Buca'da 19. Yüzyıl mimari yapılarındaki neoklasik süslemeler
Neoclassical houses in 19th Century architectural buildings in Buca
- Tez No: 876042
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ KAZIM ÖZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arkeoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
İlk yerleşimlerin Bizans dönemine dek uzandığı bir bölge olan Buca, başlangıçta Rum, özellikle de köylü Rumların yaşadığı bir yerdi. 17. yüzyılın sonlarından itibaren Buca'da önemli bir değişim başlar. Bu değişimin nedeni, İzmir şehrini vuran 1676 yılındaki salgın ve 1688 yılındaki depremin ardından, Fransız Büyükelçiliğinin buraya taşınması ve yerleşmesidir. Diğer bir neden ise Levantenlerce tercih edilmesidir. Buca, farklı milletleri bir arada barındırması nedeniyle zengin bir kültürel mirasa sahip olan İzmir kentinin bir semtidir. Bu farklılık Buca'yı İzmir'in diğer semtlerinde çok az görülen bir kültürel mirasın kaynağıdır. Örneğin daha çok iş ve eğlence merkezi olarak öne çıkan Konak ve çevresindeki yapı anlayışı ve tekniği ile Buca'nın sahip olduğu yapıların özellikleri önemli oranda ayrışır. Farklı sosyokültürel kökenler doğal güzelliklerin de etkisiyle Buca'da daha çok sayfiye amaçlı mekanlara yansır. Osmanlı-Rus savaşı esnasında Rus soylularınca da desteklenen ayaklanmanın başarısızlıkla sonuçlanması üzerine, çok sayıda Rum vatandaş Buca'ya göç etmek ve yerleşmek zorunda kalmıştır. Buca'nın her anlamda olduğu gibi mimari anlamda da değişiminde bu göçün payını da hesaba katmak gerekir. Değişimin ve gelişmenin bir diğer dinamiği ise 1861 Buca'nın İzmir'e demiryoluyla bağlanmasıdır. Bu bağlantı sonrası çok sayıda zengin Avrupalı, Buca'da yazlık evler inşa ettirdiler. Böylece Buca İzmir'in en önemli banliyösü ve bunun sonucu olarak da özellikle zenginlerin tercih ettiği bir semt haline gelmiştir. 19. yüzyılda Buca, İngilizlerin de gözde yerleşim olmuştur. Bu dönemde küçük kır evleri, çim bahçeleri ve üzüm bağlarıyla beğeni kazanmayı başaran Buca, demiryolunun da etkisiyle her anlamda önemli bir yer olmaya başlamıştır. İngiliz etkisiyle Buca'da eğitim ve kültürel faaliyetler hız kazanmıştır. Ayrıca Levantenlerin bu zengin coğrafyada geniş bahçeli ve bazı mimari özellikleri itibariyle öne çıkan yapılar inşa etmişlerdir. Çalışmamız boyunca üzerinde duracağımız bu yapıların, eklektik özellikler sunduğunu, antik döneme uzanan süslemeler içerdiğini görmekteyiz. İnşa edilen bazı büyük malikânelerin bu anlamda önemli sanatsal özellikler sunduğunu görmekteyiz. Buca'nın mimarlık mirasının oluşumunda bazı ikincil olgu ve olayların da payının olduğunu görmekteyiz. Örneğin Hipodrom' un inşası ve yarışların bu bölgede yapılmaya başlanması, Alsancak - Şirinyer – Buca demiryolu hattının inşası, ilk futbol oluşum ve faaliyetlerinin bu bölgede başlaması, tenis ve golf gibi elit spor dallarının yine Levantenler' in öncülüğünde bu bölgede başlatılması gibi çok sayıda sosyokültürel olgu Buca'nın gelişiminin, zenginliğinin dinamikleri arasında sayılabilir. Kent kültürünün parçası olan ve kentin gelişiminde doğrudan ya da dolaylı katkı veren hemen her olgu Buca'daki çeşitliliğin kaynağını oluşturmaktadır. Ekonomik altyapının desteklediği bu kültürel çeşitlilik Buca'da görülen kent dokusunun kaynağında yer alır. Bu dokunun ortaya çıkmasında şüphesiz Buca'nın elverişli doğal ortamı göz ardı edilemeyecek düzeydedir. Öte yandan semtin Levanten ve Rumlar tarafından rağbet görmesinin de bu gelişmede önemli rol oynadığı söylenebilir. Buca, bu anlamda çok sayıda malikâne, ev ve dini nitelik taşıyan yapı barındırır. Ayrıca kentteki sosyo-ekonomik yapıya bağlı olarak çok sayıda ticari yapı da söz konusudur. Kenti ve doğayı kendi ihtiyaçları ve zevkleri doğrultusunda biçimlendirmeye ve geliştirmeye her zaman meyilli olan insan, Buca'da da aynı yolu izlemiştir. Buca, bu yönüyle İzmir'in geçmişine tanıklık adına önemli bir doğa, kültür, tarih, sanat örneğidir. Bu çalışmada, Levantenlere ait olan konutlar başta olmak üzere, Buca'nın kültürel varlıklardan olan sivil mimari örnekleri üzerindeki Neoklasik süslemeler belgelenmiş ve sınıflandırılmıştır. Elde edilen veriler arkeolojik bulgular yardımıyla antik dönem örnekleriyle karşılaştırılmış ve mimari bezemelerin gelişimi incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Buca, a region where the first settlements date back to the Byzantine period, was initially a place where Greeks, especially peasant Greeks, lived. Starting from the end of the seventeenth century, an important change began in Buca. The reason for this change is that the French Embassy moved and settled here after the epidemic in 1676 and the earthquake in 1688 that hit the city of Izmir. Another reason is that it is preferred by Levantines. Buca is a district of Izmir city, which has a rich cultural heritage due to hosting different nations together. This difference makes Buca a source of cultural