Çocukluk çağı travmaları ile depresyon ve yaygın anksiyete belirtileri arasındaki ilişkide öz eleştirel ruminasyon, psikolojik esneklik ve algılanan stresin aracı rolü
The mediating role of self-critical rumination, psychological flexibility and perceived stress in the relationship between childhood traumas and depression and generalized anxiety symptoms
- Tez No: 857403
- Danışmanlar: PROF. DR. ADVİYE ESİN YILMAZ SAMANCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Çocukluk Çağı İhmal ve İstismarı, Öz Eleştirel Ruminasyon, Psikolojik Esneklik, Algılanan Stres, Depresyon, Yaygın Anksiyete, Childhood Neglect and Abuse, Self-Critical Rumination, Psychological Flexibility, Perceived Stress, Depression, Generalized Anxiety
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 212
Özet
Mevcut çalışmada çocukluk çağı travma düzeyleri (genel, duygusal ihmal/istismar, fiziksel ihmal/istismar, cinsel istismar, aşırı koruma-kontrol) ile depresyon ve yaygın anksiyete belirtileri arasındaki ilişkilerde paralel aracılar olarak öz eleştirel ruminasyon ve psikolojik esnekliğin, ardından seri aracı olarak algılanan stresin rolünü incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemi 18-64 yaş aralığındaki 573 yetişkin bireyden oluşmaktadır. Veri toplama araçları olarak Demografik Bilgi Formu, Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği-33, Öz Eleştirel Ruminasyon Ölçeği, Kabul ve Eylem Formu-2, Algılanan Stres Ölçeği-14, Hasta Sağlık Anketi-9 ve Yaygın Anksiyete Bozukluğu-7 Testi kullanılmıştır. İstatistiksel analizler IBM SPSS Statistics 22.0 programı ve PROCESS Macro (4.2 beta) eklentisi kullanılarak yapılmıştır. Hipotezleri test etmek için, temel varsayımlara uygun olarak bağımsız gruplar için t-testi, Tek Yönlü Varyans Analizi veya Mann-Whitney U, Kruskall-Wallis testi, Pearson veya Spearman korelasyon analizleri ve her bir yordayıcı ve yordanan değişken açısından bağımsız olarak çoklu aracı değişken analizleri (Model 80) yürütülmüştür. Demografik değişkenlere ilişkin analiz sonuçlarına göre, fiziksel ihmal/istismar hariç, kadınların tüm değişkenlerde ortalama puanları erkeklerden anlamlı şekilde yüksektir. Ayrıca psikiyatrik tanı, psikiyatrik tedavi ya da psikoterapi almış/alan, 18 yaş öncesi hastalığı/engel durumu olan, anne-babası ayrılmış olan, diğer bir bakımverene sahip olan, 18 yaşından önce ailesinde psikiyatrik tanı, hastalık/engel durumu olan, 18 yaşına kadar çoğunlukla çekirdek aile ile yaşamamış olan, ilk veya ortanca kardeş olan grupların genel çocukluk çağı travmaları ortalama puanları anlamlı şekilde yüksektir. Tüm ana değişkenler arasındaki ilişkiler beklendik yönde ve anlamlıdır. Tüm aracılık modellerinde ise toplam aracılık etkileri anlamlı bulunmuştur. Buna göre, çocukluk çağı travma düzeyleri arttıkça depresyon ve yaygın anksiyete düzeylerinde görülen artış, hem öz eleştirel ruminasyon düzeyindeki yükselme hem de psikolojik esneklik düzeyindeki azalmayı takiben ortaya çıkan algılanan stres düzeyindeki artış aracılığıyla yordanmaktadır. Elde edilen sonuçlardan yola çıkılarak, çocukluk çağı ihmal ve istismar yaşantılarının yanı sıra yetişkinlikte depresyon ve/veya yaygın anksiyete belirtilerine sahip bireylerle yürütülen psikoterapilerde öz eleştirel ruminasyon, psikolojik esneklik ve algılanan stres düzeylerini değerlendirmenin ve gerekli müdahalelere yer vermenin önemli olacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
