Bilgi tabanlı varlıkların finansal ölçümü ve muhasebeleştirilmesi: Borsa İstanbul şirketleri üzerine bir araştırma
Financial measurement and recognition of knowledge-based assets: A study on İstanbul stock exchange companies
- Tez No: 865942
- Danışmanlar: PROF. DR. SAİM KILIÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Bilgi Tabanlı Varlıklar, Entelektüel Sermaye, Maddi Olmayan Duran Varlıklar, Değerleme, Muhasebe Standartları, Finansal Raporlama, Knowledge-based Assets, Intellectual Capital, Intangible Assets, Valuation, Accounting Standards, Financial Reporting
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 164
Özet
Zenginlik, uzun yıllar boyunca finansal varlıklara ve görülebilen, dokunulabilen ve değeri ölçülebilen fiziksel varlıklara bağlı olmuştur. Bilgi teknolojilerinin gelişmesi ile birlikte varlık tanımı da değişmiş ve maddi olmayan varlıklar geçerli bir zenginlik kaynağı olarak ortaya çıkmıştır. Bilgi teknolojilerindeki gelişmeler iş modellerine ve operasyonlara nüfuz ettikçe bilgi tabanlı varlıklar işletmelerde değer yaratmanın en önemli faktörlerinden birisi haline gelmiştir. Google, Apple, Amazon ve Microsoft gibi önde gelen şirketlerin değerleri ve faaliyetleri büyük ölçüde ürün veya hizmet olarak maddi olmayan varlıklara ve daha çok bilgi tabanlı varlıklara dayanmaktadır. Entelektüel sermayenin bir unsuru olan bilgi tabanlı varlıklara; dijital iş süreçleri, yazılımlar, web-siteleri, çevrimiçi satış platformaları, müşteri ve tedarikçi ilişkilerinin yürütüldüğü dijital platformlar ve marka bilinirliğini artıran bilgi teknolojileri örnek olarak verilebilir. Bu dönüşüme rağmen, geleneksel muhasebe standartları kapsamında bu yeni varlıkların finansal tablolarda gösterimleri son derece düşük düzeyde kalmıştır. Bilgi tabanlı maddi olmayan varlıkların şirketlerin ve ülkelerin değerlerine önemli ölçüde katkıda bulunduğu günümüz ekonomisinde, bu varlıkların finansal tablolarda olması gerekenden daha düşük düzeyde gösterimi şirketlerin ve ulusların finansal durumunun raporlanmasını olumsuz yönde etkilemektedir. Fiziksel ve finansal kaynaklara odaklanan, sanayi devrimi ile birlikte gelişmiş geleneksel muhasebede yer alan sınırlamalar, bu faktörlerin işletme bilançolarında temsil edilmesine engel olmakta, işletmelerin değer ve performans yaratan varlıklarının analizini engellemektedir. Maddi olmayan varlıkların muhasebe kayıtlarına dahil edilmesini sağlamak için mevcut standartlarda önemli değişiklikler yapılmıştır, ancak yeni ortaya çıkan bilgi tabanlı varlıkların muhasebeleştirilmesi ve değerlemesi ile ilgili kısıtlar halen devam etmektedir. Bu araştırma, bilgi teknolojileri tabanlı maddi olmayan varlıkları çevreleyen mevcut ölçüm ve muhasebe uygulamalarını değerlendirmeyi ve bu varlıkların ölçülmesini ve finansal raporlarda gösteriminin sağlanması için entegre çerçeveler geliştirmeyi ve muhasebe standartlarının bilgi tabanlı varlıkların muhasebeleştirilmesinde iyileştirme alanlarına ilişkin yaklaşımları sunmayı amaçlamaktadır. Zorlukları ve çözümleri ampirik olarak incelemek için finansal raporlama standartlarının analizini, firma açıklamalarının kıyaslamasını ve ilgililerle mülakatları birleştiren karma bir araştırma metodolojisi kullanılan çalışmada, önemli içgörüler sağlayacak verileri elde etmek için birincil ve ikincil veri toplama yaklaşımlarının bir kombinasyonu kullanılmıştır. Bulgular, mevcut muhasebe kuralları ve işletmelerce yapılan tamamlayıcı açıklamalar kapsamında bilgi teknolojileri tabanlı varlıkların raporlamalarda eksik temsil edildiğini, eksik açıklandığını ve değerlerinin önemli ölçüde düşük gösterildiğini ortaya koymuştur. Mevcut muhasebeleştirme kriterleri, ölçüm kılavuzları ile raporlamaların söz konusu varlıkların değerlerini göstermekten uzak olduğu ve bu nedenle işletmelerin defter ve piyasa değerleri arasında önemli farkların ortaya çıktığı görülmüştür. Bununla birlikte, ölçümün iyileştirilmesi ve muhasebeleştirmenin genişletilmesi için özel değerleme yaklaşımlarına ve kavrayıcı muhasebeleştirme standartlarına ilişkin rehberlik ve ilkelere dayalı açıklamalar dahil olmak üzere entegre yöntemler önerilmiştir. Önerilerin standartlara dönüştürülmesi güvenilirlik endişelerinin ele alınmasını gerektirmektedir. Nihayetinde, finansal raporlamanın bilgi teknolojileri tabanlı varlık unsurlarını doğru bir şekilde kavrayacak şekilde uyarlanması, finansal raporlamanın gerçeğe uygun gösterim ilkesi ve etkin kaynak dağılımı fonksiyonunun devamı açısından hayati önem taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
