Nayi Osman Dede'nin Hicaz Mevlevi Ayini'nin makamsal analizi
Maqam analyses of Nayi Osman Dede's Hicaz Mevlevî Ayin
- Tez No: 874591
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EMİNE CEYLAN ÜNAL AKBULUT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Nayi Osman Dede, Mevlevî Ayini, Hicaz Makamı, Nayi Osman Dede, Mevlevî Ayin, Hicaz Maqam
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Müzik ve Sahne Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 89
Özet
Dini musîki formları içerisinde Mevlevî ayini, önemli ve özel bir yere sahiptir. Mevlevî ayini formu, Mevlevî tarikatında“mukabele”olarak tanımlanan Mevlevî semasına eşlik eden türe verilmiş isimdir. Selam adı verilen dört ayrı bölümden oluşan formun, her bir selamında farklı usul yapısı kullanılır. Türk müziği geleneğinde Mevlevî ayini bestelemek bir yetkinlik (ustalık) göstergesi olarak kabul edilmektedir. Günümüze dek İstanbul Konservatuvarı Neşriyatı tarafından, kırk bir Mevlevî ayininin notası yayımlanmış ve repertuvara kazandırılmıştır. Bu repertuvar içerisinde yer alan otuz sekiz ayin-i şerifin bestekârı bilinirken, üç adet –beste-i kadim olarak anılan- ayin-i şerifin bestekârı ise bilinmemektedir. Bahsi geçen otuz sekiz Mevlevî ayini, yirmi iki farklı bestekâr tarafından bestelenmiştir. Bu bestekârlardan biri de çalışmanın konusunu oluşturan Nayi Osman Dede'dir. Bu çalışmada, Nayi Osman Dede'ye ait Hicaz Mevlevî Ayininin makamsal analizi yapılmıştır. Nayi Osman Dede'nin seçilme nedeni hem Ayin formunda bir beste yapabilecek kapasitede olması hem de dönemin musîkisi adına yazılı kaynak üretebilecek öngörü ve bilgiye sahip iyi bir nazariyatçı olmasından dolayıdır. Bu sebeple O'nun bu eserinin klasik dönemde Hicaz makamının işlenişine örnek teşkil edeceği düşünülmüştür. Çalışmanın“Giriş”bölümünde çalışmanın amacı belirtilmiş, araştırma çerçevesi çizilmiştir. İkinci bölümde çalışmanın temelini oluşturan ve analizi kavrayabilmek adına gereken bilgiler yer almaktadır. Bu bölümde Mevlâna, Mevlevîlik, Mevlevî Ayini, Nayi Osman Dede ve Hicaz Ailesi makamları hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölüm ise Nayi Osman Dede'nin Hicaz Mevlevî Ayini'nin analizinin yer aldığı bulgulardan oluşmaktadır. Çalışmada Nayi Osman Dede'nin Hicaz Mevlevî Ayini eserinin Hicaz makamının işlenmesine örnek teşkil ettiği ve Nayi Osman Dede'nin Hicaz makamı anlayışına göre, makamın seyri sırasında Rast'ta Nikriz çeşnisinin yapılabileceği sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
Among the forms of religious music, the Mevlevi ceremony holds a significant and unique position. The form of the Mevlevi ceremony is named after the type that accompanies the Mevlevi sema, defined in the Mevlevi order as“mukabele.”This form consists of four distinct sections called“selam,”each employing a different rhythmic structure. In the tradition of Turkish music, composing a Mevlevi ceremony is regarded as a demonstration of proficiency (mastery). To date, the Istanbul Conservatory Publications have published the sheet music of forty-one Mevlevi ceremonies, enriching the repertoire. Among these, the composers of thirty-eight“ayin-i şerif”are known, while the composers of three ceremonies, referred to as“beste-i kadim,”remain unknown. The aforementioned thirty-eight Mevlevi ceremonies were composed by twenty-two different composers. One of these composers is Nayi Osman Dede, who is the subject of this study. In the“Introduction”section of the study, the aim and scope of the research are outlined. The second section provides essential information required to understand the foundation of the study and the analysis. This includes information about Mevlâna, Mevlevi order, Mevlevi Ceremony, Nayi Osman Dede, and the Hicaz family of modes. The third section presents the findings from the analysis of Nayi Osman Dede's Hicaz Mevlevi Ceremony. In the study, it has been concluded that Nayi Osman Dede's work, Hicaz Mevlevî Ayini, exemplifies the treatment of the Hicaz mode. According to Nayi Osman Dede's understanding of the Hicaz mode, it is possible to employ the Nikriz flavor on the Rast during the progression of the mode.
Benzer Tezler
- Mevlevi ayinlerinin kompozisyon açısından incelenmesi
Analysing of mevlevi ayins (Mevlevi suits) in terms of composition
ŞİRİN KARADENİZ
Doktora
Türkçe
2013
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLGÜN DOĞRUSÖZ
- Cazim Efendi- Raif Dede nüshasındaki Nayi Osman Dede ayinlerinin Konservatuvar ve Saadettin Heper nüshaları ile karşılaştırılması
The comparison of Nayi Osman Dede's mevlevi ayins which take part in Cazim Efendi- Raif Dede edition with conservatory and Saadettin Heper editions
EMRE SOYLU
- Türk mûsikîsi icralarında nağme ve perde ilişkisi: Tanburi Cemil örneği
The relationship between melodic pattern and perde in Turkish music performances: Example of Tanburi Cemil
NURULLAH KANIK
Doktora
Türkçe
2024
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGÜN DOĞRUSÖZ DİŞİAÇIK
- Nâyi Osman Dede'nin rast Mevlevî ayini'nin karşılaştırmalı incelenmesi
A comparative study of Nayi Osman Dede's rast Mevlevi ayini
MERVE ÖRENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGÜN DOĞRUSÖZ DİŞİAÇIK
- Nâyî Osman Dede'nin Mi'râciyyesi'nin metni, bestesi ve günümüzdeki durumu
The text, composition and current situation of Nâyî Osman Dede's Mi'râciyye
ALEYNA NUR ERNEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Aydın ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN AKAR