Geri Dön

الأسماء المشتقّة في ديوان المتنبّي' دراسة دلاليّة بلاغيّة '

El-Mutanabbi'nin divanında türetilmiş isimler (Belağî ve delâlí bir araştırma)

PDF İndir

  1. Tez No: 870576
  2. Yazar: ABDULLATİF SHOUBAK
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA AGÂH
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Arapça
  9. Üniversite: Bingöl Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 279

Özet

Anlambilim, anlamı inceleyen ve onunla ilgilenen bilimdir. (El-Mutenabbi'nin Divanı'nda Müştak İsimler, Semantik ve Retorik Bir Çalışma) başlıklı bu çalışma, El-Mutenabbi'nin Divanı'ndaki müştak isimlerin bir araya getirmesiyle ilgilenmekte ve bunları semantik, retorik bir çalışmada incelemektedir. Çalışmanın seçilme nedeni, edebî kişiliği ile dünyayı dolduran ve insanları meşgul eden bir şairin bir divanındaki müştak isimlerin yapılarına bakmak ve içerdiği bu müştak isimlerin analizini yapmaktır. Bu esnada yazar, anlamsal birimlerin yaygınlığını, anlamsal alanda sözcüklerin birbiriyle ilişkisini ve bağlam içinde sözcüğün anlamını gösterir. Bütün bunlar, eski ve modern gramercilerin ve dilbilimcilerin çabalarından yararlanılarak ve bu bilim adamlarının ulaştıkları, bu müştak isimlerin AlMutanabbi'nin koleksiyonlarındaki dilsel kullanımıyla karşılaştırılarak yapılmaktadır. Karşılaştığım en önemli zorluk Arapça kütüphanelerde müştak isimlerin yapılarını incelemeye dayanan tezlerin eksikliği ve bazılarının bu yapıların anlamsal boyutuna girmeden sadece istatistik toplamakla sınırlı kalmasıdır. Çalışma ön söz ve giriş bölümleriyle başlamak üzere beş bölüme ayrılmıştır. Girişte, daha sonra ortaya çıkacak öneminden dolayı bir takım konulara değindim, dilbilimsel ve terminolojik olarak morfolojiye açıklık getirdim, ayrıca morfolojinin alanından, kullanışlılığından, eskiler ve modernler için öneminden bahsettim. Bir de anlam bilimi kavramı, anlam gelişiminin ortaya çıkış sebepleri, Arap kültüründeki anlam bilimi kavramı, modern çağdaki kavramı ve morfolojinin anlam bilimi ve belagat ile ilişkisi ele alınmıştır. Daha sonra el-Mutenabbi'ye ve onun Arap şiirindeki yerine dair bir ön söz yazdım. Burada eleştirmenlerin onun şiirine olan ilgisini, şiirinin durumunu ve bazı müfessirlerin onun şiirine genel bir bakışını ele aldım. Son olarak bir yandan iştikakın dildeki anlamını, iştikakın geleneksel anlamını, iştikak türlerini, müştak isimlerin kökenini, iştikak ve morfoloji ile anlam bilimi ve retorik bilimleri arasındaki ilişkiyi açıkladım. İlk bölümde ism-i faili ele aldım. Burada ism-i failin tanımını, üçlü ve üçlü olmayan ism-i failin morfolojik sigasını, ism-i fail ile isim ve fiil arasındaki ilişki, Arap dilinde ism-i fail kullanımının bazı anlamlarını inceledim. Divan'daki ism-i fail kullanımını ve anlamlarını saydım. İkinci bölümde ise iki müştak (sigai mübalağa ve sıfat-ı müşebbehe) üzerinde durdum ve bunları, biçimlerinin yakınlığı ve ism-i fail ile doğrudan bağlantısı nedeniyle birleştirdim, ama aynı zamanda onları ism-i failden ayrı bir bölümde incelemeyi tercih ettim. Bu bölümün ilk kısmında sigai mübalağa yapılarını inceledim. Bu bölümde dilsel ve terminolojik