Çocukluk çağı travmaları, şema alanları ve yaygın anksiyete belirtileri arasındaki ilişkilerin incelenmesi
Examining the relationship between childhood traumas, schema domains and generalized anxiety symptoms
- Tez No: 929159
- Danışmanlar: DOÇ. DR. KUNTAY ARCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Çocukluk Çağı Travmaları, Yaygın Anksiyete Semptomları, Erken Dönem Uyumsuz Şemalar, Zedelenmiş Otonomi ve Performans, Diğeri Yönelimlilik, Childhood Traumas, Generalized Anxiety Symptoms, Early Maladaptive Schemas, Impaired Autonomy and Performance, Other-Directedness
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Maltepe Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 153
Özet
Bu çalışmanın amacı, çocukluk çağı travma deneyimi ile yaygın anksiyete semptomları arasındaki ilişkide, zedelenmiş otonomi ve performans (şema boyutları: başarısızlık, karamsarlık, terkedilme/istikrarsızlık, iç içe geçme/bağımlılık, hastalıklar ve zarar görmeye karşı dayanıksızlık) ve diğeri yönelimlilik (şema boyutları: cezalandırma, kendini feda) alanlarında yer alan şemaların aracı rolünü incelemektir. Araştırmanın örneklemi, Türkiye'de yaşayan, 18-67 yaş arasında (Ort. = 46.7, SS = 12.7) 327 kadın ve 238 erkek olmak üzere toplam 565 gönüllü katılımcıdan oluşmaktadır. Veri toplama sürecinde, katılımcılara Demografik Bilgi Formu, Çocukluk Çağı Travma Ölçeği, Young Şema Ölçeği Kısa Formu, Yaygın Anksiyete Bozukluğu Ölçeği ve Beck Depresyon Envanteri uygulanmıştır. Korelasyon analizi sonuçları, çocukluk çağı travma deneyimi alt boyutlarının (fiziksel ihmal, duygusal ihmal, fiziksel istismar, duygusal istismar, cinsel istismar, aşırı koruma ve kontrol) tamamının, şema boyutları ve yaygın anksiyete semptomları ile pozitif ve anlamlı ilişkiler gösterdiğini ortaya koymuştur. Ayrıca, tüm şema boyutları ile yaygın anksiyete semptomları arasında da pozitif ve anlamlı ilişkiler gözlenmiştir. Regresyon analizi sonuçlarına göre, çocukluk çağı travma deneyimi, depresif semptomlar ve zedelenmiş otonomi ve performans şema alanının, yaygın anksiyete semptomlarını pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordadığı belirlenmiştir. Aracılık analizi bulguları, zedelenmiş otonomi ve performans alanında yer alan şemaların, çocukluk çağı travma deneyimi ile yaygın anksiyete semptomları arasındaki ilişkide tam aracılık rolü üstlendiğini; diğeri yönelimlilik alanında yer alan şemaların ise bu ilişkide kısmi aracılık etkisi olduğunu göstermiştir. Bu sonuçlar, yaygın anksiyete semptomlarının gelişimi ve sürdürülmesinde çocukluk çağı travmatik deneyimlerinin ve erken dönem uyumsuz şemaların önemine işaret etmekte, bu kapsamda geliştirilebilecek klinik müdahaleler ve önleyici çalışmalarda, erken dönem uyumsuz şemalar gibi bilişsel yapıların dikkate alınmasının gereğini düşündürmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of the current study is to examine the mediating roles of schemas in the domains of impaired autonomy and performance (schema dimensions: failure, pessimism, abandonment/instability, enmeshment/dependence, vulnerability to harm and illness) and other-directedness (schema dimensions: self-sacrifice, punitiveness) in the association between childhood trauma experiences and generalized anxiety symptoms. The study sample consists of 565 voluntary participants residing in Turkey, including 327 women and 238 men, aged between 18 and 67 (M = 46.7, SD = 12.7). Data were collected using the Demographic Information Form, the Childhood Trauma Questionnaire, the Young Schema Questionnaire-Short Form, Generalized Anxiety Disorder Scale and Beck Depression Inventory. Correlation analyses revealed that subdimensions of childhood trauma experiences (physical neglect, emotional neglect, physical abuse, emotional abuse, sexual abuse, overprotection, and overcontrol) were positively and significantly associated with schema dimensions (failure, pessimism, abandonment, dependence, vulnerability to harm, self-sacrifice, and punitiveness) and generalized anxiety symptoms. Furthermore, significant positive relationships were observed between schema dimensions and generalized anxiety symptoms. Regression analysis results indicated that childhood trauma experiences, depressive symptoms, and the schema domain of impaired autonomy and performance significantly and positively predicted generalized anxiety symptoms. Mediation analyses revealed that schemas within the impaired autonomy and performance domain fully mediated the relationship between childhood trauma experiences and generalized anxiety symptoms, while schemas in the other-directedness domain partially mediated this relationship. These findings highlight the significance of childhood traumatic experiences and early maladaptive schemas in the development and maintenance of generalized anxiety symptoms. They further suggest the necessity of addressing cognitive structures such as early maladaptive schemas, in the design of clinical interventions and preventive efforts within this scope.
Benzer Tezler
- Çocukluk çağı travmaları ile psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkide erken dönem uyum bozucu şemaların aracılık rolü
The mediating role of early maladaptive schemas in the relationship between childhood trauma and psychological well-being
KÜBRA ADAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiKonya Gıda ve Tarım ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERKAN IŞIK
- Çocukluk çağı travmaları ile çocuk ve ergenlerde major depresif bozukluk arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolü
The mediating role of early maladaptive schemas in the relation between childhood trauma and major depressive disorder in children and adolescents
EMRAH TATIR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
PsikiyatriKocaeli ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞAHİKA GÜLEN ŞİŞMANLAR
- Opioid kullanım bozukluğu olanlarda bağımlılık profilinin erken dönem uyumsuz şemalar, algılanan ebeveyn tutumu ve çocukluk çağı travmaları ile ilişkisi
The relationship of addiction profile with early maladaptive schemas, perceived parental attitude and childhood traumas in patients with opioid use disorder
RUKİYE DEMİRBAŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
PsikiyatriSağlık Bilimleri ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN KONKAN
- Üniversite öğrencilerinde depresyon, çocukluk çağı travması, erken dönem uyumsuz şemalar ve aldatma davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examination of the relationship among university students' depression, childhood traumas, early maladaptive schemas, and tendencies of infidelity
SENA KAYIKÇI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
PsikolojiHaliç ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BENGİSU NEHİR AYDIN
- Çocukluk çağı travmaları ve duygusal yeme arasındaki ilişki: Erken dönem uyum bozucu şema alanlarının aracı rolü
The relationship between the childhood traumas and emotional eating: The mediator role of early maladaptive schema domains
DOĞUKAN TERZİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Beslenme ve Diyetetikİstanbul Arel ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GİZEM ATEŞ