Şemsettin Ziya Bey'in hayatı ve şarkı formundaki eserlerinin incelenmesi
Study of Şemsettin Ziya Bey's life and his works in song form
- Tez No: 854116
- Danışmanlar: DOÇ. DR. TÜRKER EROL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Makam analizi, edebi analizi, form analizi, usül analizi, Maqam analysis, literary analysis, form analysis, rhythm analysis
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 399
Özet
Tezin giriş kısmında ulaşılabilen bilgiler doğrultusunda, Türk Devletlerinin sanat ve sanatçılara yönelik politikaları üzerine incelemeler yapılmıştır. Bunun sonucunda hemen her Türk devletinde devlet himayesi altında müziğin üretimine, gelişimine, değişimine katkı sağlayan teorisyenler, bestekârlar ve sanatçılara verilen değere yönelik tespitler yapılmıştır. Tezin, Bestekâr' ın hayatı ile ilgili Birinci bölümünde, Şemseddin Ziya Bey'in babası bestekâr Mahmut Celaleddin Paşa ve aile bireyleri ile ilgili araştırmalar yapılarak ayrıntılı bilgiler verilmiştir. Şemseddin Ziya Bey'in eğitimi, hangi okullarda okuduğu, mesleki hayatındaki unvanı ve devlet memuriyetindeki önemli konumu, aldığı Nişan ödülleri, Eşi Fatma İsmet Hanım, çocukları ve meslekleri ile ilgili bilgiler çeşitli kaynaklardan yararlanarak ortaya konulmuştur. Bu çalışmada Şemsettin Ziya Bey'e ait şarkı formundaki farklı makamlarda bestelenmiş ulaşıla bilen 66 tane şarkı formundaki eserin form, makam, vezin ve usül analizleri yapılmıştır. Bu vesileyle geleneksel Türk müziğinin bütünü içerisinde makamsal özellikler üçlü, dörtlü, beşli, geçki ve çeşniler ortaya konularak farklı 23 makamdaki melodilerin ölçü bazında işlenmesi ve bu anlamda geleneksel Türk musikisi bestekârları arasındaki farklılığın bestekârlık yönünden ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırma sonucunda; hicaz makamında“Anadolu Kızı Yüreğim Yanar”adlı eserde, 9/8' lik aksak usülünde başlayan eser, 10/8' lik aksak semai usülüne geçki yapılmış ve şarkının devamında ana usüle tekrar dönüş yapıldığı tespit edilmiştir. Bu tespite göre bestekârın bu eserde başladığı usül ile bitirmediği ve usüle uygun geçkiler yaparak, eseri daha dinamik bir hale getirdiği tespit edilmiştir.. Kürdili hicazkâr makamında“Münis Nazarından Dökülen Vâde İnandım”adlı eserinde bu makamın seyir özelliğine uygun bir giriş motifi oluşturmamıştır. Şöyleki kürdili hicazkâr makamının makam tanımlamasında güçlü ve civarından seyre başlaması yani güçlü sesi olan gerdaniye (sol) sesinden başlaması gerekiyor iken nim şehnaz (la-bemol) sesinden başlamış ve bu sesi baskın bir biçimde kullanmış olduğu tespit edilmiştir. Buradaki bestenin yine farklı arayışlar içerisinde besteler yapmaya yönelik çalışmalara örnek teşkil ettiği görülmüştür. Şemseddin Ziya Bey'in bestelediği 66 şarkının 56 sının güfteleri kendisine aittir, 10 güftesi ise farklı şairlere aittir. Güftelerin vezin dağılımına bakıldığında 58 güfte aruz vezni ile yazılmış 8 güftede ise hece ölçüsü kullanıldığı tespit edilmiştir. Aruz vezni ile yazılmış şiirlerin yoğunlukta olduğu açık bir şekilde görülmektedir. Söz konusu durum bestekârın ritme, musikiye, ahenge önem verdiğini göstermektedir. Güftelerin çoğunda eşit aralıklı ve ritmik sesleri yansıtan vezinler kullanılmıştır. Güftelerinde en çok ilk üç kalıpta (Fâilâtün fâilâtün fâilâtün fâilün, Feilâtün feilâtün feilâtün feilün, 4 Mefâilün) düzenli ve ritmik bir tartım söz konusudur. Bununla birlikte ritm kalıplarındaki güçlü darpların güftelerin güçlü hecelerine denk getirildiği belirlenmiştir. Bu bağlamda Şemseddin Ziya Bey, eserlerini bestelerken makamın dışına pek fazla çıkmayarak, kendi üslûbunu ortaya koymuştur. Bu da onun geleneğe ne kadar bağlı olduğunu göstermektedir. Şemseddin Ziya Bey'in eserlerinin makam, usül, biçim, form, edebi ve birçok yönden büyük bir zenginliğe