olarak sigai mübalağa kavramına, sigai mübalağanın (standart ve işitsel) morfolojik yapılarına yer verdim. Uygulamalı kısmında ise Divan'da sigai mübalağa yapılarını saydım. Anlamlarının uygulamalı örneklerini ve aynı zamanda el-Mutenabbi'nin şiirinden seçmelerdeki retorik yönleri de inceledim. Bu bölümün diğer kısmı sıfat-ı müşebbehenin incelenmesine ayrılmıştı. Bu arada sıfat-ı müşebbehe kavramını terminoloji açısından, sıfat-ı müşebbehenin kalıplarını, sıfat-ı müşebbehenin anlamlarını, ism-i fail ile sıfat-ı müşebbehe arasındaki farkı ve uyum yönünü açıklığa kavuşturdum. ism-i fail ve sıfat-ı müşebbehe. Uygulamalı kısmında ise sıfat-ı müşebbehenin kullanımlarını saydım. Ayrıca el-Mutenabbi'nin şiirinden seçmelerde örneklerin anlamlarını ve retorik yönlerini de açıkladı. Üçüncü bölümde ism-i mefuldan bahsettim. Burada ism-i meful kavramını, ism-i mefulun üç harfli ve üç harfli olmayan bir fiilden sigasını ele aldım. Aynı zamanda sigaların birbirinin yerine geçmesini, yani ism-i meful ile diğer morfolojik sigalar arasındaki anlamsal ‎dönüşümü de inceledi. Uygulamalı tarafta ise ism-i mefulun kullanımlarını saydım ve Divan'daki zamanlarla ilgili anlamlarının uygulamalı örneklerini inceledim. Aynı zamanda ism-i meful ile diğer morfolojik sigalar arasındaki anlamsal ‎dönüşüm de özel bir bölüm ayrılmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde ism-i zaman, ism-i mekân ve ism-i tafdil sigalarına yer verilmiştir. Birinci kısımda ism-i zaman ve ism-i mekânı ele aldım. Bu bölümün teorik kısmında mekânın dilsel anlamı, zamanın dilsel anlamı, ism-i zaman ve ism-i mekânın deyimsel olarak tanımlanması ve çekimlenme yöntemine yer vermiştir. Uygulamalı kısma gelince, Divan'da ism-i zaman ve ism-i mekânın kullanımı, üçlü ve üçlü olmayan ism-i zamanın kullanımının anlamları ve üçlü ve üçlü olmayan ism-i mekânın kullanımının anlamları hakkında istatistiksel bir çalışmayı içerir. Diğer kısım ise ism-i tafdilin incelenmesine ayrılmıştım. Tanımını dilsel ve terminolojik olarak ve nasıl çekimleneceğini açıkladım. Ayrıca çekimlenmesi için gerekli şartlardan, dilsel anlamlarından ve Arap dilindeki kullanımlarından da bahsettim. Divan'daki ism-i tafdil ile ilgili uygulamalı çalışmada ism-i tafdilin kullanımlarını saydım. Ayrıca şairin şiirindeki ism-i tafdilin kullanımının anlamını da açıkladım ve ism-i tafdil ile sigaların karışmasına ilişkin bazı şiirsel örnekleri analiz ettim. Son (beşinci) bölüm ise ism-i aletin incelenmesine ayrılmıştım. Buradaki teorik kısım, ism-i aletin dilsel anlamını, deyimsel anlamını ve türetilmesini içerir. Uygulamalı kısma gelince, el-Mutanabbi'nin Divan'da kurallı ve kural dışı ism-i aletin kullanımına ilişkin istatistikleri ve anlamının analizini içermektedir. Ayrıca Divan'da ism-i aletin şahitleri, kural dışı ism-i aletin kullanılması ve savaşa işaret eden kural dışı ism-i aletin kullanılması ile ilgili şahitlerinden bahsetmektedir. Bir de seçtiğim tüm şahitlerde bu müştak isminin anlamlarını da analiz edilir. Ayrıca morfolojik yapılar, anlam ve retorik kullanımlar arasındaki yakın ilişkiye olan inancım nedeniyle bazı retorik yönlerini de inceledim.

