Münyet'ül Mübtedi, Farsça-Türkçe sözlük, inceleme – metin – dizin
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 873337
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NASRİN ALTUN, PROF. GÜLDEN SAĞOL YÜKSEKKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Münyetü'l-Mübtedi, Eski Anadolu Türkçesi, Sözlük, Farsça, Lügat Mecmuası, Fiil, İsim, Türkçe-Farsça, Dilbilgisi, Dil Öğretimi, Türk Dil Tarihi, Terminoloji, Münyetü'l Mübtedi, Old Anatolian Turkish, Dictionary, Persian, Glossary Compilation, Verb, Noun, Turkish-Persian, Grammar, Language İnstruction, Turkish Language History, Terminology
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 336
Özet
Münyetü'l-Mübtedi, Eski Anadolu Türkçesi alanında kaleme alınmış önemli bir eserdir. Bu mensur sözlük, Süleymaniye Kütüphanesi Kadızade Mehmed 543/2 koleksiyonundaki 87b-192b yaprakları arasında yer alır ve üç bölümden oluşur. Eserin önsözünde adı Münyetü'l-Mübtedi olarak geçer, fakat yazarı ve yazıldığı tarih belirtilmemiştir. Dil ve imla özellikleri açısından Eski Anadolu Türkçesi döneminde yazıldığı düşünülebilir, ancak bilindiği üzere geleneksel imla eserlerin tarihlendirilmesini zorlaştırmaktadır. Eserin tarihle ilgili bir başka önemli ipucu, eski Farsça imla özelliklerinin kullanılmasıdır. Yazım kuralları ve dilin evrimi zaman içinde değişir ve bu nedenle belirli bir döneme ait eserlerin dil özellikleri ve imla kuralları yazıldıkları döneme dair ipuçları sunabilir. Bu eserin önsözünde bulunan eski Farsça imla özellikleri, XV. yüzyılın ilk yarısında Anadolu'da Farsçanın yazılı bir şekilde kullanıldığı döneme işaret ediyor olabilir. Bu çalışma, eğitim hayatına yeni başlayan çocuklar için hazırlanmış bir lügat mecmuası niteliğindedir. Eser, Farsça bir önsözle başlar ve ardından asıl sözlük bölümü gelir. Bu bölümde, Farsça fiiller, kısaca Farsça gramer bilgileri ve isimler yer almaktadır ve Türkçe karşılıkları kelime altına, üstüne ya da yanına not edilmiştir. Türkçe karşılık verilen 517 fiil ve 4453 isim vardır. Bir kelimeye birden fazla kelime karşılık verilmesi dolayısıyla karşılıklar dizininde toplamda 5413 madde bulunmaktadır. Sözlük, sık kullanılan ve modern Farsçanın yaşayan kelimelerini derlemeye çalışmıştır. Ancak, çok yaygın ve bilinen Farsça kelimelerin karşılıkları verilmemiştir. Türkçeye geçmiş Farsça kelimelerden bazı örnekler,“āb”(su),“dest”(el),“āb-u dest”(el suyu, avuç suyu),“ābdest”,“ba”(yemek),“zar”(yer),“bazar”ve“pazar”şeklindedir. Bu tür kelimeler için genellikle yalnızca“ma'rûf”notu düşülmüştür. Münyetü'l-Mübtedi, dilbilgisi ve dil öğretimi alanında çalışmalar yürütenlerin yanı sıra, Türk dil tarihi ve kültürüne ilgi duyanlar için de büyük bir öneme sahiptir. Eser, Eski Anadolu Türkçesi dönemi kelime hazinesi hakkında veriler sunar ve bu alandaki çalışmalara önemli bir katkı sağlar.
Özet (Çeviri)
Münyetü'l-Mübtedi is an important work in the field of Old Anatolian Turkish. This prose dictionary is located among the leaves 87b-192b in the collection of Kadızade Mehmed 543/2 at the Süleymaniye Library and consists of three sections. The preface of the work mentions its name as Münyetü'l-Mübtedi, but the author and the date it was written are not specified. The presence of a preface in Persian and the inclusion of old Persian spelling features give the impression that the work was written no later than the first half of the 15th century. Another important clue regarding the date of the writing of the work is the use of old Persian spelling features. Spelling rules and the evolution of language change over time, and therefore, the language features and spelling rules of works from a specific period can provide clues about historical eras. The old Persian spelling features in the preface of this work may indicate a period in the early 15th century when Persian was used in written form in Anatolia. This study serves as a glossary compendium prepared for children who are just starting their education. The work begins with a Persian preface, followed by the main dictionary section. In this section, Persian verbs and nouns are listed, and their Turkish equivalents are noted below, above, or beside the word. There are a total of 5,413 entries, including 517 verbs and 4,453 nouns that have Turkish equivalents. The dictionary attempts to compile commonly used and living words in modern Persian. However, the equivalents of very common and well-known Persian words are not provided. Examples of such words that have entered Turkish from Persian include“āb”(water),“dest”(hand),“āb-u dest”(handwater or palm water),“ābdest,”“ba”(food),“zar”(place),“bazar,”and“pazar.”Münyetü'l-Mübtedi is of great importance not only for those working in the fields of grammar and language instruction but also for those interested in Turkish language history and culture. The work provides data about the vocabulary of the Old Anatolian Turkish period and contributes significantly to research in this field.
Benzer Tezler
- انتقادات ابن أمير حاج على الكاشغري فى كتابه منية المصلي
Kaşgarî'nin Münyetü'l-Musallî isimli eserine İbn Emîr Hâc'ın tenkitleri / Criticisms of Ibn Emir Hajj for the work titled Münyetü'l-Musalli of Kaşgar
YALIKUN TUERSUN
Yüksek Lisans
Arapça
2022
HukukMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL YILDIZ
- Münyetü'l-Ebrar ve Gunyetü'l-Ahyar metin-sözlük (62b-92b)
Başlık çevirisi yok
SADİ GEDİK
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NASRULLAH ÖZSOY
- Munyetu'l Guzat: Metin-index
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA UĞURLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1984
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. AHMET BİCAN ERCİLASUN
- Münyetü'l-Ebrar ve Günyetü'l-Ahyar
Başlık çevirisi yok
EROL TOPAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NASRULLAH ÖZSOY
- منية الأديب من كتاب مغني اللبيب للعلامة النحوي الشيخ الحاج عبد الله بن الحاج رسول دراسة وتحقيق
Munyetu'l-Edîp Min Kitâbi Muğni'l-Lebîb adlı eserin tahkik ve değerlendirilmesi
SHAFI DHAM ABD AL-ISAWI
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMED TAHA WAHBA RADWAN