Çağdaş etik perspektifinden Spinoza'nın conatus kavramı
Spinoza's concept of conatus from the perspective of contemporary ethics
- Tez No: 874695
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FEYZA ŞULE GÜNGÖR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Etik, conatus, duygu, postmodern, autre, Ethics, conatus, emotion, postmodern, autre
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 103
Özet
ÖZET Spinoza etiğinin temel kavramlarından biri olan conatus; güç ve sevinci temel alan bir anlayışı ifade etmektedir. Conatus; varlıkta kalma ısrarı olarak yetkinlik ve değerlerle ilişkilendirilmiştir. Spinoza eleştirel tavra sahip bir düşünür olarak, etiğini aşkın olan sisteme göre yapılandırmamıştır. Aşkın olana tutarlı bir itirazı temellendirirken dönemindeki yaygın yöntem olan matematiği ve rasyonalizmi kullanmıştır. O, Etika'da duygular üzerinden tanımlamalar yapmaktadır ve benlik tasviri klasik öğretilerden farklıdır. Böyle bir etikte onun öznesi bilgi yüklü akıllı bir varlıktır, doğadaki işleyişin duygu dolu ve arzulu üyesidir, özne kendini önceleyen özelliktedir. Spinoza özne tanımında benliği yüceltir ve öteki/yabancı olana yer vermez. O, conatus terimiyle epistemolojiden beslenen bir etik sunsa da öteki konusunda var olan alışılmış bir Helenistik etkinin devam ettiricisi durumundadır. Spinoza'nın conatus temelli etiği özellikle Nietzsche olmak üzere birçok filozofu etkilemiş, postmodern dönemde conatus yeniden felsefi gündeme dahil olmuştur. 20. yüzyıl etik teorilerinde Ben'in varlıkta kalma çabasını merkeze alan ve ötekine yer açmamakla itham edilen conatus düşüncesi eleştirilmiştir. Conatus temelli etiğe itirazıyla bilinen Levinas, etiğinin merkezine autre (öteki) nosyonunu konumlandırmıştır. Levinas, Spinoza düşüncesinde öncelenen, abartılan benliğe açık ve net şekilde karşı çıkmıştır. O, conatusun aksine benlikten adeta kaçar, etiği tamamıyla öteki ile yüzleşmedir. Levinas'ın öteki etiği de ötekini merkeze alarak ben'in varlıkta kalma çabasını dışladığı ve insanın doğasına aykırı ütopik bir çerçeve sunduğu için eleştirilmektedir. Bu tezde Spinoza'nın conatus temelli etik teorisi değerlendirilecek ve çağın etik teorilerine etkisi özellikle 'öteki etiği' bağlamında tartışılacaktır. Bu tartışmadaki amaç ise Ben'i veya Öteki'ni merkeze almadan, zıtlaşan görüşlerden ayrı bir tabanda etik temelin mümkün olup olmadığıdır. Siyah-beyaz etiğinden uzaklaşıp bir gri-gri etiği imkanını sorgulamaktır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Conatus, one of the basic concepts of Spinoza's ethics; It expresses an understanding based on strength and joy. Conatus; It is associated with competence and values as the insistence on survival. As a thinker with a critical attitude, Spinoza did not structure his ethics according to the transcendental system. He used mathematics and rationalism, which were the common methods of his time while establishing a consistent objection to the transcendent. In Ethics, he makes definitions through emotions and his description of the self is different from classical teachings. In such ethics, its subject is an intelligent being loaded with knowledge, an emotional and desireful member of the functioning of nature, and the subject is self-prioritizing. Spinoza exalts the self in his definition of the subject and does not include the other/alien. Although he presents an ethics nourished by epistemology with the term conatus, he is the continuation of a conventional Hellenistic influence on the other. Spinoza's conatus-based ethics influenced many philosophers, especially Nietzsche, and in the postmodern period, conatus was included in the philosophical agenda again. In 20th century ethical theories, the idea of conatus, which centers on the ego's effort to remain in existence and is accused of not making room for the other, has been criticized. Levinas, known for his objection to conatus-based ethics, placed the notion of autre (other) at the center of his ethics. Levinas clearly opposed the prioritized and exaggerated self in Spinoza's thought. Unlike conatus, he literally escapes from the self, his ethics is entirely confrontation with the other. Levinas's other ethics is also criticized for centering the other, excluding the ego's effort to survive, and presenting a utopian framework contrary to human nature. In this thesis, Spinoza's conatus-based ethical theory will be evaluated and its impact on the ethical theories of the age will be discussed, especially in the context of 'other ethics'. The purpose of this discussion is whether it is possible to have an ethical basis on a separate basis from conflicting views, without centering the Self or the Other. It means moving away from black-white ethics and questioning the possibility of a grey-grey ethics.
Benzer Tezler
- For an echology of microbe-artworks:Thinking in between art and science
Mikrop-sanatın bir yankıbilimine doğru: sanat ile bilimin arasında düşünmek
EMRE SUNTER
- Mimarlıkta ifade ve içerik problemi
The problem of expression and content in architecture
ÖNDER ÇELİK
Doktora
Türkçe
2020
Felsefeİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEMRA AYDINLI
PROF. DR. ALİ AKAY
- Peter Singer'ın faydacı etik görüşü çerçevesinde kürtajın değerlendirilmesi
The evaluation of abortion in Peter Singer's preference utilitarianism
FUNDA KAYA
- Alasdair Macintyre ve Alain Badiou'nun değer kuramları ışığında çağımızın 'moralite krizi' üzerine bir soruşturma
An investigation on the 'morality crisis' of our age in the light of Alasdair Macintyre and Alain Badiou's theories of value
MUAMMER AKTAY