Özet (Çeviri)

Semantics is the science that studies the meaning and is interested in it. This research is entitled in: (Derived Names in Al-Mutanabbi's Diwan as a semantic and rhetorical study) is concerned with the collecting derivatives from Al-Mutanabbi's Diwan and studying them as a semantic-rhetorical study. The reason for choosing this research is to look at the structures of derivatives in the poetry of a poet who filled the world and occupied people, and to analyze the derivatives contained in it, explaining their relationships, semantics and eloquence, indicating the prevalence of semantic units and the relationship of words to each other within the semantic field, and the connotation of the word within the context, benefiting from the efforts of grammarians and linguists ancient and modern, comparing what they reached with the linguistic use of those derivatives in Al-Mutanabbi's Diwan. The most important difficulties I faced were the lack of theses that depend on the study of derivatives structures in the Arabic library and the limitation of some of them to merely collecting statistics without entering into the semantic dimension of these structures. I divided the research into five chapters preceded by an introduction and entrance. I talked in the entrance about a set of issues for their importance later, I clarified the discharge linguistically and idiomatically, and the field of morphology with its usefulness and importance at the ancients and moderns. I tackled with the concept of semantics, the reasons for semantic development, the concept of semantics in the Arab heritage, its concept in the modern era, and the relationship of morphology with semantics and rhetoric, then I mentioned an introduction to Al-Mutanabbi and his stature in Arabic poetry, in which I dealt with: critics' interest in his poetry, the stature of his poetry, and a brief about some of the explanators of his poetry, and finally I clarified the meaning of derivation in language, the idiomatic meaning of derivation, types of derivation, the origin of derivatives, and the relationship between derivation and exchange and between the sciences of semantics and rhetoric. In the first chapter, I dealt with the Subject Name, and studied the definition of the Subject Name, the morphological formulation of the triple and non- tripartite Subject Name, the Subject Name between the nominal and the actual, and some of the connotations of the use of the Subject Name in Arabic language, and I counted the use of Subject Name in the Diwan and its connotations. The second chapter includes the study of two derivatives (exaggeration forms and similar adjectives), and I have collected them for convergence their forms and their direct association with the Subject Name, although I prefer to study them in a separate chapter from it. I studied in the first section of this chapter the formulas of exaggeration, this section included the concept of the formulas of exaggeration linguistically and idiomatically, and morphological formulas for formulas of exaggeration (standard, and auditory), and I counted in the applied aspect the use of formulas of exaggeration in the Diwan, I studied applied models to their connotations and studied the rhetorical aspects in the selected verses. The other section in this chapter was dedicated to the study of the similar adjective, as I clarified the concept of the similar adjective idiomatically, the weights of the similar adjective, the connotations of the similar adjective, and the difference between the Subject Name and the similar adjective, I showed the agreement of the Subject Name and the similar adjective. While in the applied aspect, I have counted the uses of the similar adjective, and clarified its connotations and the rhetorical aspects of applied models. I studied in the third chapter (the Object Name), as I dealt with the concept of the Object Name, the formulation of the Object Name (from the triple, and non-tripartite), and borrowing formulas or alternating connotations between the Object Name and other morphological formulas, I also counted in the applied aspect the use of the Object Name, and studied applied models to its connotations for the tenses in the Diwan, and devoted a special section to the semantic alternation between the Object Name and other morphological formulas in the Diwan. The fourth chapter of the study included (the Names of Time and Place, and the Preference Name), as I studied in the first section the Names of Time and Place, and this section included in its theoretical aspect the linguistic meaning of the place, the linguistic meaning of time, the definition of the Names of Time and Place (idiomatically), and their formulation. While the applied aspect included a statistical study of the use of the Names of Time and Place in the Diwan, the connotations of the use of the triple and non- tripartite Time Name in the Diwan, and the connotations of the use of the triple and non-tripartite Place Name in the Diwan. The other section was devoted to the study of (the Preference Name), as I explained its definition linguistically and idiomatically, and how to formulate it, with clarification of the conditions necessary for its formulation, and the linguistic connotations of the Preference Name with its uses in Arabic language. Also, I counted, in the applied study of the Preference Name in the Diwan, uses of the Preference Name, I clarified the connotation of the use of the Preference Name in the Diwan, and analyzed examples of overlapping formulas with the Preference Name in the Diwan. The last chapter (the fifth) is devoted to the study of (the Machine Name), and the theoretical aspect includes the linguistic meaning of the Machine Name, the idiomatic meaning of the Machine Name, and the derivation of the of the Machine Name. On the other hand, the applied aspect included: the statistics of Al-Mutanabbi's use of the standard and non-standard Machine Name in the Diwan with the analysis of the connotation of this statistic, mentioning the evidence for the derived Machine Name in the Diwan, the use of the non-standard Machine Name in the Diwan, and the use of the non-standard Machine Name indicating war in the Diwan. Also, I analyzed the connotations of the derived name in all the evidences that I chose, and I also studied a number of rhetorical aspects in it, believing in the close relationship between morphological formulas, connotation, and rhetorical uses.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    769955

