Tarım köylerinde kırsal yaşam kalitesinin değerlendirilmesi, Konya Gaziler ve Sağlık Köyleri
Evaluation the quality of rural life in agricultural villages, Konya Gaziler and Sağlık villages
- Tez No: 863473
- Danışmanlar: PROF. DR. HANDAN TÜRKOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Şehir Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 159
Özet
“Tarım Köylerinde Kırsal Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi, Konya Gaziler ve Sağlık Köyleri”başlıklı bu tez, kırsalda yaşayan ve tarımla ilgilenen nüfusun yaşam kalitesini çevresel analizlerle birlikte nitel araştırma yöntemleri ile değerlendirmektedir. Çalışma alanı Konya ilinde yer alan Gaziler ve Sağlık köyleri özelinde ele alınmaktadır. Dünyada ve ülkemizde yaşanan hızlı kentleşme ve sanayileşme süreci ile kırsaldan kente doğru yoğun göçler yaşanmıştır. Yaşanan göçler toplumsal olarak tüm bireyleri etkilediği gibi tarımla ilgilenen bireyleri de etkilemiş, toplumsal yapıyı değiştirmiştir. Bunun sonucu olarak kırsal nüfusta azalmalar ve yaşlanmalar görülmektedir. Bu nedenle hızlı kentleşme ile kırsalın ekonomik, sosyal ve mekânsal özellikleri değişmiştir. Kırsalda yaşanan değişimlerin olumsuz tarafları veya değişmeyen özellikleri tezin bulgularında vurgulanmaktadır. Birinci bölümde çalışmanın amacı, soruları ve yöntemi ele alınmaktadır. Bu kapsamda literatür çalışması süresince yaşam kalitesi çalışma alanlarına bakıldığında kent üzerine yapılan çalışmaların kır üzerine yapılan çalışmalardan daha yoğun olduğu görülmüştür. Kır üzerine yapılan çalışmalar ise iki kısımda ele alınmaktadır ve kent-kır karşılaştırmaları kır-kır karşılaştırmalarına göre daha yoğundur. Aynı zamanda kır-kır arasında yapılan çalışmalar daha güncel bir alanda yer almaktadır. Dolayısıyla bu çalışma daha özelleşmiş bir alana yoğunlaşarak ve iki farklı kırsalı değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Konya ilinin dağ köylerinden mekânsal olarak farklı uzaklıklarda bulunan kent merkezine uzak Gaziler köyü ve kent merkezine yakın Sağlık köyü incelenmiştir. Kırsal yaşam kalitesi, literatürü lokasyonun yaşam kalitesi üzerindeki etkileri üzerinde durmaktadır. Bu kapsamda merkezden uzak olmanın sosyal ve ekonomik ilişkiler bakımından kısıtlı kalması uzak kırsalda yaşayan bireylerin yaşam kalitesinin değerlendirilmesinin önemini ortaya koymuştur. Dolayısıyla çalışma alanlarının gerekçeleri de bu doğrultuda oluşturulmuştur. Köyler, Mevlana Kalkınma Ajansı (MEVKA) ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın hazırlamış olduğu Sosyal Ekonomik Gelişmişlik (SEGE) raporlarındaki verileri incelenerek seçilmiştir. Raporlar kapsamında ilçeler için çizelgeler oluşturulmuştur ve SEGE raporları için ayrıca fiziki harita üzerinde leke çalışması yapılmıştır. İki raporda da ele alınan ilçe değerlendirmeleriyle en üst seviyeden ve en alt seviyeden olan ilçeler arasındaki köylerden ikisi belirlenmiştir. Belirleyici kriterlerden bir diğeri ise geçim kaynağı tarım olan köyler arasında olmasıdır. Bunlara ek olarak Konya'nın dağ ve ova olmak üzere ikili yapısından yola çıkarak dağ köyleri referans alınmıştır. İkinci bölümde yaşam kalitesinin anlaşılması ve kapsamının kavranabilmesi için yaşam kalitesi tanımları, göstergeleri ve modelleri hakkında genel bir çerçeve sunulmuştur. Bu kapsamda yapılan çalışmalar incelendiğinde yaşam kalitesi tanımı hakkında bir fikir birliği olmadığı görülmüştür. Ancak yinede literatürde en çok karşılaşılan kurumların (UNDP, OECD, WHO, Cambridge Sözlüğü, Oxford Sözlüğü) tanımlarına ve çerçevelerine yer verilerek yaşam kalitesi açıklanmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda TDK'nin online sözlüğü içinde tanım eksikliğine vurgu yapılmıştır. Sonrasında aynı bölüm içinde kırsal yaşam kalitesinin tanımları, göstergeleri ve modelleri de açıklanmaktadır. Tezin özgünlüğünü ortaya koyan ve kırsal yaşam kalitesinin değerlendirilmesi için belirlenen temalar bu bölüm içinden oluşturulmaktadır. Üçüncü bölümde göstergeler ışığında oluşturulan temalar literatür kapsamında çıkan verilerle