sahip olduğu görülmüştür. Aynı zamanda farklı, dörtlü, beşli, çeşni ve geçkilerle eserlerine ayrı bir donanım, lezzet ve ahenk katmıştır. Şemseddin Ziya Bey'in bestelemiş olduğu eserlerinde, kullandığı melodiler, form ve ritm, saz unsuruna getirdiği icra üslûbu ile geleneksel Türk müziğinin yapısına uygun olmakla birlikte, az da olsa yapısında yenilikçi bir musiki anlayışı hâkimdir. Bu bakımdan bestelemiş olduğu eserlerinin çeşitli makam, usül, çeşni ve geçkileri kullanarak geleneksel Türk müziği repertuarına ve musiki ile ilgilenen insanlara sunulan, alışılmışın dışında geniş bir bakış açısı sağlamıştır. Bestekâr ve yorumcu kimliğiyle geleneksel Türk müziğinin yapısını bozmadan yenileştiren ve mûsikîye getirdiği özgürlükçü tavrıyla önemli bestekârlardan ve örneklerden biri olmuştur. Geçmişteki bestekârların incelenmesi, şu anda musikimizin ne kadar değiştiği, geliştiği, farklılaştığı, dönüştüğü, zenginleştiği ya da tersi bağlamında sürecin görülebilmesi adına önemlidir. Bu tür çalışmaların yapılması musiki mirasımıza ait eserlerin değişim sürecini gözlemleyebilmeyi ve daha net analiz etmeyi kolaylaştırmaktadır. Sonuç olarak Şemseddin Ziya Bey'in eserlerinin dönemin musiki anlayışını ve kendisinden önce bestelenen şarkı formundaki eserlere göre değişimin izlerini taşıdığı söylenebilir.
Özet (Çeviri)
In line with the information available in the introduction part of the thesis, the policies of Turkish states towards art and artists have been analyzed. As a result, determinations were made regarding the value given to theoreticians, composers and artists who contributed to the production, development and change of music under the auspices of the states during the Hun State Period, Timur State Period, Seljuk Period, Ottoman State Period and the Republic of Turkey. In the first part of the thesis about the life of the composer, detailed information is given by conducting research on Şemseddin Ziya Bey's father, composer Mahmut Celaleddin Paşa and his family members. Information about Şemseddin Ziya Bey's education, the schools he attended, his title in his professional life and his important position in the civil service, the Order awards he received, his wife Fatma İsmet Hanım, his children and their professions have been revealed by making use of various sources. In this study, the form, makam, literary and usül analyses of 66 works in song form composed in different makams by Şemsettin Ziya Beye were made. In this way, it was aimed to reveal the maqam characteristics of triplets, quadruplets, quintuplets, passages and variations within the whole of Turkish music, to process the melodies in 23 different maqams on a measure basis and in this sense, to reveal the differences between the composers of traditional Turkish music in terms of composition. As a result of the research; among the 66 works that make up the sample,“Anadolu Kızı Yüreğim Yanar”in the hijaz magam. In the findings of the piece named“ Anadolu Kızı Yüreğim Yanar ”, which is in the hijaz magam, it was determined that the piece, which started in 9/8 aksak rhythm, made a usül transition to 10/8 Aksak Semai rhythm and returned to the original usül in the continuation of the song. According to this determination, it is concluded that the composer did not end these works with the rhythm he started with and that he switched to other rhythm by making appropriate transitions to the rhythm. In his work titled“Münis Nazarınden Dökülen Vâde İnandım”in the kürdili hicazkâr magam, he did not create an introductory motif suitable for the course characteristic of this makam. Namely, in the magam definition of the kürdili hicazkâr maqam, it was determined that it started from the treble shahnaz (A-flat) sound, while it should have started from the strong