Karabük Paphlagonia Hadrianopolis Antik Kenti çevresindeki tarihi kırsal peyzajının korunmasına yönelik öneriler
Preservation recommendations for the historical rural landscape around the ancient city of Karabük Paphlagonia Hadrianopolis
- Tez No: 855757
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ADİLE BİNNUR KIRAÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Koruma-Yenileme ve Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 429
Özet
Günümüzde Karabük'ün Eskipazar ilçesinde bulunan Paphlagonia Hadrianopolis'i, bir merkez bölge ve onun etrafında şekillenen yapıların olduğu yerleşim modeline sahiptir. Antik kentin merkez yerleşim alanı olarak kabul edilen sınırlar içerisinde bugün Budaklar, Büyükyayalar, Beytarla ve Çaylı köyleri bulunmaktadır. Bu köyler, Antik Çağ'dan günümüze farklı kültürleri barındırmış çok katmanlı bir yerleşim bölgesinde konumlanmaktadır. Köylerin bir vadi boyunca uzanan Eskipazar Çayı etrafında şekillenmesi, ormanlık bir alana hakim olması ve iklimsel özellikleri bölgenin günümüze kadar iskan edilmesinde önemli etken olmuştur. Köylerdeki yerleşim alanlarının sahip olduğu doğal, arkeolojik, kırsal ve tarihi değerleri günümüze kadar özgünlüğünü büyük ölçüde korumuştur. Yerleşim alanları gelenek ve göreneklerinin yanı sıra konutlar, camiler, köy odaları, çeşmeler, fırınlar, ahırlar ve samanlıklarıyla bölgenin tarihi kırsal mirası hakkında bilgiler vermektedir. Kırsal miras niteliği taşıyan bu köylerde Paphlagonia Hadrianopolis'inin kültürüne ve mimarisine ait kalıntıların devşirme olarak yoğun biçimde kullanılıyor olması, iki kültür arasında zamanla gelişen birlikteliği ortaya koymaktadır. Aynı bölgede ancak farklı dönemde var olan peyzaj değerleri ortak özellikleriyle karşımıza çıkmaktadır. Kırsal dokunun karakterini oluşturan yollar, yapılarda kullanılan yapım sistemleri ve malzemeler, yerleşim bölgesindeki sivil mimarilerin konumlanış biçimleri kültürel aktarımın ve yaşam faaliyetlerinin sürekliliğinin ortak sonucu olarak günümüze kadar süregelmektedir. Kültürel peyzaj kavramının sunduğu bütüncül yaklaşımla hazırlanan bu tez çalışmasında, geçmişten günümüze gelen bilgi birikimleri bölgenin tarihi kırsal peyzaj dokusunu oluşturmaktadır. Bu bağlamda 'tarihi kırsal peyzaj' kavramının gelişim süreci, değerlendirme ve sınıflandırma ölçütleri aktarılarak, Paphlagonia Hadrianopolis'i tarihsel coğrafyasının tarihi kırsal peyzaj değerlerinin tespiti gerçekleştirilmiştir. 1944 Bolu-Gerede depreminde büyük hasar alan köylerde, bu tarihten sonra yapılaşma süreci hız kazanmış ve başta konutlar olmak üzere birçok yapı türleri de benzer tarihlerde inşa edilmiştir. Depremin ardından başlayan yeniden yapılaşma süreci, yerleşim alanlarının tarihi kırsal doku kimliğini oluşturmuştur. Çalışma kapsamındaki köylerde arkeolojik ve kırsal doku birlikteliğine sahip yerleşim alanları ve özellikleri, geleneksel yapı türleri, yapım sistemleri ve malzeme kullanımları, plan ve cephe kurguları ele alınmıştır. Bunun yanı sıra kırsal yerleşim bölgesinin çevresindeki tarım alanları, hayvancılık faaliyetleri, ormanlık alanlar, meralarla beraber somut ve somut olmayan kültürel değerleri tespit edilmiştir. Sözü edilen çalışmalar için Karabük İl Özel İdaresi, Eskipazar Orman İşletme Müdürlüğü ve Eskipazar Kaymakamlığı'ndan edinilen kadastral paftalar, hava fotoğrafları ve haritalar kullanılmıştır. Bölgede yapılan saha çalışmalarında yerleşim sakinlerinin izin verdiği toplam 23 adet geleneksel konut yapısının plan krokileri hazırlanmış ve bölgenin mimari kimliğinin belgelenmesine yönelik çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar doğrultusunda tespit edilen tarihi kırsal peyzaj, bölgedeki toplumsal yaşamların sosyal, ekonomik ve kültürel değerleri hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Günümüzde çeşitli nedenlerle kırsal alanlardaki ekonomik faaliyetlerin azalmasıyla yerel halkın gelir düzeyinin düşmesi, kırsal hayatın kısıtlı yaşam şartlarının getirdiği sorunlar bölgenin insansızlaşmasına yol açmaktadır. Buna ek olarak kırsal alanlarda inşa edilen çağdaş yapılar doku bütünlüğüyle beraber peyzaj değerlerinin yitirilmesine de neden olmaktadır. Bu sorunlara yönelik Paphlagonia Hadrianopolis'i kırsal peyzaj doku bütünlüğünün korunması ve sürdürülebilmesi için uluslararası koruma metinleri dikkate alınarak öneriler ortaya konmuştur. Arkeolojik ve kırsal miras birlikteliğiyle önemli bir kültürel zenginliğe sahip olan Paphlagonia Hadrianopolis'i kırsal peyzajının tanıtımı ve korunmasına yönelik; bölgede halihazırda bulunan kültür ve doğa parkurlarını geliştirmek amaçlı rotalar eklenmiştir. Eklenen rotalar ile bölgenin ekonomik ve sosyal gelişimine olumlu katkı sağlayacağı düşünülen öneriler geliştirilmiştir.
