Arap dili grameri metodolojisi (IV/X. yüzyıl)
Methodology of Arabic grammar (IV/X. century)
- Tez No: 864823
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA KAYA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 242
Özet
Bu çalışma ile Arap dili grameri metodolojisinin (nahiv usulü) tarihi seyrinde dikkat çeken değişim ve gelişmelerin yaşandığı hicri IV. yüzyıldaki durumu tahlil edilmektedir. Bu yüzyıl, metodolojinin bağımsız bir hüviyet kazanarak tekamül süreci yaşadığı bir dönem olmuştur. Bu durumun tahlili ise daha çok metodoloji alanında çalışma yapmış alimler ve onların eserleri üzerinden yapılmıştır. Bu yüzyıldaki metodolojik gelişmelerin daha iyi tahlil edilebilmesi adına dönemin siyasi, sosyal, kültürel, ilmi ve iktisadi durumlarına da değinilmiştir. Çalışma giriş, sonuç ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde konunun önemi, amacı, sınır ve kapsamı üzerinde durularak araştırmada izlenen yöntem ve kullanılan kaynaklar hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Arap dili grameri metodolojisinin tanımı ve delilleri ele alınmıştır. Semâ, icmâ, kıyas, ta'lîl ve istishâb gibi aslî delillerin nitelikleri, şartları, çeşitleri ve delil oluş keyfiyetleri izâh edilmiştir. Aynı bölümde, istihsan, illetin beyanı ve istikrâ gibi asli delillere nispetle metodolojide daha az yer verilen ferî delillerden de bahsedilmiştir. İkinci bölümde Arap dili grameri metodolojisinin doğuşu ve hicri II. asır başlarına kadar alimlerin metodolojiye yönelik çalışmaları incelenmiştir. Ardından Halîl b. Ahmed ve Sîbeveyhi gibi nahivcilerin ön plana çıktığı hicri II. ve III. asırlar ele alınmıştır. Bu alimlerin semâ, kıyas ve ta'lîl gibi delillere yaklaşımı incelenerek o dönemde metodolojiye yönelik gelişmeler açıklanmıştır. Üçüncü bölümde hicri IV. yüzyılın siyasi, sosyal, kültürel, ilmi ve iktisadi yapısı hakkında bilgi verilerek o dönemde metodoloji alanında çalışma yapan alimler ele alınmıştır. Bu alimlerin kısaca hayatlarından bahsedilmiş ve Arap dili grameri metodolojisinde yerleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Onların bu alana sağladıkları katkı ve getirdikleri yenilikler incelenerek genel bir değerlendirme yapılmıştır. Sonuç bölümünde ise çalışmada elde edilen bulgulara yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study analyzes the state of Arabic grammatical methodology (usul al-nahw) in the IVth century of Hijri, a period of remarkable changes and developments in its historical course. This century was a period in which the methodology gained an independent identity and experienced a process of development. The analysis of this situation is mostly based on the scholars who worked in the field of methodology and their works. In order to better analyze the methodological developments in this century, the political, social, cultural, scientific and economic conditions of the period were also mentioned. The study consists of an introduction, conclusion and two chapters. In the introduction, firstly, the importance, purpose, boundaries and scope of the subject are emphasized and information is given about the methodology and the sources used in the research. Then, the definition and proofs of the methodology of Arabic grammar are discussed. The qualities, conditions, types, and evidentiary qualities of primary evidences such as samā', ijmā', qiyas, ta'līl, and istishāb are explained. In the same chapter, the secondary evidences such as istihsan, declaration of the cause, and istikrā, which are less common in the methodology compared to the primary evidences, are also mentioned. In the first chapter, the birth of the methodology of Arabic grammar and the work of scholars on methodology until the beginning of the second century of Hijri were analyzed. Then, the second and third centuries of the Hijri, in which grammarians such as Khalīl b. Ahmad and al-Sībawayhi came to the fore, were discussed. The approach of these scholars to evidences such as sema, syllogism and ta'līl is analyzed and methodological developments in that period are explained. In the second part, information about the political, social, cultural, scientific and economic structure of the IVth century is given and the scholars who worked in the field of methodology in that period are discussed. The lives of these scholars are briefly mentioned and their place in the methodology of Arabic grammar is tried to be determined. Their contributions and innovations to this field are analyzed and a general evaluation is made. In the conclusion section, the findings of the study are given.
Benzer Tezler
- Ebû Hayyân el-Endelusî ve Arap gramerindeki yeri
Abū Hayyān al-Andalusī and his role in Arabic grammar
SELİM TEKİN
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL GÜLER
- Ebû Alî el-Fârisî'nin et-Tekmile adlı eserindeki metodolojisi ve sarf ilmine dair görüşleri
Ebû 'Alî al-Fârisî's methodologies and views about sarf in the book of at-Tekmile
RECEP KIRCI
Doktora
Türkçe
2021
DilbilimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DURSUN HAZER
- Türkiye'de Arap olmayanlar için hazırlanmış Arapça gramer müfredatı
Arabic grammar coursebook for Arabic learners in Turkiye
NADER EDELBI
Doktora
Türkçe
2023
DilbilimSiirt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GASSAN MORTADA
- Er-Rummânî, hayatı, eserleri ve Arap gramerindeki yeri
Al-Rumm?n?, life, works and his role in Arabic grammar
MUSTAFA KAYA
Doktora
Türkçe
2007
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN TÜLÜCÜ
- Nahiv usûlü açısından gramer terminolojisinin değerlendirilmesi
Assessment of grammar termi̇nology wi̇th regard to the nahv methodology
MURAT YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YUSUF KARATAŞ