Abdülvehhâb eş-Şaʻrânî'nin Kur'ân âyetlerine işârî yaklaşımı
Ishārī approach of ʿAbd al-Wahhāb al-Shaʿrānī on Ḳurʾān āyāt
- Tez No: 869924
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ÜNAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Abdülvehhâb eş-Şaʻrânî, İşârî Tefsir, İtikad, Keşfî Bilgi, Tasavvuf, ʿAbd al-Wahhāb al-Shaʿrānī, Ishārī Tafsīr, Itiqād, Kas̲h̲f, Sufism
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 226
Özet
Kur'ân dirayet, rivayet, sosyolojik tefsir gibi farklı yöntemlerle tefsir edilmiş, bu usûllerden biri olan işârî tefsir türünde de pek çok eser kaleme alınmıştır. Müfessirin manevî terakkî sonucu kalbine inen mânâlardan yola çıkarak oluşturduğu işârî tefsirin nitelikleri ve kabul şartları zaman zaman tartışma konusu olmuştur. Bu çalışmanın amacı hicrî onuncu asırda Mısır'da yaşamış bir âlim olan Abdülvehhâb eş-Şaʻrânî'nin (öl. 973/1565) tefsir alanındaki eserlerini ve işârî yorumlarını tespit etmektir. Sûfî olması, eserlerinde tasavvufa geniş yer ayırması ve çok eser vermesi gibi nedenler, Şaʻrânî'nin Kur'ân âyetlerine işârî yaklaşımını belirlemeyi önemli hale getirmektedir. Şaʻrânî'nin tasavvuf, fıkıh ve hadis eserleri hakkında ülkemizde birçok çalışma yapılmış olsa da tefsir ile ilgili görüşleri tespit edebildiğimiz kadarıyla henüz ele alınmamıştır. Çalışmada müellifin farklı alanlara ait eserleri incelenerek, âyetlere dair dağınık halde bulunan işârî tefsir yorumları toplu bir bakış açısıyla ortaya konulmuştur. Diğer taraftan âyetler hakkındaki değerlendirmeleri tefsir ve tasavvuf alanında okuduğu temel eserlerle mukayese edilerek yorumlarının özgünlüğü belirlenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda birinci bölüm olan girişte tezin kapsam ve metodu ortaya konulmuş, Şaʻrânî hakkında daha önce yapılan çalışmalar belirlenerek literatür araştırmasına yer verilmiştir. İkinci bölümde ailesi, yetişmesinde etkili olan hocaları ve hayatı ayrıntılı olarak incelenmiştir. Ayrıca tez kapsamında taranan eserleri hakkında ayrıntılı bilgiler sunulmuş, talebeleri ve etkilendiği isimler aktarılmıştır. Üçüncü bölümde ise Kur'ân'ı yorumlama metodu, kıraat ilmi hakkındaki değerlendirmeleri belirlenerek tefsir ilmiyle irtibatı ana hatlarıyla ortaya konulmuştur. İtikad ve ibadet konularındaki âyetlere dair işârî yorumları ele alınmış, ahlakî değerlere dair âyetler, özelde de tasavvufun konularını oluşturan kavramlara yönelik tefsirleri incelenmiştir. Böylece Kur'ân âyetlerine dair işârî yorumları değerlendirilerek müfessir yönü ön plana çıkarılmaya çalışılmıştır. Şaʻrânî'nin eserlerinde tasavvufun temel konularını öncelikli olarak ele aldığı, bu bağlamda da keşfî bilgiyi temel bilgi edinme yollarından biri olarak kabul ettiği görülmektedir. Bu açıdan sadece keşfî bilgiye dayanarak anlamı kapalı bazı tefsir eserleri kaleme almıştır. Genel itibariyle eserleri ele alındığında ise kimi zaman âyetleri bağlamından kopararak işârî yorumlar yaptığı, çoğunlukla da klasik tefsir eserlerindeki mânâlara yakın tefsirler yaptığı tespit edilmiştir. Üslubu samimi, dili akıcı olup, yaşadığı dönemden günümüze eserleri derin etkiler oluşturmuştur.
