Tarih ders kitaplarında İslam tarihi öğretiminin ülkeler arası karşılaştırmalı analizi ve bir model önerisi
Comparative analysis of teaching Islamic history in history textbooks between countries and a model proposal
- Tez No: 862092
- Danışmanlar: PROF. DR. UĞUR ÜNAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal Bilimler ve Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 302
Özet
Bu çalışmanın amacı tarih ders kitaplarında İslam tarihi konularının öğretimini karşılaştırmalı olarak analiz etmektir. Araştırmanın yönteminde nitel araştırma desenlerinden doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Uzman görüşleri çerçevesinde belirlenen, altı farklı ülkenin lise düzeyinde okutulan ve İslam tarihi konularını kapsayan ders kitapları tespit edilmiştir. Çalışmanın veri kaynaklarını, Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye Cumhuriyeti, Fransa Cumhuriyeti, İran İslam Cumhuriyeti, Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti ve Endonezya Cumhuriyeti tarih ders kitapları oluşturmuştur. Dokümanlara, ilgili ülkelerin ulusal eğitim bakanlıklarının resmi internet sitesi aracılığıyla ulaşılmış ve orijinalliği kontrol edilerek teyit edilmiştir. Sonrasında beş farklı dildeki ders kitabının dil uzmanları ve çeviri programları desteği ile çevirilerinin yapılması ve anlaşılır hale getirilmeleri sağlanmıştır. Tüm dokümanların veri metnine dönüştürülmesinin ardından veri metinleri kodlarla eşleştirilmiş, çakışan ve gereksiz kodlar elenmiş, belirli parçalara ayrılarak temel kodlar oluşturulmuştur. Kodların temalarla daraltılması sağlanarak alt problemler oluşturulmuştur. Analiz sürecinde geçerlik ve güvenilirlik önlemleri sağlanmış, alan uzmanlarından görüş alınmıştır. Güvenilirlik hesaplamaları sonrası ulaşılan kaynaklar çeşitlendirilerek veriler arası tutarlılığın kontrolü sağlanmıştır. Veriler arası tutarlılığın sağlanması sonrasında uzmanlarca çalışmanın dil kontrolü yapılmış, veri kaynakları iç tenkit ve dış tenkit yöntemine tabi tutularak incelenmiştir. Ders kitapları; ünite ve konu başlıkları, kavram öğretimi, giriş soruları, ünite tasarımı, ünite sunumu, eğitsel süreçler, görsel kullanımı, tartışmalı ve hassas konulara bakış, tarihsel düşünme becerilerine uygunluk, ölçme ve değerlendirme soruları, imajlar gibi içeriksel, biçimsel ve eğitsel boyutlar açısından belirlenmiş temalara göre karşılaştırılmıştır. Yapılan analiz neticesinde İncelenen tarih ders kitaplarında İslam tarihi konularının öğretiminde; içeriğin doğruluğu ve yeterliliği, yazılı ve görsel materyallerin kalitesi, kullanılan yöntem, teknik ve etkinlikler, öğrenci seviyesine uygunluk, kaynakların sayı ve kalitesi, konuların siyasi, sosyo-ekonomik, kültürel olayların birlikte verildiği bütüncül bir bakış açısı ile ele alınması, bilginin öğrenci tarafından yapılandırılmasına yönelik etkinliklerin yer alması, ünite girişlerinde öğrenciyi motive edici düşünmeye ve araştırmaya sevk edici unsurların yer alması, metinler ile görsel materyallerin uyumu, kullanılan kavramların öğrencilerin bilişsel ve duyuşsal özelliklerine uygunluğu, öğrencilerin kendi tarihi anlayışlarına oluşturmalarına katkı sağlaması, eleştirel düşünme becerilerini geliştirmesi, öğrencilere karşılaştırmalı bir bakış açısı sağlaması, zaman ve kronoloji süreklilik ve değişimi algılamaya katkısı, ders kitabının öğrencinin geçmişi ilgisini uyandırması gibi bir çok faktör açısından ders kitaplarının niteliğinin doğudan batıya doğru giderek arttığı ancak yetersiz kaldığı tespit edilmiştir. Ulaşılan sonuçlar mevcut literatür ve uluslararası raporlar ışığında tartışılmıştır. Ayrıca dünyada yükselen krizleri ve İslam karşıtlığını önlemek, çok perspektifli bakışı yakalayabilmek ve bütüncül bir İslam tarihi öğretimini sağlayabilmek için çalışma sonunda küresel bir model önerisi teklifi sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to comparatively analyze the teaching of Islamic history subjects in history textbooks. Document analysis technique, one of the qualitative research designs, was used in the research method. Textbooks covering Islamic history subjects, taught at high school level in six different countries, were determined within the framework of expert opinions. The data sources of the study were history textbooks from the United States of America, the Republic of Türkiye, the Republic of France, the Islamic Republic of Iran, the Democratic People's