    تحقيق ودراسة من قسم باب الكفاءة إلى طلاق المريض من تحفة الأخيار على الدر المختار لبرهان الدين إبراهيم بن مصطفى الحلبي المتوفى سنة 1190 هجرية

    Burhâneddin İbrahim el-Halebî'nin telif ettiği Tuhfetu'l-Ahyar Ala'd-Dureri'l-Muhtar eserinin kefâet babından talak babına kadar olan kısmının tahkik ve incelemesi

    BERIR OSMAN BABO MOHAMED

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2022

    Dinİstanbul Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. OSAMA AL HAMWI

  2. Tez No

    874128

    اﻟﺸِّﻌﺮُ اﻟﻌ َﺮﺑ ِﻲﱡ وَ أَﺛَﺮُه ُ ﻓﻲ اﻟﺨُﻄَﺐِ اﻟﺪِّﯾ ْﻨ ِﯿﱠﺔ

    Eş-şi'ru'l-'Arabiyyu ve Eseruhu Fi'l-Hutabi'd-Diniyye

    NATIQ FAWZI IBRAHIM AL-AZZAWI

    Doktora

    Arapça

    Arapça

    2024

    DilbilimUşak Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HALİL İBRAHİM KOCABIYIK

  3. Tez No

    705365

    الاتفاقيات السريةعلى الإسلام من بداية الإسلامإلى نهاية الدولة العباسية

    İslâm'ın başlangıcından Abbâsî Devleti'nin sonuna kadar İslâm'a karşı gizli ittifaklar

    KHAZZAL KHATTAB ABDULLAH

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2021

    DinBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi

    İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İSMAİL CERAN

  4. Tez No

    608428

    Root causes of western Anti-Islamic antagonism: Judaism, christianity and the secular

    Başlık çevirisi yok

    ÖMER KEMAL ŞAHİN

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    DinInternational Islamic University Malaysia

    YRD. DOÇ. DR. Hafiz Zakariya

  5. Tez No

    480706

    تخريب الآثار التأريخية والبيئية في شمال العراق بين سنة1921-1991

    1921- 1991 yıllarında Kuzey Irakın doğal çevre ve tarihî eserlerinin tahribi

    AHMED MOHAMMED MAWLOOD SYAN

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2017

    Kamu YönetimiYüzüncü Yıl Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. RAHMİ TEKİN

Geri Dön