Özet (Çeviri)
Ḳurʾān has been exegeted through different methods such as direct narration, narration, and sociological exegesis, and many works have been written in the genre of ishārī tafsīr, which is one of these methods. The qualifications and acceptance conditions of the tafsīr, which is based on the meanings that descended into the heart of the mufassirs as a result of spiritual progress, have been a subject of debate from time to time. The aim of this study is to identify the works of ʿAbd al-Wahhāb al-Shaʿrānī (d. 973/1565), a scholar who lived in Egypt in the tenth century of Hijr, in the field of tafsīr and his ishārī commentaries. The reasons such as being a sufi, allocating a large space to sufism in his works, and publishing many works make it important to determine al-Shaʿrānī's ishārī approach to āyāt of Ḳurʾān. Although many studies have been conducted in Türkiye on al-Shaʿrānī's works on sufism, fikh and hadīth, his views on tafsīr have not yet been addressed as far as we can determine. In this study, the author's works belonging to different fields are analyzed and his scattered interpretations of āyāt are presented from a collective perspective. On the other hand, the originality of his interpretations is tried to be determined by comparing his evaluations on āyāt with the basic works he read in the field of tafsīr and sufism. In this context, in the first chapter, the scope and method of the thesis are presented in the introduction, and a literature review is given by identifying previous studies on al-Shaʿrānī. In the second chapter, his family, his teachers who were influential in his upbringing, and his life are examined in detail. In addition, detailed information about his works scanned within the scope of the thesis is presented, his students and the names he was influenced by are mentioned. In the third chapter, his method of tafsīr, his evaluations on the science of qirāʼah, and his connection with the science of tafsīr are outlined. His exegetical interpretations of āyāt on the subjects of faith and ʿibādāt are discussed, and his comments of the āyāt on moral values, especially the concepts that constitute the subjects of sufism, are analyzed. Thus, his tafsīr were evaluated and his exegetical aspect was tried to be emphasized. It is seen that al-Shaʿrānī prioritizes the basic subjects of sufism in his works, and in this context, he accepts kas̲h̲f as one of the basic ways of acquiring knowledge. In this respect, he wrote some tafsīr works with an obscure meaning based solely on kas̲h̲f. In general, when his works are analyzed, it has been determined that he sometimes made allegorical interpretations by detaching āyāt from their context, but mostly he made exegesis close to the meanings in classical tafsīr works. His style is sincere, his language is fluent, and his works have had a profound impact from his time to the present day.
Benzer Tezler
- Fıkhî ihtilâflara tasavvufî bir bakış açısı (Şa'rânî örneği)
A sufi perspective on disagreements at islamic jurisprudence (The example of Sharani)
AYKUT AVCI
- Abdulvehhâb Eş-şa'Rânî'nin Mîzânu'l-Kubrâ adlı eserine göre teşdîd ve tahfîf
According to the Mîzânu'l-Kubrâ's teşdid and tahfif for Şa'rânî
ABDURRAHMAN CANER
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İSMAİL NARİN
- Abdülvehhab eş-Şa'rânî'nin Tabakâtü'l-Kübrâ isimli eserindeki temel tasavvufî kavramlar
Basic concepts of tasawwuf in Abdulvehhab eş-Şa'rânî's work named Tabakâtu'l-Kubrâ
MERAL MERCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEVİM ARSLAN
- Bir tasavvuf apolojisi örneği olarak İbn Âbidîn'in Sellü'l-hüsâm adlı eserinin değerlendirilmesi
The evaluation of Ibn Âbidin's work titled Sellü'l-husâm as an example of apology of sufi
ABDULMECİT SÖKÜTLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAHMUD ESAD ERKAYA
- Yasincizâde Abdülvehhâb Efendi ve Musavver İran Sefaretnamesi
Yasincizâde Abdülvehhâb Efendi and Musavver İran Sefaretnamesi (Pictorial Iranian Book of Embassy)
GÜLNUR KAVAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Tarihİstanbul ÜniversitesiAvrasya Çalışmaları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. SUAT ZEYREK