Özet (Çeviri)
In the present day, Paphlagonia Hadrianopolis, located in the Eskipazar district of Karabük, exhibits a settlement model characterized by a central region surrounded by various structures. The current territorial confines of the central settlement, recognized as the core area of the ancient city, encompass the villages of Budaklar, Büyükyayalar, Beytarla, and Çaylı. These villages are situated within a multi-layered settlement region that has hosted diverse cultures from ancient times to the present. The alignment of these villages along the Eskipazar Stream, the dominance of forested areas, and the climatic features have played a significant role in the continuous habitation of the region up to the present day. The settlement areas in these villages have largely preserved their authenticity over time, incorporating natural, archaeological, rural, and historical values. Besides traditional customs and traditions, the residential areas in these villages, including houses, mosques, village rooms, fountains, ovens, stables, and haylofts, provide insights into the historical rural heritage of the region. The intensive reuse of remnants related to the culture and architecture of Paphlagonia Hadrianopolis in these rural villages signifies a gradually evolving unity between two cultures. The landscape values existing in the same region but from different periods share common characteristics. The roads shaping the rural texture, construction systems and materials used in buildings, and the positioning of civilian architectures in the settlement area have persisted to the present day as a common result of cultural transmission and ongoing life activities. This thesis, prepared with a holistic approach offered by the concept of cultural landscape, relies on accumulated knowledge from the past to shape the historical rural landscape of the region. In this context, the development process of the concept of 'historical rural landscape,' its assessment, and classification criteria are conveyed, and the identification of historical rural landscape values of Paphlagonia Hadrianopolis in its historical geography is accomplished. In the villages heavily damaged in the 1944 Bolu-Gerede earthquake, the process of construction gained momentum after this date, with various types of structures, especially residences, being built around the same time. The reconstruction process that began after the earthquake has defined the historical rural fabric identity of the settlement areas. The study covers settlement areas and features with archaeological and rural fabric unity in the examined villages, including traditional building types, construction systems, and material uses, as well as plan and facade compositions. Additionally, tangible and intangible cultural values around the rural settlement area, including agricultural fields, livestock activities, wooded areas, and pastures, are identified. Cadastre maps, aerial photographs, and maps obtained from the Karabük Provincial Administration, Eskipazar Forest Management Directorate, and Eskipazar District Governorship are used for the mentioned studies. During fieldwork in the region, plan sketches of 23 traditional structures were prepared with the permission of the residents, and studies were conducted to document the architectural identity of the region. The historical rural landscape identified through the studies provides significant information about the social, economic, and cultural values of the regional community life. The decrease in economic activities in rural areas for various reasons, leading to a decline in the income levels of local residents, and the problems arising from the limited living conditions of rural life contribute to the depopulation of the region. Additionally, contemporary structures built in rural areas also lead to the loss of landscape values along with fabric integrity. Recommendations are developed for the preservation and sustainability of the rural fabric integrity of Paphlagonia Hadrianopolis, taking into account international conservation texts. In order to promote and preserve the rural landscape of Paphlagonia Hadrianopolis, which possesses significant cultural richness with its archaeological and rural heritage unity, routes are added to existing cultural and nature trails in the region. The proposed routes, believed to positively contribute to the economic and social development of the region, aim to enhance the recognition and preservation of the historical rural landscape.
Benzer Tezler
- Hadrıanopolıs Kuzeybatı Nekropol Kilisesi cam buluntuları
Hadrianopolis Northwest Necropolis Church glass finds
BUKET GÜNDÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ArkeolojiKarabük ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMÜR DÜNYA ÇAKMAKLI AKÇA
- Paphlagonia hadrianoupolis'i mozaik ve fresko buluntuları
Mosaic and fresco finds from paphlagonian hadrianoupolis
SAMİ PATACI
- Roma ve Geç Antik Çağ'da Paphlagonia Hadrianopolis'i
Hadrianopolis of Paphlagonia in Rome and Late Antiquity
RAKİYE NAMAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihKarabük ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BARIŞ SARIKÖSE
DOÇ. DR. ERSİN ÇELİKBAŞ
- Paphlagonia hadrianoupolis antik kentinin açık hava müzesine dönüştürülmesi için bir yöntem önerisi
Proposal of a method for transforming the ancient city of paphlagonia hadrianoupolis into an open air museum
NUR SELİN GÜREL CİNGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MimarlıkKarabük ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞEN ESRA BÖLÜKBAŞI ERTÜRK
- Hadrianoupolis ve çevresi Geç Antik-Erken Bizans mimari plastik örnekleri
Late Antique and Early Byzantine architectural plastic elements from Hadrianoupolis and its chora
ASLI CUMALIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
ArkeolojiDokuz Eylül ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERGÜN LAFLI