For many years, wealth has been based on financial assets and physical assets that can be seen, touched and whose value can be measured. With the development of information technologies, the definition of assets has also changed, and intangible assets have emerged as a valid source of wealth. As the developments in information technologies permeate business models and operations, knowledge-based assets have become one of the most important factors in creating value in businesses. The values and activities of leading companies such as Google, Apple, Amazon, and Microsoft are largely based on intangible assets, mainly knowledge-based assest, in the form of products or services. Examples of knowledge-based assets, which are a part of intellectual capital, include digital business processes, software, websites, online sales platforms, digital platforms where customer and supplier relationships are conducted, and information technologies that increase brand awareness. Despite this transformation, the recognition of these new assets in financial statements under traditional accounting standards has remained at an extremely low level. In today's economy, where knowledge-based intangible assets contribute significantly to the value of companies and countries, the presentation of these assets in financial statements at a lower level than they should be negatively affects the reporting of the wealth of companies and nations. The limitations of traditional accounting, which focuses on physical and financial resources and developed with the industrial revolution, prevent the representation of these factors in the balance sheets of enterprises and hinder the analysis of the assets that create value and performance of enterprises. Significant changes have been made to existing standards to enable the inclusion of intangible assets in the accounting records, but problems with the recognition and valuation of emerging knowledge-based assets still persist. This research aims to evaluate current measurement and accounting practices surrounding information technology-based intangible assets and to develop integrated frameworks for measuring and recognizing these assets in financial reports. The research also aims to present approaches to identify areas for improvement in the application of accounting standards to the recognition of knowledge-based assets. Using a mixed research methodology that combines analyses of financial reporting standards, benchmarking of firm disclosures and interviews with relevant stakeholders to empirically examine challenges and solutions, the study uses a combination of primary and secondary data collection approaches to obtain data that will provide important insights. The findings reveal that IT-based assets are under-represented, under-disclosed and significantly undervalued in reporting under existing accounting rules and supplementary disclosures made by entities. Current recognition criteria, measurement guidelines and reporting are far from representing the value of these assets, resulting in significant differences between book and market values. However, integrated methods are proposed to improve measurement and broaden recognition, including guidance and principles-based disclosures on specific valuation approaches and insightful recognition standards. Translating the proposals into standards requires addressing reliability concerns. Ultimately, adapting financial reporting to accurately recognise IT-based asset elements is vital to the maintenance of the fair presentation principle and efficient resource allocation function of financial reporting.
Benzer Tezler
- Evaluation of cognitive performance of seafarers in heavy weather conditions using cognitive test software application
Gemi adamlarının bilişsel performanslarının bilişsel test yazılımı kullanarak ağır hava koşullarında değerlendirmesi
MESUT CAN KÖSEOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Denizcilikİstanbul Teknik ÜniversitesiDeniz Ulaştırma Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEYLA TAVACIOĞLU
- Türk imalat sanayiinde faaliyet gösteren firmaların entelektüel sermaye kullanım etkinliği ve firma performansı ilişkisi
Intellectual capital efficiency and firm performance rrelationship in Turkish manufacturing sector
AYŞE ELVAN BAYRAKTAROĞLU
Doktora
Türkçe
2015
Bilgi ve Belge Yönetimiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT BASKAK
PROF. DR. FETHİ ÇALIŞIR
- Müşteri ilişkileri açısından çapraz satış performansı ölçümü ve bir araştırma
Measurement of cross selling performance from customer relationship perspective
NEVİN CENAL
- Equity portfolio optimization using reinforcement learning: An emerging market case
Pekiştirmeli öğrenme ile hisse senedi portföyü optimizasyonu: Gelişmekte olan piyasa örneği
MERT CANDAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALP ÜSTÜNDAĞ
- Entelektüel sermayenin işletme performansı üzerine etkisi: BİST şirketlerinde bir uygulama
The effect of intellectual capital on business performance: an application in BİST companies
SERVET AYA