Bolşevik Ütopya ve Türkistan kadını (1917-1953): Özbek ve Kazak - Kırgız Örnekleri
Bolshevik Utopia and Türkistan women (1917-1953): The case of Uzbek and Kazakh - Kyrgyz
- Tez No: 867923
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ÖZDEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 301
Özet
20. yüzyıl bir yandan çok sayıda devrimlerin, iki dünya savaşının, iki yeni emperyal gücün kutuplaşmasının yüzyılı olduysa, diğer yandan da eski imparatorlukların çöküşünün, Asya ve Afrika milletlerinin bağımsızlıklarını kazanmalarının, evrensel okuryazarlık oranının yükselmesinin, modernleşmenin ve nihayet kadınların kendi hakları için mücadelesinin yüzyılı olmuştur. Müslüman ve Türk dünyası da bu gelişmelerin kenarında kalmayıp, modernleşme ve kadınların toplumsal durumunu iyileştirme alanında yeniliklere imza attı. Yüzyıl başında Afganistan'da, İran'da ve Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde Türkiye'de benzer süreçler devam ederken, Sovyetler altındaki Orta Asya coğrafyasında tarihte benzeri pek bulunmayan bir“gelecek projesi”üzerinde deneyler yapılıyordu. Kısa anlatımıyla bu deney, daha kapitalizm görmemiş bir bölgeyi onu atlayarak direkt sosyalizme geçirmenin bir girişimiydi ki, böyle bir cesur çabanın zorluklarla karşılaşması kaçınılmazdı. Sovyetler Birliği'nin sahneye çıkmasıyla birlikte Türkistan bölgesi Batı tarzı modernleşme seyrine girmiş oldu. Bolşeviklerin eliyle hayata geçirilen hızlandırılmış tempoda sanayileşme süreci, uzun yıllar boyunca bölgede varlığını koruyan geleneksel yaşam tarzını yerle bir etmiş ve yerlilerin dini-kültürel pratiklerinin temelini sarsmıştır. Bunlar arasında kadın hakları ya da basit bir deyişle kadınların toplum içindeki yeri kuşkusuz en önemli reformlardan birini oluşturmaktadır. Orta Asya tarihinin oluşumunda büyük rol oynayan Sovyet tarihçiler, Bolşeviklerin bu bölgeye gelişini, çeşitli halklar özellikle de kadınlar üzerinde“kurtarıcı”ve“aydınlatıcı”rolüyle ele almışlardır. Batı kaynakları ise duruma daha çok eleştirel bakış açısıyla yaklaşmaktadır. Bolşevik hükümeti Orta Asya halkları için 20. yüzyıla özgü modernleşme sürecini başlatmış, kadınların da toplum içindeki konumlarının temelden değişime uğramasına yol açmıştı. Ancak yerel geleneklerle uyumsuz olan bu kültürel değişimler, çok sayıda kadınlar için yaşamsal zorluklar doğurmuştur. Bu tez çalışmasında, Orta Asya kadınlarının 20. yüzyılın ilk yarısında geçirdikleri ekonomik, sosyo-politik ve ideolojik-kültürel değişimleri, onların“Sovyetleştirilmesi”sürecindeki karşılaştığı zorlukları hem Sovyet hem de Batılı kaynaklar ışığında incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
The 20th century witnessed a myriad of global transformations, marked by revolutions, two world wars, and the emergence of two imperial powers. Concurrently, this era saw the dismantling of old empires, the rise of independent nations in Asia and Africa, a surge in universal literacy rates, modernization initiatives, and the burgeoning struggle for women's rights. The Muslim and Turkish world did not remain on the sidelines of these developments and made innovations in the field of modernization and improving the social situation of women. While similar processes were continuing in Afghanistan, Iran and Turkey under the leadership of Mustafa Kemal Atatürk at the beginning of the century, an unprecedented experiment unfolded in Central Asia under Soviet rule, presenting a unique“future project”that sought to circumvent capitalism and directly transition into socialism. This audacious endeavor, transpiring in a region largely untouched by capitalism, inevitably encountered formidable challenges. With the establishment of the Soviet Union, the Turkestan region embarked on a trajectory of Western-style modernization. The Bolshevik-led rapid industrialization disrupted age-old traditional lifestyles and unsettled the foundations of the region's religious and cultural practices. Foremost among these disruptions were reforms pertaining to women's rights and their societal roles. Soviet historians, instrumental in shaping the narrative of Central Asian history, depicted the Bolsheviks as“saviours”and“enlighteners”, particularly in relation to women. In contrast, Western sources adopted a more critical standpoint. The Bolshevik government, as architects of the 20th-century modernization in Central Asia, instigated profound shifts in the status of women within society. However, these cultural metamorphoses, often at odds with local traditions, posed substantial challenges for numerous women. This thesis delves into the economic, socio-political, and ideological-cultural metamorphoses experienced by Central Asian women during the first half of the 20th century. Drawing insights from both Soviet and Western sources, it scrutinizes the intricacies of the“Sovietization”process, shedding light on the difficulties encountered by women as they navigated this transformative period.
Benzer Tezler
- Bolşevik İhtilali'nden sonra Azerbaycan'da kadın ve eğitim (1917-1953)
Woman and education in Azerbaijan after the Bolshevik Revolution (1917-1953)
EMRE ÖZSOY
- Baku expedition of 1917-1918: a study of The Ottoman policy towards the caucasus
1917-1918 Baku seferi: Osmanlılar'ın Kafkasya politikası üzerine bir çalışma
YALÇIN MURGUL
Yüksek Lisans
İngilizce
2007
Tarihİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. OKTAY ÖZEL
- 1917 Bolşevik Devrimi ve sonrasında yaşanan süreçte yabancı ülkelerin etkileri ve istihbaratın rolü
The effects of foreign countries and the role of intelligence in the Bolshevik Revolution of 1917 and its aftermath
BURAK KAMBAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Uluslararası İlişkilerPolis AkademisiGüvenlik Stratejileri ve Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OĞUZHAN YANARIŞIK
- Bolşevik İhtilali'nin İdil Ural'da yayılması ve Mollanur Vahitov (1885-1918)
Mollanur Vakhitov (1885-1918) and the spread of the Bolshevik Revolution in Volga Ural
CİHAT CÜREBAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL TÜRKOĞLU
- Bolşevik İhtilali öncesi Kazakistan'da dini durum (1850-1917)
The religious situation in Kazakhstan before Bolshevik Revolution (1850-1917)
BERİK KUDAIBERGENOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYRİ ERTEN