Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin yaşam doyumu arasındaki ilişki
The relationship between toxic leadership behaviors of school principals and life satisfaction of teachers
- Tez No: 866760
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ABİDİN DAĞLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Toksik, toksik lider, okul müdürü, yaşam doyumu, öğretmen, Toxic, toxic leader, school principal, life satisfaction, teacher
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 138
Özet
Bu araştırmanın amacı, kamu ilkokullarında görevli öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin toksik (zehirli) liderlik davranışları ile öğretmenlerin yaşam doyumu arasındaki ilişkiyi saptamaktır. Araştırmada, genel tarama modeline dayalı betimsel ve ilişkisel tarama modeli kullanılmışıtır. Araştırmanın evrenini, 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır ili merkez ilçede bulunan 60 ilkokul ve bu okullarda görevli bulunan 2254 öğretmen; örneklemini ise evrenden random yöntemi ile seçilen 25 ilkokul ve bu okullarda görevli 380 öğretmen olşturmaktadır. Araştırmanın verileri; Çelebi, Güler ve Yıldız (2015) tarafından geliştirilen dört boyut ve 30 maddeden oluşan“Toksik Liderlik Ölçeği”ve Diener, Emmons, Larsen ve Griffin (1985) tarafından geliştirilen, Dağlı ve Baysal (2016) tarafından Türkçeye uyarlaması yapılan tek boyutlu ve 5 maddelik“Yaşam Doyum Ölçeği (The Satisfaction with Life Scale)”ile toplanmıştır. Araştırmada varılan bazı önemli bulgular şunlardır: (1) Öğretmenlerin kendi okul müdürlerinin toksik liderlik davranışına ilişkin algılarının ortalaması ölçek bazında“katılmıyorum”seviyesindedir. (2) Öğretmenlerin algılarına göre ölçekte en yüksek ortalamaya sahip ilk madde“onun o anki ruh hali iş ortamının iklimini/havasını belirlemesi (katılmıyorum)”, en düşük ortalamaya sahip ilk madde ise“çalışanlarına yeni yollar/yaklaşımlar/yenilikler denemelerine pek izin vermemesi (katılmıyorum)”dir. Toksik liderlik ölçeğinin tüm boyutlarına ilişkin öğretmen algılarının ortalaması ise“katılmıyorum”seviyesindedir. (3)“Öğrenim”ve“medeni durumuna”göre öğretmenlerin kendi okul müdürlerinin toksik liderlik davranışlarına yönelik algıları arasında anlamlı farklılık saptanmamıştır. Diğer taraftan, öğretmenlerin“cinsiyetine”göre tüm boyutlarda,“kıdeme”göre değer bilmezlik, çıkarcılık ve olumsuz ruhsal durum alt boyutları arasında,“çalıştıkları okulun büyüklüğüne”göre değer bilmezlik, çıkarcılık ve olumsuz ruhsal durum alt boyutları arasında anlamlı farklılık saptanmıştır. (4) Öğretmenlerin kendi yaşam doyumuna ilişkin algılarının ortalaması ölçek bazında“az katılıyorum”seviyesindedir. (5) Öğretmenlerin algılarına göre yaşam doyumu ölçeğinde en yüksek ortalamaya sahip ilk madde“şimdiye kadar yaşamdan istediğim önemli şeylere sahip oldum (orta düzeyde katılıyorum)”, en düşük ortalamaya sahip ilk madde ise“yaşam koşullarım mükemmeldir (az katılıyorum)”maddesidir. (6) Öğretmenlerin yaşam doyumuna ilişkin algılarının“öğrenim durumu”,“cinsiyet”,“medeni durum”,“mesleki kıdem”ve“okul büyüklüğü”değişkenlerine göre anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı saptanmıştır. (7) Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışlarına yönelik öğretmen algıları ile öğretmenlerin yaşam doyumu genel puanları arasında negatif yönde ve düşük düzeyde bir ilişki saptanmıştır (r=-0,329). Buna göre, okul müdürlerinin toksik liderlik davranışlarına yönelik öğretmen algıları genel puanları arttıkça öğretmenlerin yaşam doyumu azalmaktadır. Ayrıca, okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları öğretmenlerin yaşam doyumu düzeylerinin %10.8'ini açıklamaktadır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to determine the relationship between the toxic leadership behaviours of school principals and the life satisfaction of teachers in public primary schools. In this study, relational and descriptive scanning models based on general scanning model were used. The population of research consists of 2254 teachers from 60 primary schools in the central district of Diyarbakır, and the sample of the study consists of 380 primary school teachers from 25 schools randomly selected from the population of research. The data of the study were collected by Toxic Leadership Scale including