sistematikleştirilmiştir. Nesnel ve öznel göstergeler ile memnuniyet ve yaşam kalitesinin kavranabilmesi için tasarlanan tema başlıkları: mekân kalitesi, sosyal ve ekonomik özellikler, teknik ve sosyal altyapı, kırsal kalkınma-tarımsal örgütlenme, toplumsal eşitsizlikler, yönetim ve örgütlenme, yaşamdan memnuniyet ve dezavantajlı gruplar şeklindedir. Bu kapsamda her başlık için konu çerçevesinde belirlenen literatür açıklayıcı bir şekilde derlenmekedir. Sekiz başlıktan oluşan bu kısımda her bölüm için görüşme soruları hazırlanmıştır. Derinlemesine görüşmelere uygun olması bakımından oluşturulan açık uçlu sorular bazı açılardan birbirini destekleyecek şekilde tekrar eden bir yapıya sahiptir. Dördüncü bölümde çalışma alanını oluşturan Konya ili hakkında coğrafi ve tarihi anlamda genel bilgilendirmeler yapılmıştır. Bununla birlikte Gaziler köyü ve Sağlık köyleri hakkında dört bölümden oluşan genel bilgiler sunulmuş ve köyler hakkında mekânsal incelemeler yapılarak detaylandırılmıştır. Bu bölümün birinci kısmında köylerin tarihi, sosyo ekonomik durumu, nüfus yapısı ve sosyo-kültürel özellikleri, coğrafi konumu ve topografyası, arazi kullanımı ve ulaşım sistemi, köy manzarası ve peyzajı hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci kısımda sokak ve yolların malzemesi ve ögeleri, yapı parsel ilişkisi, yönlenme, yapı ve yapı malzemesi hakkında çevresel analizler yapılmıştır. Aynı zamanda çevresel analizler tablolar ve fotoğraflar ile desteklenmiştir. Üçüncü kısımda köyde daimi yaşayan katılımcılarla temalar çerçevesinde hazırlanan sorular doğrultusunda derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşme sonuçları nitel analiz yöntemi ile değerlendirilmiş, kodlar belirlenerek tablolarda sunulmuştur. Bölüm sonlarında görüşmeleri özetleyebilmek amacıyla bölüm sonu analizleri verilmiştir. Beşinci bölümde literatür araştırmaları ve tez sürecinde elde edilen analizlere yer verilmiştir. Konunun çerçevesini çizen literatür ve sahadan elde edilen bilgiler arasında bağlantılar kurulmuş, benzerlikler ve farklılıklar ortaya çıkarılmıştır. Sonuç olarak kırsal yaşam kalitesi, Gaziler ve Sağlık köyleri özelinde yapılan teorik ve kavramsal araştırmalar ile birlikte köyler analiz edilmiş, görüşmelerle desteklenmiş ve sonuçlar rapor edilmiştir. Dolayısıyla nesnel ve öznel göstergeler ışığında kırsal yaşam kalitesi ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda yakın kırsalın (Sağlık köyü) şehirle olan irtibatının daha kolay olması köylerde sürekli depolama ihtiyacı oluşturmamakta, ulaşım için toplu taşıma tercih edilebilmekte, sosyal hayata erişim daha kolay olabilmektedir. Buna karşın uzak kırsalda (Gaziler köyü) ulaşım zorluğu ve maliyetlerinden kaynaklı olarak köy halkı sürekli depolama ihtiyacı duymakta, sosyal hayata erişim daha zor olabilmekte ve ulaşım için çoğunlukla özel araç tercih edilmektedir. Teknik ve sosyal altyapı, kırsal kalkınma ve tarımsal örgütlenme ve toplumsal eşitsizliklerde ise köyler benzer özellikler göstermektedir. Aynı zamanda iki köy arasında memnuniyet düzeyleri karşılaştırıldığında doğa güzelliklerinin yaşam memnuniyeti üzerinde etkisi olduğu görülmektedir. Doğa güzelliklerine daha kolay ulaşabilen köy halkı yaşamından daha memnun olduğunu dile getirmektedir. Nihayetinde bu çalışma ile kırsal yaşam kalitesinin ulusal ve uluslararası literatürde güncel bir konu olduğu vurgulanmış ve önemine dikkat çekilmiştir. Dolayısıyla Gaziler ve Sağlık köyleri ele alınarak yapılan bu çalışmanın, gelecek çalışmalara katkı sağlayacağı ve referans oluşturacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
