Türkiye'de umumi müfettişliklerin (1927-1952) mimarlık tarihindeki yeri
The place of general inspectorates in Turkey (1927-1952) in the history of architecture
- Tez No: 864256
- Danışmanlar: PROF. DR. NURAN PILEHVARIAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Sanat Tarihi, Tarih, Architecture, Art History, History
- Anahtar Kelimeler: umumi müfettişlik, Diyarbakır, Edirne, Erzurum, Elazığ, General inspectorate, Diyarbakır, Edirne, Erzurum, Elazığ
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi ve Kuramı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 184
Özet
1925-1927 arasında Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da olağanüstü hal ilan edilmiştir. 26 Haziran 1927'de sıkıyönetim sona ermiş ve yerine Umumi Müfettişlik Teşkilatı kurulmuştur. Teşkilatın merkezi Diyarbakır'dır ve sorumluluk alanı Elazığ, Urfa, Van, Bitlis, Siirt, Mardin, Hakkari illerini kapsamaktadır. Başta güvenlik olmka üzere, bölgeyi kalkındırmak için imar, bayındır ve iskan çalışmaları yapılmıştır. Bunlar arasında Birinci Umumi Müfettişlik binası, Müfettişlik lojmanı, Kor Komutan Konağı, Diyarbakır numune hastanesi, Van ve Mardin'de halkevleri inşa edilmiştir. Birinci Umumi Müfettişlik'in kuruluşundan yedi yıl sonra, 19 Şubat 1934'te Trakya Umumi Müfettişliği (İkinci Umumi Müfettişlik) kurulmuştur. Bu müfettişlik, Edirne merkezli olarak Kırklareli, Tekirdağ, ve Çanakkale vilayetlerini kapsayan bir coğrafyada faaliyet göstermişgtir. Kuruluş amacı, bölgenin bayındırlık ve imar işleriyle ilgilenmektir. Bu amaç doğrultusunda bölgede çeşitli yapılar inşa edildi; bunlar arasında Uzunköprü hükümet konağı, Vize halkevi, Kırklareli hükümet konağı, Kırklareli halkevi, Malkara hükümet konağı, Malkara halkevi, Çorlu Asker Hastanesi, ve Edirne Meriç Gazinosu bulunmaktadır. 25 Ağustos 1935'te Doğu bölgesinde 3. Umumi Müfettişlik kurulmuştur. Bu kuruluş, imar ve iskân faaliyetlerini içermektedir. Planlanan inşaat projesi çerçevesinde birçok kamu binası ve konut inşa edilmiştir. Bunlar arasında Umumi Müfettişlik binası, Kolordu Kumandanlığı binası, halkevi, hükümet binası, posta ve telgrafhane, otel, lokanta, gazino bulunmaktadır. Ayrıca Trabzon'da lise ve numune hastanesi, Kars Sarıkamış ve Arpaçay ilçelerinde hükümet konağı, Rize Pazar ilçesinde hükümet konağı gibi imar etkinlikleri gerçekleştirilmiştir. Dönemin Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün direktifiyle, Başbakan İsmet İnönü, 1935 yılında yurt içi seyahati gerçekleştirmiştir. Ardından hazırladığı Doğu Raporunu, 21 Ağustos 1935 tarihinde Atatürk'e sunmuştur. Başbakan İnönü'nün raporundaki bilgiler, Dersim'in idaresinin yeniden belirlenmesi ve IV. Umumi Müfettişliğin kurulması konularında önemli bir rol oynamaktadır. Elazığ Cüzzam Hastanesi, Elazığ'da müfettişlik binası, Erzincan halkevi, Mameki Kışlası, Sin (Deşt mevki) Kışlası, Nazimiye Kışlası bölgede inşa edilen mimari yapılardır.
Özet (Çeviri)
Between 1925 and 1927, a state of emergency was declared in Eastern and Southeastern Anatolia. On June 26, 1927, martial law was lifted and replaced by the General Inspectorate Organization. The headquarters of this organization is located in Diyarbakır, with responsibilities covering the provinces of Elazığ, Urfa, Van, Bitlis, Siirt, Mardin, and Hakkari. Various development projects were undertaken in the region, including initiatives in security as well as reconstruction, infrastructure, and resettlement efforts. These included the construction of the First General Inspectorate building, Inspectorate residences, Garrison Commander's Residence, Diyarbakır Sample Hospital, and community centers in Van and Mardin. After seven years from the establishment of the First General Inspectorate, on February 19, 1934, the Thrace General Inspectorate (Second General Inspectorate) was founded. This inspectorate operated with its headquarters in Edirne and covered the provinces of Kırklareli, Tekirdağ, and Çanakkale. Its purpose was to deal with the development and construction works of the region. In line with this aim, various structures were built in the region; among these are the Uzunköprü government mansion, Vize public center, Kırklareli government mansion, Kırklareli public center, Malkara government mansion, Malkara public center, Çorlu Military Hospital, and Edirne Meriç Casino. On August 25, 1935, the 3rd General Inspectorate was established in the Eastern region. This institution encompasses reconstruction and resettlement activities. As part of the planned construction project, numerous public buildings and residences were built. These include the General Inspectorate building, Corps Command building, community center, government building, post office and telegraph office, hotel, restaurant, and casino. Additionally, urban development activities such as the construction of a high school and a sample hospital in Trabzon, government buildings in Kars Sarıkamış and Arpaçay districts, and a government building in Rize Pazar district were carried out. Under the directive of President Mustafa Kemal Atatürk of the period, Prime Minister İsmet İnönü undertook a domestic trip in 1935. He subsequently presented his Eastern Report to Atatürk on August 21, 1935. The information in Prime Minister İnönü's report plays a significant role in the redefinition of administration in Dersim and the establishment of the Fourth General Inspectorate. Architectural structures built in the region include the Elazığ Leprosy Hospital, the Inspectorate building in Elazığ, the Erzincan Community Center, the Mameki Barracks, the Sin (Deşt mevki) Barracks, and the Nazimiye Barracks
Benzer Tezler
- Birinci Umumi Müfettişlik raporlarına göre Bitlis (1927-1952)
Bitlis according to First General Inspectorate reports (1927-1952)
ELMAS İÇYER ÇİRİŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihBitlis Eren ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PAKİZE ÇOBAN KARABULUT
- Demographic engineering, forced migration and resettlement policies in General Inspectorates
Umumi Müfettişliklerde nüfus mühendisliği, zorla göçertme ve yeniden iskan politikaları
ZİŞAN ATAMAN ÇELİK
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
TarihBoğaziçi ÜniversitesiModern Türkiye Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ KIRLI
- Türkiye'de Tek Parti Dönemi'nde siyasal denetim, yönetim ve inşa araçları olarak umum müfettişlikler: Trakya umum müfettişliği örneği
General inspectorships as tools of political control, governance and construction during the single party rule in Turkey: The case of the thracian general inspectorship
SİMGE ECE ÜZÜM KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
SosyolojiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞÜKRÜ ASLAN
- Trakya Umumi Müfettişliği'nin köycülük politikası
The politics of peasantism of the General Inspectorship of Thrace
SERDAR GÖKTAŞ