four dimensions and 30 items developed by Çelebi, Güner and Yıldız (2015) and The Satisfaction with Life Scale consisting a single dimension and 5 items developed by Diener, Emmons, Larsen, and Griffin (1985) and adapted into Turkish by Dağlı and Baysal (2016). These are the important findings of the research: (1) The average perception of teachers towards their own school principals' toxic leadership behaviour is at the“disagree”level on Toxic Leadership Scale. (2) According to the perceptions of teachers, the item with highest average on the scale is“his/her current mood determines the atmosphere of the work (disagree)”, the item with the lowest average“now allowing employees to try new ways/approaches/innovations (disagree)”. The average level perception of the teachers regarding all dimensions of toxic leadership scale is at the“disagree”level. (3) There was no significant difference found in teachers' perception of their school principals' toxic leadership behaviours based on“education”and“marital status”variables. On the other hand, significant differences were found according to“gender”in all dimensions,“professional seniority”in unappreciativeness, utilitarian and psychological dysfunction sub-dimensions,“school size (the number of teachers)”in unappreciativeness, utilitarian and psychological dysfunction sub-dimensions. (4) The average perception of teachers' own life satisfaction is at the“slightly agree”level on The Satisfaction with Life Scale. (5) According to the perceptions of teachers' life satisfaction, the item which has the highest average of perception is“so far I have gotten the important things I want in life (moderately agree)”, the item which has the lowest average of perception is“the conditions of my life are excellent (slightly agree)”. (6) No significant differences on the perceptions of teachers' life satisfaction were found in terms of“gender”,“marital status”,“professional seniority”, and“school size”variables. (7) A negative significant relationship at low level was found between the toxic leadership behaviours and the life satisfaction of teachers (r=-0,329). The more toxic leadership behaviour school principals have, the less life satisfaction teachers have. Furthermore, the toxic leadership behaviours of school principals explain 10.8% of teachers' life satisfaction levels.
Benzer Tezler
- Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examination of the relationship between school principals' toxic leadership behaviors and organizational commitment of teachers
HAFİZE İLHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimKarabük ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURHAYAT ÇELEBİ
- Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adalet ve örgütsel muhalefet algıları arasındaki ilişkiler
The relationships between school principals' toxic leadership behaviors and teachers' perceptions of organizational justice and organizational dissent
SÜLEYMAN YATAĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimPamukkale ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP MERAL TANRIÖĞEN
- Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile okul etkililiği arasındaki ilişkide örgütsel sinizm ve psikolojik sermayenin aracılık etkisi
The intermediary effect of organizational cynicism and psychological capital on the relationship between toxic leadership behaviors of school administrators and school effectiveness
ÖZKAN KÜÇÜK
Doktora
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZÜLFÜ DEMİRTAŞ
- Ortaöğretim okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi
An investigation of the relationship between toxic leadership behaviours of secondary school principals and organizational citizenship behaviour of teachers
SÜMEYYE KARAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜVEN ÖZDEM
- Okul yöneticilerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin depresyon, anksiyete, stres ve iş anlamı arasındaki ilişkinin incelenmesi
Ivestigation of the relationship between school administrators' toxic leadership behaviours and teachers' depression, anxiety, stress and meaning of work
GÖNÜL GÜL YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimSivas Cumhuriyet ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN SARIÇAM