This thesis titled“Evaluation the Quality of Rural Life in Agricultural Villages, Konya Gaziler and Sağlık Villages”evaluates the quality of life of the population living in rural areas and interested in agriculture with qualitative research methods together with environmental analyses. Gaziler and Sağlık villages in Konya province are considered as the study area. With the rapid urbanisation and industrialisation process in the world and in our country, intensive migration from rural to urban areas has been experienced. These migrations have affected all individuals in society, as well as individuals interested in agriculture, and have changed the social structure. As a result, the rural population is decreasing and ageing. For this reason, the economic, social and spatial characteristics of the countryside have changed with rapid urbanisation. The negative aspects or unchanged characteristics of the changes in rural areas are emphasised in the findings of the thesis. In the first chapter, the purpose, questions and method of the study are discussed. In this context, during the literature study, it was observed that the studies on urban areas were more intense than the studies on rural areas. Studies on rural areas are handled in two parts and urban-rural comparisons are more intense than rural-rural comparisons. At the same time, rural-rural studies are in a more recent field. Therefore, this study focuses on a more specialised area and aims to evaluate two different rural areas. Gaziler village, which is far from the city centre, and Sağlık village, which is close to the city centre, which are spatially at different distances from the mountain villages of Konya province, were examined. The literature on rural quality of life emphasises the effects of location on quality of life. In this context, the fact that being far from the centre is limited in terms of social and economic relations has revealed the importance of evaluating the quality of life of individuals living in remote rural areas. Therefore, the justifications of the study areas were also formed in this direction. The villages were selected by analysing the data in the Social Economic Development (SEGE) reports prepared by the Mevlana Development Agency (MEVKA) and the Ministry of Industry and Technology. Within the scope of the reports, charts were created for the districts and for the SEGE reports, a spot study was carried out on the physical map. Two of the villages between the top and bottom districts were determined by the district evaluations in both reports. Another determining criterion is that it is among the villages whose livelihood is agriculture. In addition to these, mountain villages were taken as reference based on the dual structure of Konya as mountain and plain. In the second section, a general framework on quality of life definitions, indicators and models is presented in order to understand and comprehend the scope of quality of life. When the studies conducted in this context are analysed, it is seen that there is no consensus on the definition of quality of life. However, quality of life has been tried to be explained by including the definitions and frameworks of the most commonly encountered institutions in the literature (UNDP, OECD, WHO, Cambridge Dictionary, Oxford Dictionary). At the same time, the lack of definition in TDK's online dictionary was emphasised. Afterwards, definitions, indicators and models of rural quality of life are also explained in the same chapter. The themes that reveal the originality of the thesis and determined for the evaluation of rural quality of life are formed within this section. In the third chapter, the themes created in the light of indicators are systematised with the data obtained from the literature. The theme titles designed to comprehend satisfaction and quality of life with objective and subjective indicators are as follows quality of space, social and economic characteristics, technical and social infrastructure, rural development-agricultural organisation, social inequalities, management and organisation, satisfaction with life and disadvantaged groups. In this context, the literature determined within the framework of the subject for each title is compiled in an explanatory manner. In this section consisting of eight headings, interview questions were prepared for each section. The open-ended questions, which were created to be suitable for in-depth interviews, have a repetitive