Farsça emsâl sözlüklerindeki çok anlamlı kelimeler ve Muhammed Necîb'in Lügat-i Tedkîkât-i Fürsiyye-yi Necîb'i (Metin-inceleme)
Multi-meaningful words in persian idiom dictionaries and Muhammed Necîb's Lügat-i Tedkîkat-i Fürsiyye-yi Necîb (Examination-text)
- Tez No: 860010
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜCAHİT KAÇAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Klasik Türk şiiri, emsâl sözlükleri, Lügat-i Tedkîkât-i Fürsiyye-yi Necîb, Muhammed Necîb, şerh, Classical Turkish poetry, idiom and proverb lexicon, Lügat-i Tedkîkât-i Fürsiyye-yi Necîb, Muhammed Necîb, commentary
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 500
Özet
Eski Türk edebiyatı sahasında üretilmiş edebî metinlerde yer alan deyimlerin, atasözlerinin, kalıp ifadelerin; kinayeli, istiareli, mecazlı söylemlerin anlaşılmasına katkı sağlayacak şerh ve tercüme eserlerinin yanı sıra çeşitli ihtisas sözlükleri de hazırlanmıştır. Emsâl sözlükleri de klasik Türk şiiri metinlerinin tam ve doğru bir şekilde anlaşılmasına katkı sağlayan önemli kaynaklar olarak görülmüş, üzerlerine çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Farsça Emsâl Sözlüklerindeki Çok Anlamlı Kelimeler ve Muhammed Necîb'in Lügat-i Tedkîkât-i Fürsiyye-yi Necîb'i (İnceleme-Metin) adlı bu çalışmada, Muhammed Necîb'in hayatı ve eserlerinden bahsedilerek Lügat-i Tedkîkât-i Fürsiyye-yi Necîb ve diğer emsâl sözlüklerinin, dîvân şiirinin anlaşılmasına katkısı üzerinde durulmuştur. Bu çalışma, üç bölüm hâlinde hazırlanmıştır. Birinci bölümde Farsça emsâl sözlükleri hakkında bilgi verilmiş, Muhammed Necîb'in hayatı ve eserlerinden bahsedilmiş ve Lügat-i Tedkîkât-i Fürsiyye-yi Necîb üzerine detaylı bir inceleme yapılarak Necîb'in sözlükçülüğü, şevahit gösterimi ve maddeleri ele alış tarzı metinden alınan bölümlerle örneklendirilmiştir. İkinci bölümde; Lügat-i Tedkîkât-i Fürsiyye-yi Necîb ve diğer emsâl sözlüklerinden seçilen ve klasik Türk şiirinde kullanılan Farsça kökenli kelime, ibare ve deyimlerin farklı anlamlarının yer aldığı bir sözlük hazırlanmıştır. Daha sonra, bu sözlüklerden seçilen 28 madde üzerine klasik Türk şirinden alınan örnek beyitlerle uygulamalı şerh çalışması yapılmış, bu tür eserlerin dîvân şiirini anlamaya sağladığı katkılar gösterilmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölümde ise Lügat-i Tedkîkât-i Fürsiyye-yi Necîb, Latin alfabesine aktarılmış ve metin kısmında gösterilen Farsça manzumelerin tercümesi yapılarak araştırmacıların dikkatine sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Various specialized dictionaries have been prepared as well as commentary and translation works that will contribute to the understanding of idioms, proverbs, stereotypes and allusive, metaphorical and metaphorical discourses in the literary texts produced in the old Turkish literature. Idiom dictionaries have also been seen as important sources that contribute to the full and correct understanding of classical Turkish poetry texts, and various studies have been carried out on them. In this study, which is called Multi-Meaningful Words in Persian Idiom Dictionaries and Muhammed Necîb's Lügat-i Tedkîkat-i Fürsiyye-yi Necîb (Examination-Text), Muhammad Necîb's life and works are mentioned. In addition, the contribution of Lügat-i Tedkîkat-i Fürsiyye-yi Necîb and other idiom dictionaries to the understanding of Dîvân poetry is emphasized. This study has been prepared in three parts. In the first part; Information about Persian idiom dictionaries was given, the life and works of Muhammad Necîb were mentioned, and a detailed study was made on Lügat-i Tedkîkat-i Fürsiyye-yi Necîb, and Necîb's lexicography, presentation of evidence on subjects and his way of dealing with items were exemplified with sections taken from the text. In the second part; A dictionary containing different meanings of words, phrases and idioms of Persian origin selected from Lügat-i Tedkîkat-i Fürsiyye-yi Necîb and other precedent dictionaries has been prepared. Then, an applied commentary study was made with sample couplets taken from classical Turkish poems about 28 words or phrases selected from these dictionaries, and the contributions of such works to understanding Dîvân poetry were tried to be shown. In the third part, Lügat-i Tedkîkât-i Fürsiyye-yi Necîb was transferred to the Latin alphabet and the Persian poems shown in the text were translated and presented to the attention of the researchers.
Benzer Tezler
- Edirneli Derviş Hasan Hüsami'nin Tuhfetü'l-Emsal'i (İnceleme-Metin-Dizin)
Derviş Hasan Hüsami of Edirne's Tuhfetü'l-Emsal (Analysis-Text-İndex)
MUZAFFER KILIÇ
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN TAŞ
- Ĥâliŝ İbrâhím-i Pozarefçeví [öl. 1752] Mecme'u'l-Emśâl inceleme, tenkitli metin, dizinler, açıklamalar
Halis İbrahim-i Pozarefçevî [d. 1752] Macma'al-Amtâl analysis, critical text, indexes, explanations
MURAT GÜNEŞ
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER ZÜLFE
- Âsımzâde Hâmid'in şerh-i Mezâmînü'l-Emsâl'i (İnceleme-metin)
Āsimzāde Hāmid and Sharh-i Mezāmīnu'l-Emsāl (Analysis-text)
RABBAA RABABA
Doktora
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OZAN YILMAZ
- H̬āliṣ İbrāhim Efendi ve Mecma'u'l-Ems̠āl'i
Khalis Ibrahim Afandi and His Work Majma al Amsal
ŞERİFE YERDEMİR
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimAnkara ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİCABİ KIRLANGIÇ
- Abdullah Kudsî ve Tercüme-i Durûb-ı Emsâl-i Arabiyye'si
Abdullah Qudsi and the Tercüme-i Durûb-i Emsâl-i Arabi'yye
RABBAA RABABA
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CİHAN OKUYUCU
YRD. DOÇ. DR. SADIK YAZAR