Sergey Rıbakov'un derlemeleri ve Rıbakov'un derleme güzergâhına göre İdil-Ural Türk ağızları
Sergey Ribakov's collections (1893-1897) and Idil-Ural Turkish dialects based on Ribakov's material collecting route
- Tez No: 875621
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLSÜM KİLLİ YILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 925
Özet
Bu çalışmada S. G. Rıbakov'un 1895 yılında yayımlanan O poetiçeskom' tvorçestve Ural'skih' Musul'man' (tatar', başkir' i tipteriy) [Ural Müslümanlarının (Tatarlar, Başkurtlar ve Tipterler) Şiirsel Yaratıcılığı Hakkında] adlı makalesinde ve 1897 yılında basılan Muzıka i pesni Ural'skih' Musulman' s' oçerkom' ih' bıta [Yaşamlarının Ana Hatlarıyla Ural Müslümanlarının Müzikleri ve Şarkıları] adlı kitabında yer alan Tatar, Başkurt, Tipter ve Nagaybak şarkıları sesbilgisel, biçim-sesbilgisel ve söz varlığı bakımından art-süremli ve eş-süremli yöntemle incelenmiştir. Çalışma Giriş ile birlikte 13 bölümden oluşmaktadır. Bölümlerin sonunda, Rıbakov derlemelerindeki şarkılar notalarıyla birlikte sunulmuştur. Giriş bölümünde tezin konusu, amacı ve yöntemi açıklanmıştır. İkinci bölümde 1875-1900 yılları arasında İdil-Ural bölgesindeki siyasî ve idarî, ekonomik, etnodemografik yapı açıklanarak müzik kültürü hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde İdil-Ural Türk lehçelerinden Tatar Türkçesi ve Başkurt Türkçesinin Türk dili sınıflandırmalarındaki yeri belirlenerek söz konusu lehçelerin ağızları ve Rıbakov'un derleme güzergâhının bu ağızlardan hangilerine dâhil olduğu belirtilmiştir. Dördüncü bölümde S. G. Rıbakov'un hayatı ve eserleri hakkında bilgiler verilmiş ve bu eserlerdeki şarkıların günümüzdeki varyantları sunulmuştur. Beşinci bölümde Rıbakov derlemelerinin ses düzeni ve imlâ özellikleri ortaya konmuştur. Altıncı bölümde Rıbakov derlemelerindeki Türk kökenli kök biçim birimlerdeki ses olayları; yedinci bölümde alıntı sözcüklerdeki ses olayları art-süremli ve eş-süremli yöntemle değerlendirilmiştir. Sekizinci bölümde, Rıbakov derlemelerindeki biçim-sesbilgisel özellikler; dokuzuncu bölümde dilsel açıdan öne çıkan özellikler belirtilmiştir. Onuncu bölümde Rıbakov derlemelerindeki söz varlığı sınıflandırılarak sözcüklerin kullanım sıklığı ve varyantları tespit edilmiştir. On birinci bölümde, Rıbakov derlemelerindeki metinlerin tıpkı basım, çeviri yazı metni ve Türkiye Türkçesine aktarılmış metinler verilmiştir. On ikinci bölümde Rıbakov derlemelerindeki sözcüklerin dizini eski Türkçe, Kıpçak Türkçesi, Harezm Türkçesi, 20. yüzyıl öncesi İdil-Ural Türkçesi, Çağdaş Tatar Türkçesi ve ağızları ile Çağdaş Başkurt Türkçesi ve ağızları ile karşılaştırmalı olarak sıralanmıştır. On üçüncü bölümde Rıbakov derlemelerinde öne çıkan sesbilgisel, biçim-sesbilgisel ve söz varlığı özellikleri değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
In this study, Tatar, Bashkir, Tipter and Nagaybak songs in Rıbakov's article O poetiçeskom' tvorçestve Ural'skih' Musul'man' (tatar', başkir' i tipteriy) [On the Poetic Creativity of the Ural Muslims (Tatars, Bashkirs and Tipters)] published in 1895 and in the book Muzıka i pesni Ural'skih' Musulman' s' oçerkom' ih' bıta [Music and Songs of the Ural Muslims, with an Outline of Their Life] published in 1897 are analyzed in terms of phonetics, morpho-phonetics and vocabulary by diachronic and synchronic method. The study consists of 13 chapters, out of which one is the Introduction. At the end of the chapters, songs from Rıbakov's compilations are presented with their notes. In the introduction, the subject, purpose and method of the dissertation are explained. In the second chapter, the political and administrative, economic, ethnodemographic structure of the Idil-Ural region between 1875-1900 is explained and information about music culture is given. In the third chapter, the place of Tatar Turkish and Bashkir Turkish among the Idil-Ural Turkish dialects in the Turkish language classifications is determined, and the sub-dialects of these dialects and which of these dialects Rıbakov's compilation route belongs to are specified. In the fourth chapter, information about the life and works of S. G. Rybakov is given and the present-day variants of the songs in these works are presented. In the fifth chapter, the phonetic and orthographic features of Rıbakov's compilations are presented. In the sixth chapter, the phonetic changes in the root morphemes of Turkic origin in Rıbakov's compilations; in the seventh section, the phonetic changes in loanwords are evaluated by diachronic and synchronic methods. In the eighth chapter, the morpho-phonological features of Rıbakov's collections are presented; in the ninth chapter, linguistically prominent features are mentioned. In the tenth chapter, the vocabulary in Rıbakov's compilations is classified and the frequency of use and variants of words are determined. In the eleventh chapter, the texts in Rıbakov's compilations are given in facsimile, transliterated and transcribed into Turkish. In the twelfth chapter, the index of the words in Rıbakov's compilations is arranged comparatively with Old Turkish, Kipchak Turkish, Khwarezm Turkish, pre-20th century Idil-Ural Turkish, Contemporary Tatar Turkish and dialects, and Contemporary Bashkir Turkish and dialects. In the thirteenth chapter, phonological, morpho-phonological and lexical features of Rıbakov's compilations are evaluated.
Benzer Tezler
- Sergey Paracanov'un filmlerinde Ermeniler ve Ermeni kültürü
Armenians and Armenian culture in the films of Sergei Parajanov
GÜLSÜN YILMAZ GÖKKİS
Doktora
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Ankara ÜniversitesiKafkas Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİRSEN KARACA
- Rusya Federasyonu'nun terörizme karşı güvenlik politikası 1991'den günümüze
Security policy of Russian Federation against terrorism since 1991
SERGEY MANZYROV
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Uluslararası İlişkilerAnkara ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Bölümü
PROF. DR. SERTAÇ HAMİ BAŞEREN
- Gürültülü görüntülerin akıllı bir yöntem ile onarımı
Image de-noising with an intelligent method
SERGEY TSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolKocaeli ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YAŞAR BECERİKLİ
- Sergey Prokofyev'in op.67 Peter ve Kurt adlı eserinin besteleme teknikleri yönünden incelenmesi
Composition techniques in Sergei Prokofief's op.67 'Peter and the Wolf'
MUSTAFA BURAK SOYKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikHacettepe ÜniversitesiKompozisyon, Koro ve Orkestra Şefliği Ana Sanat Dalı
PROF. DR. ONUR ÖZMEN
- Strategic development of a brand in a five-star hotel via digitalization and social media usage
Dijitalleşme ve sosyal medya kullanımı ile 5 yıldızlı otelde bir markanın stratejik gelişimi
SERGEY ZUIKIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
TurizmAkdeniz ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
Prof. Dr. AHMET AKİN AKSU