structure that supports each other in some respects. In the fourth chapter, general geographical and historical information about Konya province, which constitutes the study area, is given. In addition, general information about Gaziler village and Sağlık villages was presented in four sections and spatial analyses about the villages were made and detailed. In the first part of this section, information about the history, socio-economic status, population structure and socio-cultural characteristics, geographical location and topography, land use and transport system, village landscape and landscape are given. In the second part, environmental analyses were made on the material and elements of streets and roads, building parcel relationship, orientation, building and building material. At the same time, environmental analyses were supported with tables and photographs. In the third part, in-depth interviews were conducted with the participants living permanently in the village in line with the questions prepared within the framework of the themes. The interview results were evaluated by qualitative analysis method, codes were determined and presented in tables. At the end of the chapter, end-of-chapter analyses are given in order to summarise the interviews. In the fifth chapter, literature researches and analyses obtained during the thesis process are included. Connections were established between the literature that draws the framework of the subject and the information obtained from the field, and similarities and differences were revealed. As a result, along with the theoretical and conceptual research on rural quality of life and the villages of Gaziler and Sağlık, the villages were analysed, supported by interviews and the results were reported. Therefore, it has been tried to reveal the rural quality of life in the light of objective and subjective indicators. In this context, the fact that the close rural area (Sağlık village) has easier contact with the city does not create the need for continuous storage in the villages, public transport can be preferred for transport, and access to social life can be easier. On the other hand, in the remote rural areas (Gaziler village), due to the difficulty and costs of transport, the villagers need constant storage, access to social life can be more difficult and private vehicles are mostly preferred for transport. In terms of technical and social infrastructure, rural development and agricultural organisation and social inequalities, the villages show similar characteristics. At the same time, when the satisfaction levels between the two villages are compared, it is seen that natural beauties have an effect on life satisfaction. Villagers who can access natural beauties more easily express that they are more satisfied with their lives. Finally, this study emphasises that rural quality of life is a current issue in national and international literature and draws attention to its importance. Therefore, it is thought that this study, which deals with Gaziler and Sağlık villages, will contribute to future studies and will constitute a reference.
Benzer Tezler
- Kırsal yerleşmelerde tasarım rehberi-süreç ve değerlendirmeler: Bursa örneği
Design guidelines for rural settlements–process and evaluation: Bursa sample
SELMAN KÜÇÜKOĞUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDAN TÜRKOĞLU
- Educational reforms in Ethiopia: From the imperial era to the present
Etiyopya'da eğitim reformları: Emperyal dönemden günümüze
SALİH AHMED MAHAMMODA
Doktora
İngilizce
2022
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSA KORKMAZ
- Erciş ilçesi kır yerleşmelerinin coğrafi analizi
Geographical analysis of rural settlements in Erciş
MESUT BAKAN
- Orhaneli ve çevresinde geleneksel konut mimarisinin analizi ve koruma sorunları
Analysis of traditional housing architecture and conservation problems in Orhaneli and its surroundings
ZAHİDE SENA GÜNEŞ KAYA
Doktora
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL KUTGÜN EYÜPGİLLER