Geri Dön

İşletmelerde finansal performansın değerlendirilmesinde çok kriterli karar verme yöntemlerinin kullanılması: BİST Madencilik Endeksinde (XMADN) bulunan şirketler üzerine bir uygulama

The use of multi-criteria decision-making methods in the evaluation of financial performance in enterprises: An application on companies included in the BIST Mining Index (XMADN)

PDF İndir

  1. Tez No: 930057
  2. Yazar: MUSTAFA DÜZENLİ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ADEM DURSUN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: İşletme, Business Administration
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Atatürk Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 494

Özet

Yürütülen bir faaliyet veya yapılan bir işlem sonucunda ortaya çıkan değerin ölçülmeden yönetilmesi ve geliştirilmesi mümkün olmadığından her ne amaçla kurulmuş olursa olsun bütün işletmelerin, yoğun belirsizlik ve rekabet ortamının hâkim olduğu, ulusal ve uluslararası pazarlarda varlıklarını devam ettirebilmeleri için belirli zaman aralıklarıyla performanslarını ölçmeleri ve değerlendirmeleri gerekmektedir. Madencilik ve Taş Ocakçılığı sektörünün hem gündelik yaşamın devamlılığı hem de diğer sektörlerle olan yakından ilişkisi göz önüne alındığında bu sektörde faaliyet gösteren şirketlerin finansal performanslarının ölçülmesi ve değerlendirilmesi sektörü yakından takip eden kesimler, ülke ekonomileri ve diğer sektörler açısından büyük önem taşımaktadır. İşletmelerde performans ölçümü yapılırken farklı özellikteki birden fazla faktörün dikkate alınması gerekmektedir. Bu noktada daha sağlıklı ve doğru sonuçlar elde edebilmek açısından söz konusu ölçüm ve değerlendirme için çok kriterli karar verme yöntemlerinin kullanılmasının daha uygun olduğu görülmektedir. Bu çalışmada Madencilik ve Taş Ocakçılığı sektöründe faaliyet göstermekte olup, 2016-2022 yılları arasında BİST Madencilik Endeksi'nde (XMADN) aralıksız işlem gören ve finansal verilerine sağlıklı bir şekilde ulaşılabilen 5 şirketin finansal performansı, 6 ana finansal değerlendirme kriteri altında belirlenen 23 tane alt finansal değerlendirme kriteri üzerinden ENTROPİ, ARAS, COPRAS, WASPAS ve BORDA Sayım gibi farklı özellikteki çok kriterli karar verme yöntemleri ve toplulaştırma tekniklerinden oluşan bütünleşik bir model (ENTROPİ Tabanlı ARAS, COPRAS ve WASPAS modeli) aracılığıyla ölçülerek değerlendirilmiştir. Burada söz konusu ölçüm ve değerlendirme için dikkate alınan değerlendirme kriterlerinin belirlenmesinde bu konuda bilgi ve deneyim sahibi uzmanların görüşlerinden ve çalışmanın konusu üzerine yapılan benzer çalışmalardan yararlanılmıştır. Çalışma kapsamında Oran (Rasyo) Analizi yönteminden dikkate alınan değerlendirme kriterleri doğrultusunda ölçüm ve değerlendirme için gerekli olan finansal verilerin elde edilmesinde; ENTROPİ yönteminden, değerlendirme kriterlerine ilişkin önem ağırlığı değerlerinin belirlenmesinde; ARAS, COPRAS ve WASPAS yöntemlerinden çalışmanın karar alternatiflerini oluşturan şirketlerin performanslarına göre sıralanmasında ve son olarak BORDA Sayım yönteminden ise ARAS, COPRAS ve WASPAS yöntemleri sonucunda elde edilen performans sıralamalarının birleştirilerek tek bir performans sıralamasının elde edilmesinde yararlanılmıştır. Çalışma kapsamında ele alınan dönem itibariyle; değerlendirme kriterlerinin ağırlıklandırılmasına yönelik uygulanan ENTROPİ yöntemi sonuçlarına göre en yüksek ve en düşük önem ağırlığı değerine sahip olan finansal değerlendirme kriterlerinin sırasıyla Hisse Senedi Başına Kâr Oranı (BPO3) kriteri ve Borçların Vade Yapısı Oranı (KLO2) kriteri olduğu görülmektedir. Şirketlerin performansları üzerinden sıralanmasına yönelik uygulanan ARAS, COPRAS ve WASPAS yöntemleri sonuçlarına göre en yüksek finansal performansa sahip olan şirketin KOZAL şirketi olduğu, en düşük finansal performansa sahip olan şirketin ise ARAS ve COPRAS yöntemlerine göre IPEKE şirketi, WASPAS yöntemine göre PRKME şirketi olduğu görülmektedir. ARAS, COPRAS ve WASPAS yöntemlerine ilişkin elde edilen sonuçların birleştirilmesine yönelik uygulanan BORDA Sayım yöntemi sonucuna göre ise en yüksek ve en düşük finansal performansa sahip olan şirketlerin sırasıyla KOZAL ve IPEKE şirketleri olduğu görülmektedir.