and its vicinity, that is, from the gerdaniye (G) sound, which is the strong sound. Of the 66 songs composed by Şemseddin Ziya Bey, 56 of the lyrics belong to him, while 10 lyrics belong to different poets. When the meter distribution of the lyrics is analyzed, it was determined that 58 lyrics were written in Aruz meter and 8 lyrics were written in syllabic meter. It is clearly seen that the poems written in Aruz meter are predominant. This situation shows that the composer attached importance to rhythm, music and harmony. In most of the lyrics, the verses reflecting equally spaced and rhythmic sounds were used. In his lyrics, there is a regular and rhythmic weighing mostly in the first three patterns (Fâilâtün fâilâtün fâilâtün fâilâtün fâilün, Feilâtün feilâtün feilâtün feilâtün feilün, 4 Mefâilün). However, it was determined that the strong beats in the rhythm patterns coincide with the strong syllables of the lyrics. In this context, Şemseddin Ziya Bey revealed his own style by not going out of the makam much while composing his works. This shows how much he adhered to the tradition. It has been observed that Şemseddin Ziya Bey's works have a great richness in terms of makam, usül, form, form, literary and many other aspects. At the same time, he added a different equipment, flavor and harmony to his works with different quartets, quintets, variations and transitions. In the works composed by Şemseddin Ziya Bey, although the melodies, form and rhythm he used, and the performance style he brought to the instrumental element are in accordance with the structure of traditional Turkish music, an innovative understanding of music is dominant in its structure, albeit to a lesser extent. In this respect, by using various maqams, usüls, variations and transitions in his compositions, he has provided an unusually wide perspective to the repertoire of traditional Turkish music and to people interested in music. With his identity as a composer and interpreter, he has been one of the important composers and exemplars who renewed traditional Turkish music without disrupting its structure and with the liberal attitude he brought to music. Examining the composers of the past is important in order to see the process in terms of how much our music has changed, developed, differentiated, transformed, transformed, enriched or vice versa. Conducting such studies makes it easier to observe and analyze more clearly the process of change in the works of our musical heritage. As a result, it can be said that Şemseddin Ziya Bey's works carry the musical understanding of the period and the traces of change compared to the works in song form composed before him.
Benzer Tezler
- Nurettin Topçu ve Hilmi Ziya Ülken'in eğitim düşünceleri ve eğitim felsefeleri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma
A comparative study on the educational views and philosophy of education of Nurettin Topçu and Hilmi Ziya Ülken
BUKET KAYIŞLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiEğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA GÜNDÜZ
- Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçişte yenilikçi düşünürlerin mezhep algısı
Sect perception of the reformist thinkers in the transition from the Ottoman Empire to the Republic
ZÜLEYHA ATEŞ KARADERE
- 19. yüzyıl Türk romanında gençlik
Youth in 19th century Turkish novel
MEHMET EMİR KALELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KORAY ÜSTÜN
- Sivas Ziya Bey Yazma Eserler Kütüphanesindeki 3965 numaralı şiir mecmuası (İnceleme-metin)
Poetry collect number 3965 in Sivas Ziya Bey Manuscript Library (Review-text)
FATMA KARAKAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıSivas Cumhuriyet Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUSUF YILDIRIM