XVI. yüzyıl Osmanlı yazma eserlerinde yer alan halkâr tezyînatının analizi
Analysis of halkâr ornamentations in 16th century Ottoman manuscripts
- Tez No: 871786
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜNEVVER ÜÇER
- Tez Türü: Sanatta Yeterlik
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Halkâr, Tezhip, Osmanlı, El Yazması, Albüm, Sanat, Tasarım, Halkâr, Illumination, Ottoman, Manuscript, Album, Art, Design
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Tezhip Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 487
Özet
Halkâr, tezhip sanatının geçmişten günümüze, kitaplardan albümlere, levhalardan tılsılmlı gömleklere kadar farklı alanlarda çeşitli uygulamaları görülen önemli bir tekniğidir. Osmanlı yazma eserlerinde, 15. yüzyılın başlarından itibaren halkâr tezyinatı örneklerine rastlanır. 16. yüzyılda halkâr bezemelerinde tekniklerin çeşitlendiği, motiflerin zenginleştiği, kompozisyon ve formların mükemmelleştiği görülmektedir. Bu dönemde Osmanlı tezhip sanatında görülen yeni beğeniler ve üslûplar halkâr bezemelerine de aksetmiştir. Timurlu ve Türkmen üslûpları etkisi, saz yolu ve Karamemi üslûplarınının yansımaları halkâr desenlerinde ve uygulamalarında izlenmektedir. Halkâra yazma eserlerin tüm tezyinat alanlarında yer verilmiştir. Sayfa kenarları, 16. yüzyıl Osmanlı eserlerinde halkâr bezemelerinin en yaygın görüldüğü alanlardır. Bunu zahriyeler ve serlevhalar takip etmektedir. Bu dönemde halkâr birçok farklı teknikte uygulanmıştır. Şikâf halkâr bu teknikler arasında en sık kullanılanıdır. Tezhip sanatında kullanılan tüm motiflere halkâr desenlerinde yer verilmiştir. Tezde, Osmanlı tezhip sanatı tarihi ve halkâr tezyinatının gelişimi 16. yüzyıl merkez alınarak incelenmiştir. Dönem eserlerinde görülen halkâr teknikleri tespit edilerek uygulama usûlleri açıklanmıştır. Halkârın yazma eserlerdeki kullanım alanları ve desenlerde yer alan motiflerden bahsedilmiştir. Katalog bölümünde, müze ve kütüphanelerden seçilen halkârlı yazma eserler detaylı olarak ele alınmıştır. Bu eserler, padişahlara sunulan zengin bezemeli yazmalardan oluşturmaktadır. Seçilen eserler, halkâr teknikleri, motifleri, kompozisyon ve form çeşitliliği açısından incelenmiştir. İncelenen eserler, çizimleri yapılarak detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Yapılan tahliller sonucunda ulaşılan bulgular değerlendirilmiştir. Sonuç kısmında bütün araştırmalar ve analiz edilen veriler ışığında 16. yüzyıl yazma eserlerinde yer alan halkâr tezyinatına ilişkin varılan neticeler biraraya getirilerek ifade edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Halkâr is an important illumination technique, of which various examples can be seen in different fields throughout history, from books to albums, from plates to talismanic shirts. Examples of halkâr ornamentation can be found in Ottoman manuscripts since the beginning of the 15th century. The 16th century witnessed a diversification of techniques, enrichment of motifs, and perfection in compositions and forms in halkâr ornamentation. During this period, the new tastes and styles seen in Ottoman illumination art were also reflected in halkâr decorations. The influences of Timurid and Turkmen styles, as well as the reflections of saz yolu and Karamemi styles, can be traced in halkâr design and examples. Halkâr was utilized in all ornamentation areas of manuscripts. Page margins are the areas where halkâr ornamentations are most commonly seen in 16th century Ottoman works, followed by zahriye pages and serlevhas. During this period, halkâr was applied in many different techniques, among which şikaf halkâr is the most frequently used. All motifs used in illumination art were included in halkâr designs. In the thesis, the history of Ottoman art of illumination and the development of halkâr ornamentation have been examined with a focus on the 16th century. The halkâr techniques observed in the works of this period were identified, and their application methods were explained. The areas where the halkâr is used in manuscripts and the motifs in the halkâr patterns are mentioned. In the catalog section, halkâr manuscripts selected from museums and libraries are discussed in detail. These works consist of richly decorated manuscripts presented to sultans. The selected works were examined in terms of halkâr techniques, motifs, composition, and form diversity. The works selected were analyzed in detail through drawings. The findings obtained through the analyses has been evaluated. In the conclusion chapter, the results related to halkâr decoration in 16th-century manuscripts were compiled and expressed in light of all the research and analyzed data.
Benzer Tezler
- Mar Petyum Keldani Kilisesi yazma vesikalarında ' Diyarbakır Keldanileri '
Başlık çevirisi yok
MEHMET ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiSüryani Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET SAİT TOPRAK
- Osmanlı minyatürlerinde dervişler ve kıyafetleri
The derwishes and their dresses in Ottoman miniature
NUREFŞAN KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA BANU MAHİR
- Topkapı Sarayı Müzesinde bulunan II. Selim ve III. Murat dönemi minyatürlerinde Padişah kıyafetlerinin motif ve kompozisyonu
The composition and motifs in the clothing of the Sultans in the miniatures of Selim II and Murad III period that are present found in the Topkapı Palace Museum
SİBEL KARADEMİR
- Manisa Yazma Eser Kütüphanesi'nde bulunan XVI. XVII. yüzyıllara ait 19 adet yazma eserin tezyinatı
Illumination of 16th and 17th centuries'19 writing manuscripts which are found in Manisa Writing Manuscripts Library
ZÜLEYHA DEMİRAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
El SanatlarıAtatürk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN ELİTOK
- Nakkaş Osman'ın minyatürlerinde figür ve renk anlayışı
The Vision of figure and colour in miniatures of muralist Osman
ABDURRAHMAN EREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
El SanatlarıYüzüncü Yıl ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ DÜZGÜN