Yaşlanma, yaşlılık ve mekânsal haklar bağlamında mekânın adil paylaşımı
Aging, space rights in the context of aging and equitable sharing of spatial
- Tez No: 869651
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EMİN YİĞİT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 150
Özet
Endüstri ve post-endüstri toplumlarında toplumsal yaşlanmanın arttığı ve Batı toplumlarının ileri yaş döngüsüne girdiği bilinen bir gerçekliktir. Kentli olma özelliği gösteren bu toplumlarda yaşlanma kente özgü bir özelliktir. Gelinen noktada sanayileşmekte olan ülkelerde de nüfusun önemli bir kısmı kente özgü mekânlarda yaşamını sürdürmekte ve bu mekânlardaki donatıları tüketmektedir. TÜİK'in 2023 raporunda Türkiye'deki toplam doğurganlık hızı 1.51'dir ve bu oran Türkiye nüfusunun da hızlı bir şekilde yaşlandığını göstermektedir. Ülke nüfusunun yaklaşık olarak %85'i kentlerde yaşamaktadır. Hızla yaşlanan Türkiye'de de yaşlanma hızı göreli olarak Batı Anadolu illerinde daha yüksektir. Yaşlanmaya ilişkin yaşanan sosyal dönüşüme paralel olarak, yeni mekânsal planlamaların yapılması ise kaçınılmaz görünmektedir. Çünkü zaman ve yaşlanma son derece lineer bir akışkanlığa sahipken mekânın sabit kalması, mekânın kullanımına ilişkin eşitsizlikleri de üretmektedir. Dolayısıyla bu çalışma, yaşlanma ve yaşlılık ile birlikte mekânın adil paylaşımına odaklanmaktadır. Bağlı olarak bu çalışmada, mekânsal haklar bağlamında mekânın adil paylaşımı, yaşlanma ve yaşlılık üzerinden sorgulamaktadır. Bunların tamamını yapabilmek adına öncelikle mekânla bağlantılı olarak yaşlanma/yaşlılık ve toplumsal yaşlanma kavramları açıklanmaktadır. Daha sonra ise mekânsal haklar bağlamında mekânın adil paylaşımı, yaşlanma/yaşlılık üzerinden tartışılmaktadır. Nazilli'de 2024 yılının Şubat ve Mart aylarında 30 katılımcıyla Aydın'ın Nazilli ilçesindeki farklı mahallelerde gerçekleştirilen saha çalışmasının verileri, mekânın özelliklerinin de yaşlılığın deneyimlenme biçimleri üzerinde belirleyici olduğu gerçekliğini ortaya koymaktadır. Açıktır ki toplumsal yaşlanmanın giderek hız kazandığı kentlerde, mekânın yaşlı bireylerin gündelik pratiklerine uygun planlanmadığı Nazilli özelinde dikkat çekmektedir. Zaman ve yaşlılık akışkanken; başka bir anlatımla zaman ilerliyorken ve toplum yaşlanıyorken, mekânın yaşlıların kullanımına uygun bir şekilde planlanmadığı ve dönüştürülmediği görülmektedir. Üstelik yeni yapılanan mahallelerde de bu durum geçerlidir ve mekânın planlanması“hak”temelli değildir ve mekân adil paylaşılmamaktadır.
Özet (Çeviri)
In industrial and post-industrial societies, as Western societies progress into advanced age cycles, social aging becomes more pronounced. The phenomenon of aging is notably accentuated in urban areas within these societies. With a considerable proportion of the population residing in urban locales and utilizing the infrastructure within, a demographic shift is observed. Notably, as per the 2023 report by the Turkish Statistical Institute (TÜİK), Turkey's total fertility rate stands at 1.51, indicating a rapid aging trend within the Turkish populace. A significant majority, approximately 85%, of the country's inhabitants dwell in urban settings, with the Western Anatolian provinces exhibiting a relatively higher rate of aging. As society evolves in response to aging demographics, the necessity for novel spatial planning becomes increasingly apparent. While the progression of time and aging follows a linear trajectory, the static nature of physical space engenders disparities in its utilization. Hence, this study delves into the issues of aging and equitable spatial allocation, particularly concerning the elderly. The primary focus pertains to the examination of just space distribution among the aging population, questioning the themes of aging, old age, and spatial rights. The study initiates by elucidating the nuances of aging/old age and social aging within the spatial context. Subsequently, a discourse on fair spatial distribution interconnected with aging/old age is undertaken within the framework of spatial rights. Insights derived from a field study encompassing 30 participants across diverse neighborhoods in the Nazilli district of Aydın during February and March 2024 underscore the significant influence of local characteristics on the elderly's lived experiences. Evidently, in urban areas witnessing a progressive surge in social aging, such as Nazilli, the lack of alignment between spatial arrangements and the everyday routines of elderly individuals is palpable. As time inexorably marches on and society continues to age, the absence of deliberate spatial planning tailored to the needs of the elderly becomes apparent, extending even to newly developed neighborhoods. Regrettably, the prevailing circumstance amplifies the absence of spatial planning founded on principles of“rights,”consequently impeding the equitable sharing of space.
Benzer Tezler
- Yaşlılık kurumlarında yaşlı mekansal davranış ve bilişiminin mekansal dizim bağlamında irdelenmesi
Examination of the cognition and spatial behaviour of residents in elderly care institutions using space syntax
ESRA AKAN
- Medyada bir ayrımcılık kriteri olarak cinsiyetlendirilmiş yaşçılık: Televizyon dizilerinde yaşlı kadınların temsili
Gendered ageism as a discrimination criteria in media: Representation of older women in TV series
CANSU KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Radyo-Televizyonİstanbul ÜniversitesiKadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLÜFER TİMİSİ NALÇAOĞLU
- Yaşlı bireylerin kentteki yaşam deneyimleri: Samsun örneği
Life experiences of elderly individuals in the city: Samsun case
BELİZ YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
SosyolojiOndokuz Mayıs ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLYAS SUCU
- Evrensel tasarım kapsamında huzurevlerinde erişilebilirliğin çalışan görüşleri üzerinden araştırılması
Investigation of accessibility in nursing homes based on employee opinions within the scope of universal design
İREM ZEYREK ÇEPEHAN
- Yerinde yaşlanma bağlamında yaşlıların konut ve çevresinden beklentileri: Afyonkarahisar kenti örneği
The expectations of elderly population from housing and housing enviroment in the context of aging in place: Case of Afyonkarahisar city
MUHAMMET KESKİN