Özet (Çeviri)

Since it is not possible to manage and develop the value resulting from an activity or a transaction without measuring it, all businesses, regardless of the purpose they were established, need to measure and evaluate their performance at certain time intervals in order to continue their existence in national and international markets where intense uncertainty and competition prevail. . Considering both the continuity of daily life of the Mining and Quarrying sector and its close relationship with other sectors, measuring and evaluating the financial performances of companies operating in this sector is of great importance for those who follow the sector closely, the country's economies and other sectors. When measuring performance in businesses, multiple factors with different characteristics must be taken into account.At this point, it seems more appropriate to use multi-criteria decision-making methods for measurement and evaluation in order to obtain healthier and more accurate results. In this study, the financial performance of 5 companies operating in the Mining and Quarrying sector, which were continuously traded in the BIST Mining Index (XMADN) between 2016-2022 and whose financial data can be accessed in a healthy way, was evaluated according to 23 sub-financial criteria determined under 6 main financial evaluation criteria. It consists of multi-criteria decision-making methods and aggregation techniques with different features such as ENTROPY, ARAS, COPRAS, WASPAS and BORDA Counting based on evaluation criteria. It was measured and evaluated through an integrated model (Entropy Based ARAS, COPRAS and WASPAS model). Here, in determining the evaluation criteria taken into account for the measurement and evaluation in question, the opinions of experts with knowledge and experience in this field and similar studies on the subject of the study were used. Within the scope of the study, in obtaining the financial data required for measurement and evaluation in line with the evaluation criteria taken into account from the Ratio Analysis method; The ENTROPY method is used to determine the importance weight values for the evaluation criteria; ARAS, COPRAS and WASPAS methods were used to rank the companies that constitute the decision alternatives of the study according to their performance, and finally, the BORDA Census method was used to obtain a single performance ranking by combining the performance rankings obtained as a result of the ARAS, COPRAS and WASPAS methods. As of the period covered in the study; According to the results of the ENTROPY method applied for the weighting of the evaluation criteria, it is seen that the financial evaluation criteria with the highest and lowest importance weight values are the Profit Per Share Ratio (BPO3) criterion and the Maturity Structure of Debts Ratio (KLO2) criterion, respectively. According to the results of ARAS, COPRAS and WASPAS methods applied to rank companies based on their performance, it is seen that the company with the highest financial performance is KOZAL company, while the company with the lowest financial performance is IPEKE company according to ARAS and COPRAS methods, and PRKME company according to WASPAS method. According to the results of the BORDA Census method applied to combine the results obtained from ARAS, COPRAS and WASPAS methods, it is seen that the companies with the highest and lowest financial performance are KOZAL and IPEKE companies, respectively.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    152286

    Hizmet sektöründe performans odaklı çok amaçlı karar verme: Banka performans ölçümünde analitik hiyerarşi süreci uygulaması

    Performance-based multiple objective decision making in service sector: Analytical hierarchy application in banking performance evaluation

    YILDIZ ESRA ALBAYRAK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. HALUK ERKUT

  2. Tez No

    634434

    Finansal rasyolar yöntemi ile işletmelerde performans ölçümlemesi: Sektörel uygulamalar

    Business performance measurement with the financial ratio method: Sectoral applications

    HANİFE GÜL KONAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    EkonometriÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. METİN ATMACA

  3. Tez No

    808573

    Sürdürülebilirlik ve finansal performansın karşılaştırılması: BIST sürdürülebilirlik endeksi'ndeki işletmeler üzerine bir araştırma

    Comparison of sustainability and financial performance: A study on enterprises in BIST sustainability index

    SELDA KORGA

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    İşletmeKırıkkale Üniversitesi

    Muhasebe ve Finansman Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SUPHİ ASLANOĞLU

  4. Tez No

    649707

    BİST'te işlem gören gıda sektöründeki işletmelerin performanslarını entropi ağırlıklandırmaya dayalı yöntemlerle karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi

    Comparative evaluation of the performance of companies in the food sector traded in BIST with methods based on entropy weighting

    BÜŞRA MEŞE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    İşletmeAfyon Kocatepe Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ LETİFE ÖZDEMİR

  5. Tez No

    666521

    Sivil havacılık işletmelerinde sürdürülebilirlik politikalarının örgütsel performansa etkisi: TAV Havalimanı örneği

    The effect of sustainability policies on organizational performance in civil aviation enterprises: The case of TAV Airport

    BURCU YILDIZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Sivil Havacılıkİstanbul Arel Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALİ AKDEMİR

Geri Dön