Republic of Algeria and the Republic of Indonesia. The documents were accessed through the official website of the national ministries of education of the relevant countries and their authenticity was checked and confirmed. Afterwards, the textbooks in five different languages were translated and made understandable with the support of language experts and translation programs. After all documents were converted into data text, data texts were matched with codes, conflicting and unnecessary codes were eliminated, and basic codes were created by separating them into certain parts. Sub-problems were created by narrowing the codes into themes. During the analysis process, validity and reliability measures were ensured and opinions were obtained from field experts. After reliability calculations, the sources reached were diversified and the consistency between the data was checked. After ensuring consistency between the data, the language of the study was checked by experts, and the data sources were examined by internal criticism and external criticism. Textbooks; According to themes determined in terms of contextual, formal and educational dimensions such as unit and subject headings, concept teaching, introductory questions, unit design, unit presentation, educational processes, use of visuals, perspective on controversial and sensitive issues, measurement and evaluation questions in accordance with historical thinking skills, images. compared. As a result of the analysis, in the teaching of Islamic history subjects in the history textbooks examined; accuracy and adequacy of the content, quality of written and visual materials, methods, techniques and activities used, suitability for the student level, number and quality of resources, addressing the subjects from a holistic perspective where political, socio-economic and cultural events are included, allowing the knowledge to be structured by the student. Including oriented activities, including elements that motivate students to think and research in unit introductions, harmony of texts and visual materials, compatibility of the concepts used with students' cognitive and affective characteristics, contributing to students' formation of their own historical understanding, developing critical thinking skills, providing students with a comparative perspective. It has been determined that the quality of textbooks increases from east to west, but remains inadequate, in terms of many factors such as providing a perspective, contributing to the perception of time and chronology, continuity and change, and arousing the student's interest in the past. The results obtained are discussed in the light of existing literature and international reports. In addition, a global model proposal is presented at the end of the study in order to prevent the rising crises and anti-Islamism in the world, to capture a multi-perspective view and to provide a holistic Islamic history teaching.
Benzer Tezler
- Arap ülkelerinde ilköğretim seviyesinde okutulan din dersi kitaplarının incelenmesi: Suudi Arabistan, Irak ve Ürdün örneği
An analysis of religion textbooks taught at the primary education level in Arab countries: The case of Saudi Arabia, Iraq and Jordan
ELİF TÜLEKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİstanbul ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA İSMAİL BAĞDATLI
- Meşrutiyet'ten günümüze tarih ders kitaplarında Türk kimliğinin inşası
Constitutional monarchy to the present construction of Turkish identity in history textbooks
TERCAN YILDIRIM
Doktora
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ŞİMŞEK
- 1970-1980 dönemi lise tarih kitaplarında tarihçilik anlayışı
Understanding of history in the textbooks in the period of 1970-1980
ASLI TEHMEN SARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. DURSUN DİLEK
- 1980-2000 dönemi ortaöğretim tarih ders kitapları ve dönemin tarihçilik anlayışı
The history text books and the historical undestandling between 1980 and 2000
BESİME ARZU GÜNGÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MUSTAFA AKSOY
- 1924'ten günümüze (2002) lise ve dengi okullarda din öğretimi
From 1924 until today (2002) the religion lessons in high and equiavalent schools
OSMAN CİNGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Eğitim ve ÖğretimErciyes ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEVKİ AYDIN