iktisat temelinde yürütülen tartışmaları ortaya koymaktır. Bir şemsiye kavram olarak“serbestî”(liberalizm) iktisadi, siyasi ve hukuki yansımaları olan bir anlamsal bütünlüğe sahiptir. Bu kavramın hukuki veçhesini ifade eden sözleşme serbestisinin (serbestî-i mukavelât) ise Batı hukuku ve kapitalist ekonomi modeli çerçevesinde üretilen bir kavram olduğu ve iktisadi yayılım sürecinde Osmanlı dünyasına girdiği görülür. Mecelle'de“Bey' bi'ş-Şart”başlığında ele alınan şartlar konusunun Hanefi mezhebine göre düzenlenmesi dönemin serbest ticaret ve sözleşme anlayışıyla uyuşmadığı bizzat Mecelle Cemiyeti tarafından tespit edilmiş ve örfe yapılan atıfla çözülmeye çalışılmıştır. Bu teklifin uygulamada yeterli olmaması sebebiyle özellikle II. Meşrutiyet ve sonrasında görülen eleştirilere karşılık olarak Usul-i Muhakemât-ı Hukukiye Kanunu ve Mecelle'de yapılan tadil çalışmalarıyla ticari ilişkilerdeki ihtiyaçlar giderilmeye çalışılmıştır. Bu süreçte fıkıh birikiminin sözleşme serbestisi kavramına imkân verecek şekilde yeniden okunduğu, ilk başta telfîk usulünce mezhepler arası bir yaklaşım benimsenirken daha sonra mezheplerle sınırlı olmadan uygun bir ictihadın tercihiyle kavrama meşruiyet sağlandığı görülmüştür. Son olarak, çalışma dâhilinde sözleşme serbestisi ilkesinin yürürlüğe girdiği ilk düzenlemenin 1914 Usul-i Muhakemât-ı Hukukiye Kanunu olduğu tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The concept of freedom of contract has a dominant position as one of the fundamental principles of contemporary law. Considering this vital place of freedom of contract in the law, together with its first emergence as a concept within Western legal thought during the nineteenth century, the nature of the interaction of the concept with non-Western law schools is an issue that needs to be analyzed. This study aims to examine this interaction process in the Ottoman-Republican context for the Mecelle and its aftermath, revealing the debates on the basis of law and economics during the implementation of the concept. The notion of“serbestī”(liberalism) as an umbrella concept has a conceptual totality with economic, political, and legal aspects. The study argues that the freedom of contract (serbestī-i mukavelāt), which expresses the legal aspect of this notion, was a concept produced within the framework of Western law and the capitalist economic model and entered the Ottoman world during the expansion process of capitalist European economies. It was determined by the Mecelle Cemiyeti itself that the regulation of the stipulations covered under the heading“Bay' bi'l-Sharṭ”in the Mecelle in accordance with the Ḥanafī school was incompatible with the free trade and contract understanding of the period. Thus, the Cemiyet suggested that the existing transactions could be justified within customary practice (ʿurf). Since this suggestion was not efficient enough in practice, in response to the criticisms seen especially during and after the Second Constitutional Era, amendments were made to the Uṣūl-i Muhākemāt-ı Hukūkiye Kānūnu and the Mecelle in order to meet the needs in commercial relations. In this process, the fiqh literature has been reinterpreted in a way to allow the concept of freedom of contract, and while an inter-madhhab approach was initially adopted through the method of talfīq, the concept was later legitimized by choosing from ijtihāds that was not limited to any particular madhhab. Finally, the study reveals that the first regulation in which the principle of freedom of contract was enacted was the 1914 Uṣūl-i Muhākemāt-ı Hukūkiye Kānūnu.
Benzer Tezler
- Polis Mecmuasının şekil ve muhteva bakımından analizi 1913-1928
The Police Journal analysis in terms of the format and content 1913 – 1928
EDANUR YILMAZ
- Polis mecmuası (1913-1928)'nda polis ve cinayet
Police and murder in the polis mecmuası
AHMET YEŞİLYURT
- Eski harfli çocuk dergilerinin (Çocuk Bahçesi, Çocuk Dünyası) çocuk eğitimindeki işlevleri
The Functions of child magazines (Çocuk Bahçesi, Çocuk Dünyası) written in old script in child education
NİHAT BAYAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HÜSEYİN TUNCER
- Servet-i Fünun dergisi, 1171 - 1222. sayılar; inceleme ve seçilmiş metinler
Başlık çevirisi yok
HASAN KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıCumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İSMET EMRE