heritage that is rarely seen in other districts of Izmir. For example, the building approach and technique in Konak and its surroundings, which stands out as a business and entertainment center, differ significantly from the features of the buildings in Buca. Different socio-cultural origins are reflected in the places for summer resorts in Buca, with the influence of natural beauties. During the Ottoman-Russian war, which was a Greek uprising against Ottoman rule, after the uprising supported by the Russian nobles failed, many Greeks had to migrate and settle in Buca. It is necessary to take into account the share of this migration in the change of Buca in terms of architecture as well as in every sense. Another dynamic of change and development is the connection of Buca to Izmir by railway in 1861. After this connection, many rich Europeans built summer houses in Buca. Thus, Buca has become the most important suburb of Izmir and, as a result, a district preferred especially by the rich Levantines. In the 19th century, Buca became a favorite settlement for the British. Buca, which managed to gain admiration with its small country houses, lawn gardens and vineyards in this century, began to become an important place in every sense with the influence of the railway. Educational and cultural activities gained momentum in Buca under the influence of the British culture. In addition, the Levantines built buildings with large gardens and some architectural features that stand out in this rich geography. We see that these buildings, which we will focus on throughout our study, offer eclectic features and contain decorations dating back to ancient times. We see that some of the large mansions built offer important artistic features in this sense. We see that some secondary facts and events also played a role in the formation of Buca's architectural heritage. For example, many sociocultural phenomena such as the construction of the Hippodrome and the start of races in this region, the construction of the Alsancak - Şirinyer - Buca railway line, the first football formations and activities started in this region, and the initiation of elite sports such as tennis and golf in this region under the leadership of the Levantines. It can be counted among the dynamics of Buca's development and wealth. Almost every phenomenon that is a part of the urban culture and contributes directly or indirectly to the development of the city constitutes the source of diversity in Buca. This cultural diversity, supported by the economic infrastructure, is at the source of the urban texture seen in Buca. Undoubtedly, Buca's favorable natural environment cannot be ignored in the emergence of this texture. On the other hand, it can be said that the popularity of the district by Levantines and Greeks also played an important role in this development. In this sense, Buca hosts many mansions, houses and religious buildings. There are also many commercial buildings depending on the socio-economic structure in the city. Man, who has always been inclined to shape and develop the city and nature in line with his own needs and tastes, followed the same path in Buca. In this respect, Buca is an important example of nature, culture, history and art to witness the past of Izmir. In this study, Neoclassical decorations on example of çivil architecture, whıch are cultural assets of Buca, especially the residences belonging to the Levantines, were documented and classified. The data obtained were compared with ancient examples with the help of archaeological findings and the development of architectural decorations was examined.
Benzer Tezler
- 19. yüzyıl İzmir yapılarında saçak düzenlemesi
19th century building eaves arrangement in Izmir
SELAHATTİN TÜLEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Sanat TarihiDokuz Eylül Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞENAY ÖZGÜR YILDIZ
- Müzeye dönüştürülen İzmir geleneksel konutların mekânsal analizi
Spatial analysis of İzmir's traditional houses converted into museums
DAMLA GÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mimarlıkİzmir Demokrasi ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HİKMET ELDEK GÜNER
- Morphological evaluation of suburban settlement patterns of 19th century in case of Buca, Bornova and Kampos
19.yüzyıl banliyö dokusunun Buca, Bornova ve Kampos örnekleri üzerinden morfolojik değerlendirmesi
EZGİ TOPAL SALI
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Mimarlıkİzmir Yüksek Teknoloji EnstitüsüMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞENİZ ÇIKIŞ
- 1950 sonrası şehir rehberlerinde İzmir kent imgesi
The image of Izmir in post-1950's city guides
GİZEM ŞAHİN
- Buca Hipodromu
Buca Hippodrome
ELİF UĞUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
TarihDokuz Eylül ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. KENAN KIRKPINAR