The present study aimed to examine the role of self-critical rumination and psychological flexibility as parallel mediators, and then the role of perceived stress as a serial mediator in the relationships between childhood trauma levels (general, emotional neglect/abuse, physical neglect/abuse, sexual abuse, overprotection-overcontrol) and depression and generalized anxiety symptoms. The sample of the study consisted of 573 adults between the ages of 18-64. Demographic Information Form, Childhood Trauma Questionnaire-33, SelfCritical Rumination Scale, Acceptance and Action Questionnaire-2, Perceived Stress Scale-14, Patient Health Questionnaire-9 and Generalized Anxiety Disorder-7 Scale were used as instruments. Statistical analyses were performed using IBM SPSS Statistics 22.0 program and PROCESS Macro (4.2). To test the hypotheses in accordance with the basic assumptions, t-test for independent groups, One-Way Analysis of Variance or Mann-Whitney U, Kruskall-Wallis test, Pearson or Spearman correlation analyses, and multiple mediator analyses (Model 80) independently for each predictor and predicted variable were conducted. According to the results of the analyses related to demographic variables, all mean scores of females except for physical neglect/abuse were significantly higher than males. In addition, the mean scores of general childhood traumas were significantly higher in groups with psychiatric diagnosis, psychiatric treatment or psychotherapy, illness/disability before the age of 18, separated parents, another caregiver, psychiatric diagnosis, illness/disability in the family before the age of 18, and in individuals not living mostly in an elementary family until the age of 18, and being the first or middle sibling. The relationships between all main variables were in the expected direction and significant. Total mediation effects were significant in all mediation models. Accordingly, the increase in depression and generalized anxiety levels as the levels of childhood trauma increased was predicted by the increase in perceived stress level following both the increase in self-critical rumination level and the decrease in psychological flexibility level. Based on the results obtained, in psychotherapies conducted with individuals with childhood neglect and abuse experiences as well as depression and/or generalized anxiety symptoms in adulthood, it is thought that assessment of and intervention to self-critical rumination, psychological flexibility and perceived stress levels would be crucial.
Benzer Tezler
- Çocukluk çağı travmatik yaşantılarının yetişkinlikteki psikopatolojik belirtilerle ilişkisi: Ağ analitik bir inceleme
Relationship of psychopathological symptoms in adulthood with childhood trauma: A network analysis
ÜLKÜ GÜREŞEN
Doktora
Türkçe
2022
PsikolojiAydın Adnan Menderes ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÇİĞDEM GÜNSELİ DEREBOY
- İrritabl barsak sendromunda çocukluk çağı travmasının rolü
The role of childhood trauma in irritable bowel syndrome
VOLKAN SENEGER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
Gastroenterolojiİstanbul Medeniyet ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYNUR GÖRMEZ
- COVID-19 pandemisinin sağlık çalışanlarında ve toplum üzerinde yarattığı travma, stres, kaygı ve depresif belirtilerin çocukluk çağı travmaları ile ilişkisinin değerlendirilmesi
Evaluation of the relationship of trauma, stress, anxiety, depressive symptoms created by the COVID-19 pandemic on healthcare professionals and society and childhood trauma
HÜMEYRA ÖNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Psikolojiİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİMA ELİF ERGÜNEY OKUMUŞ
- Juvenil miyoklonik epilepsi hastalarında mizaç özellikleri ve çocukluk çağı travmaları ile hastalık özelliklerinin araştırılması
Investigation of the relationship between temperement profiles, childhood trauma and disease characteristics in patients with juvenile myoclonic epilepsy
ALİŞAN BURAK YAŞAR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
NörolojiSağlık Bilimleri ÜniversitesiPsikiyatri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERAP ERDOĞAN TAYCAN
- Çocukluk çağı travmaları ile içselleştirme sorunları arasındaki ilişkide yaratıcılığın aracı rolü
The relationship between childhood traumas and internalizing problems: mediating role of creativity
EZGİ BAŞARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Psikolojiİstanbul Rumeli ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. EZGİ ŞEN DEMİRDÖĞEN
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLİN GÜNERİ