Laypeople's perception of the key properties of conspiracy theories
Komplo teorilerinin tanımlayıcı özelliklerinin genel halk tarafından algılanma biçimi
- Tez No: 871662
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SİNAN ALPER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: komplo teorisi, tanım, komplo inançları, özellikler, conspiracy theory, definition, conspiracy beliefs, properties
- Yıl: 2024
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Yaşar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
Komplo teorilerinin öncülleri, sonuçları ve yayılmasına ilişkin literatürde pek çok çalışma bulunmaktadır. Komplo teorileri üzerine çalışmalar artarken literatürde komplo teorisi tanımının önemli bir eksiklik olduğu tespit edilmiştir. Bir iddiayı komplo teorisi haline getiren şeyin ne olduğu konusundaki belirsizlik, gelecekteki çalışmalar için önemli bir boşluktur. Bu tezde, komplo teorilerinin dört özelliği olan karşıtlık, kötü niyet, faillik ve epistemik riskliliğin genel halk tarafından nasıl algılandığı ve bunların komplo teorilerinin temel özellikleri olarak görülüp görülmediği araştırılmıştır. Çalışma 1'de dört özelliğin her birine ilişkin komplo teorileri oluşturulmuş ve bu özelliklere yapılan vurgu daha az ve daha çok olarak yapılarak 80 maddelik Komplo Teorilerinin Özellikleri Ölçeği geliştirilmiştir. Çalışmanın hipotezleri, ilgili özelliğe daha fazla vurgu yapan komplo teorilerinin, daha az vurgulanan versiyonlarına göre anlamlı olarak daha fazla komplo teorisi olarak algılanacağı yönündedir. Ölçeğin güvenirliği her alt ölçek için yüksek olmasına rağmen, manipülasyonlar ve hipotezler yeterince çalışmamış ve desteklenmemiştir. Bu sonuçların nedeninin soru sayısının fazlalığı ve yeterince açık yönergelerin olmayışı olduğu düşünülerek Çalışma 2 tasarlanmıştır. Çalışma 2'de madde sayısı yarı yarıya azaltılmış, daha açık yönergeler yazılmış ve katılımcılara komplo teorisinin tanımına ilişkin açık uçlu soru sorulmuştur. Çalışma 2'nin sonuçları hipotezleri kısmen desteklese de ölçeğin güvenirliği oldukça düşük bulunmuştur. Açık uçlu soruların yanıtı olan komplo teorisi tanımlarının dört özelliğin kaçını karşıladığını analiz etmek için ChatGPT kullanılmıştır. Analiz sonucunda yaklaşık %60 oranında bir eşleşme gözlemlenmiştir. Bu bulgudan yola çıkarak Çalışma 3, bu teze dayanan dört özellikten ne kadarının jenerik komplo teorileri tarafından karşılandığını araştırmak üzere tasarlanmıştır. Çalışma 3'te çeşitli veri tabanlarından jenerik komplo teorileri toplanmış ve dört özellikten kaç tanesini karşıladığı araştırılmıştır. Sonuçlar %80'den yüksek bir eşleşme oranını ortaya çıkarmıştır. Gelecekte yapılacak çalışmalarda bu ölçeğin geliştirilip daha geniş bir örneklem üzerinde ve daha farklı kültürlerde test edilmesi gerektiği tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
While studies on conspiracy theories are increasing, it has been determined that the definition of conspiracy theory is a significant deficiency in the literature. In this thesis, it has been investigated how the four properties of conspiracy theories, oppositionality, malevolence, agency, and epistemic riskiness are seen as the basic features of conspiracy theories for laypeople. In Study 1, conspiracy theories related to each of the four characteristics were created and the 80-item PCTS was developed by adjusting the emphasis on these characteristics lower and higher. The hypotheses of the study are that conspiracy theories with higher emphasis on the property will be perceived as conspiracy theories more than their lower emphasized versions significantly. Although the reliability of the scale was high for each subscale, the manipulations and hypotheses were not sufficiently worked and supported. Considering that the reason for these results was the large number of questions and the lack of clear instructions, Study 2 was designed. In Study 2, the number of items was reduced by half, clearer instructions were written, and participants were asked open-ended questions about the definition of conspiracy theory. Although Study 2 partially supported the hypotheses, the reliability of the scale was quite low. ChatGPT was used to analyze how many of the conspiracy theory definitions, which are answers to open-ended questions, met the four characteristics based on the study. Results showed approximately 60% match. Based on this finding, Study 3 was designed to investigate how many of the four characteristics based on this thesis are met by generic conspiracy theories. In Study 3, generic conspiracy theories were collected from various databases, and it was investigated how many of the four characteristics they met. The results revealed a higher than 80% match rate. It is argued that future studies should develop this scale and test it on a larger sample and in more different cultures.
Benzer Tezler
- Mimari görselleştirme pratiğine eleştirel bir yaklaşım
A critical approach to the practice of architectural visualization
REŞAD ŞÜKRÜ ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARZU ERDEM
- Fasiyal çekicilik düzeyinin maloklüzyon farkındalığına etkisinin ortodontistler, diş hekimleri, ortodontik tedavi gören hastalar ve meslek dışı bireyler tarafından değerlendirilmesi
The evaluation of the effect levels of facial attractiveness on malocclusion perception by orthodontists, dentists, orthodontic patients and laypeople
MERVE ZORLU
Diş Hekimliği Uzmanlık
Türkçe
2023
Diş HekimliğiAfyonkarahisar Sağlık Bilimleri ÜniversitesiOrtodonti Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN CAMCI
- Cinsiyetler arasındaki çene ucu belirginliğinin profile etkisinin ortodontistler, ağız diş ve çene cerrahları, plastik cerrahlar, ortognatik cerrahi tedavisi görmüş hastalar ve meslek dışı kişiler tarafından değerlendirilmesi
Evaluation of the effect of chin prominence on facial profile among orthodontists, oral and maxillofacial surgeons, plastic surgeons, patients undergone orthognatic surgery and lay people
AKIN BUĞRA PİŞİREN
Doktora
Türkçe
2016
Diş HekimliğiBaşkent ÜniversitesiOrtodonti Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYÇA ARMAN ÖZÇIRPICI
- Çift çene ortognatik cerrahi ile tedavi edilmiş iskeletsel sınıf III hastaların tedavi sonrası yumuşak doku değişikliklerinin ve yüz çekiciliğinde altın oranın etkisinin fotometrik olarak değerlendirilmesi
Photometric evaluation of post-treatment soft tissue changes and the effect of golden ratio on facialattractiveness in skeletal class III subjects treated with double jaw surgery
NİSA ILDIZ ÇELEBİOĞLU
Doktora
Türkçe
2021
Diş HekimliğiAnkara ÜniversitesiOrtodonti Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE TUBA ALTUĞ DEMİRALP
- Dijital gülüş tasarımı kullanılarak planlanan protetik diş tedavilerinin estetik algı üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi
Evaluation of the effect of prosthetic dental treatments planned using digital smile design on aesthetic perception
IŞIL DAĞLI
Diş Hekimliği Uzmanlık
Türkçe
2022
Diş HekimliğiTrakya ÜniversitesiProtetik Diş Tedavisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞEGÜL KURT