Gelenekten günümüze Süleyman Çelebi Mevlidi'nin mukayeseli müzikal analizi
The comparative musical analysis of Süleyman Çelebi's Mawlid from tradition to the present
- Tez No: 871160
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET HAKKI TURABİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Müzik, Sanat Tarihi, Religion, Music, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Din Musikisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 255
Özet
Asırlar geçmesine rağmen, Allah (cc.) aşkını ve Peygamber (sav.) sevgisini en içten ve coşkulu bir şekilde dile getiren Süleyman Çelebi'nin Vesîletü'n-Necât adlı mevlidi, günümüzde dahi sadece Müslüman Türkler arasında değil, diğer Müslüman milletlerde de büyük bir rağbet ve sevgiyle okunmaktadır. Cami ve tekkelerde icrâ edilen tüm dini musiki formlarında olduğu gibi, Mevlid-i Şerif de Türk musikisinin çeşitli makamlarıyla, güzel sese ve musiki zevkine ve donanımına sahip kişilerce günümüze kadar titizlikle okunmuştur. Bunun yanı sıra mevlidin musiki makamlarıyla icra edilmesi, onun bazı dinî musiki formlarında olduğu gibi bestelenmesi de bazı kaynaklarda geçmektedir. Besteli mevlidin, meşk sisteminin etkisiyle de hangi makamlarla nasıl bir tavırla okunduğu konusunda günümüze kadar ulaşan net bir bilgi bulunmamaktadır. Bazı kütüphanelerimizde bulunan mevlid nüshalarında, makam kayıtları bulunmaktadır. Bu da bize o dönemdeki besteli mevlid hakkında birtakım ipuçları verebilmektedir. Bu çalışmamızda tespit edebildiğimiz kadarıyla, 21 adet makamlı mevlidin makam kayıtlarının analizi, detaylı bir şekilde yapılmış ve zaman içerisinde ne gibi değişikliklere uğradığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çeşitli zamanlarda bestelendiği belirtilen mevlid okunuşunun, günümüze kadar ulaşıp ulaşmadığını tespit edebilmek amacıyla; yakın zamanımızda meşhur olmuş belirli mevlidhanların mevlid icraları nota altına alınarak bunların makamsal analizi yapılmıştır. Bu şekilde makam kayıtlı mevlid nüshaları ile yakın zamanımızdaki bu icralar, karşılaştırılarak makamsal benzerlikler ve farklılıklar ortaya koyulmuştur. Yapılan mukayeseler sonucunda görülmüştür ki makamlı mevlid nüshaları arasında makamsal olarak bazı istisnalar dışında herhangi bir benzerlik bulunmamaktadır. Nüshalarda makamsal benzerlikleri olan beyitler ile yakın zamanımızda yapılan icralar da karşılaştırıldığında, bu benzerliğin tamamen kaybolduğu görülmektedir. Bu da bizlere geçmişte bestelenmiş olan mevlidin günümüze kadar ulaşamadığını göstermiştir.
Özet (Çeviri)
Despite the passage of centuries, Süleyman Çelebi's Mawlid named Vesìletü'n-Necât, expressing the love for Allah and the Prophet with utmost sincerity and enthusiasm, is not only cherished among Muslim Turks today but also widely read with great affection in other Muslim regions. As with all forms of religious music performed in mosques and lodges, Mawlid-i Serif has been meticulously read with various authorities of Turkish music, beautiful sound and musical taste and equipment from the past to the present day. In addition to this, it is mentioned in some sources that the mawlid performed with musical modes and that it is composed as in some forms of religious music. There is no clear information that has survived to the present day about which authorities and in what manner this composed mawlid was read under the influence of the mesh system. However, there are maqam records in the Mawlid copies in some of our libraries. This can give us some clues about the composed mawlid of that period. As far as we can determine in this study, 21 the maqam records of the mawlid with menstrual maqam have been analyzed in detail and it has been tried to reveal what kind of changes it has undergone over time. In addition, to determine whether the Mawlidhan (Mevlid Reciter) noted to have been composed at various times have reached our present day. In recent times, the melodic performances of certain Mawlid reciters who have become famous have been transcribed with musical notation to conduct a modal analysis. In this manner, maqam similarities and differences have been revealed by comparing the maqam-registered mawlid copies with these recent performances. As a result of the comparisons made, it has been observed that there is no complete similarity between the maqam mawlid copies, with some exceptions. When the couplets with modal similarities in the copies are compared with the performances made in present times, it is seen that this similarity has completely disappeared. This showed us that the mawlid composed in the past has not survived to the present day.
Benzer Tezler
- Tarihsel süreç içinde mevlid icrası
Execution of mevlid in the historical process
AYKUT KARAÇAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MüzikHacettepe ÜniversitesiGeleneksel Türk Müzikleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENK GÜRAY
- Tezyinî açıdan Beyşehir Eşrefoğlu Camii
The Esrefoglu Mosque in terms of ornamentation
ÜMMÜGÜLSÜM ÇİLEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA NASUHİ ÇELEBİ
- Geleneksel Isparta hamamları ve tarihi Eğirdir Yeşil Ada Hamamı'nın koruma ve restorasyon kapsamında incelenmesi
The traditional Isparta baths and investigation of historical Eği̇rdi̇r Yeşi̇l Ada bath within the scope of preservation and restoration
AYŞE BETÜL GÖKARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
MimarlıkSüleyman Demirel ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MERYEM ELİF ÇELEBİ
- İstanbul Selatîn Camilerinde Edirnekâri
Edirnekâri in İstanbul Selatîn Mosques
ETEM KARADENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA NASUHİ ÇELEBİ
- Tezhip sanatında kullanılan bitkisel motiflerin kökenleri
The sources of the botanical motifs used in the illumination art
NUR ÖZSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA NASUHİ ÇELEBİ