Geri Dön

Müzeye dönüştürülen İzmir geleneksel konutların mekânsal analizi

Spatial analysis of İzmir's traditional houses converted into museums

PDF İndir

  1. Tez No: 910777
  2. Yazar: DAMLA GÜN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. HİKMET ELDEK GÜNER
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: İzmir Geleneksel Konutu, Yeniden İşlevlendirme, Müze-Sergi Mekânı, Kültürel Miras, Koruma, İzmir Traditional Houses, Adaptive Reuse, Museum-Exhibition Space, Cultural Heritage, Conservation
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İzmir Demokrasi Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Mimarlık Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 172

Özet

Kent belleğinde önemli yere sahip, kültürel miras ögesi olan yapıların müze işlevi ile tekrar kullanımı, bu yapıların topluma yeniden kazandırılmasını sağlayan bir koruma yaklaşımıdır. Bu koruma yaklaşımı ile yapıların özgün değerlerinin korunması aynı zamanda kentin kültürel belleğinde önemli yeri olan bu yapıların kente tekrar kazandırılması sağlanmış olur. Koruma ve kullanım dengesini sağlamak için, işlev değişimi sürecinde, korunması gereken kültür mirası yapıların özgün değerlerini koruyarak, iç mekân algısını bozmayan, geri dönüştürülebilir müdahaleler yapılması yapının korunması için önemlidir. Korunması gereken kültür mirası olan yapıların müze işlevinde kullanılması sürecinde, yapının kendi özgün değerleri ve koleksiyon içeriği arasındaki bağlantı gözetilmeli, yeni işlev adaptasyonunda mekânın kendisinin de müze özelliklerine sahip bir kültür mirası ögesi olduğu unutulmamalıdır. Müze işlevi verilen bu yapılar, müze işlevinin ihtiyaçlarını karşılayacak biçimde, toplumsal/kentsel bellekte önemini koruyan ve özgün değerlerini geleceğe aktaran kültür miraslarıdır. Kent belleğinde önemli bir yeri olan geleneksel konut yapılarının bir kısmı günümüzde özgün işlevlerine devam edemeyip yeniden işlevlendirilerek varlıklarına devam etmektedir. Farklı işlevler ile kullanılan bu yapıların bir kısmı da müze veya sergi mekanına dönüştürülerek korunarak kullanılmaktadır. Kültür mirası olan bu konutların kullanıldıkları yeni işlevin gerekliliklerine göre plan şemaları, cephe düzenleri, mimari elemanlarında olan değişim ve kullanılan sergileme yönteminin yapı ile kurduğu ilişki yapının korunması/korunamaması adına oldukça önem taşımaktadır. Korunarak gelecek nesillere aktarılması gereken bu yapılara verilen yeni işlevin yapıları ne kadar ve nasıl koruduğu sorusu, çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Kültür mirası yapılara uygun olmayan işlevler verilerek geliştirilen yaklaşımlar, yapılara büyük zarar vermektedir. Çalışmada, müze türleri ve kültür mirası yapıların korunmasında müze işlevi incelenmiştir. Müze işlevi verilerek yeniden kullanılan endüstri yapılarının, anıtsal yapıların ve geleneksel sivil konut yapılarının nasıl dönüştürüldüğü örnekler üzerinden değerlendirilmiştir. Böylece uygulaması yapılan çalışmalar üzerinden müze işlevinin kültür mirası yapıların korunmasındaki etkisi net bir biçimde ortaya çıkarılmıştır. Tez kapsamında çalışma alanı olarak seçilen İzmir kentinin, 19. yüzyılda çok uluslu yapıya sahip oluşu, kentin fiziki ve sosyal dokusunu etkilemiş, kent içerisindeki yerleşimler, etnik kökene göre belirgin bir şekilde bölgelere ayrılmıştır; bu ayrışma yalnızca konut alanları ile sınırlı kalmamış, etnik grupların konut alanlarına yakın olarak, ticaret, ibadet ve sosyalleşme alanları da kendi yaşam alanlarının (mahallelerinin) etrafında gelişmiştir. Çok kültürlü yapı; kentin mekânsal, mimari, kültürel, sosyal, ekonomik alanlarında kendini gösterip kenti şekillendirmiştir. Farklı etnik kökenlere sahip insanların bir aradalığı geleneksel konut mimarisinde çeşitlilik oluşmasına neden olmuştur. İzmir Geleneksel Konut Mimarisi adına çalışmalar yürüten uzmanların genel tanımları ve sınıflandırılmaları bu bağlamda çeşitlilik göstermektedir. Uzmanların yaptığı konut sınıflandırmaları tez için doğrudan bir kategori oluşturmasa da bu sınıflandırmalar, sergileme alanlarının ölçeği ve sergilenen eserlerin derinlikleri üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir. Bu bağlamda, geleneksel konutların türlerine ayrılmasına odaklanılmadan, konutların ölçek temelinde yapılan müdahaleleri dikkate alınmıştır. Tez kapsamında, İzmir kenti merkezinde bulunan, müzeye dönüştürülmüş, 19. yüzyıl geleneksel konut mimari örnekleri incelenmiştir. Araştırmaya konusu olan 15 yapı, Bornova, Buca ve Konak ilçelerinde bulunan, Levanten, Rum ve Türk konutlarıdır. Konutlar güncel olarak, İzmir Edebiyat Müze Kütüphanesi, İnönü Anı Evi, İzmir Atatürk Müzesi, Radyo ve Demokrasi Müzesi, Uşakizade Köşkü, Bayetav Sanat, Arkas Mattheys Köşkü, Arkas Deniz Tarihi Merkezi, Müziksev, Kadın Müzesi, Ege Üniversitesi Kâğıt ve Kitap Sanatları Müzesi, Bayrakbilim ve Türk Bayrakları Müzesi, Mask Müzesi, Göç ve Mübadele Anı Evi, İzmir 100. Yıl Anı Evi isimleriyle müze olarak kullanılmaktadır. Seçilen konutların özgün plan şeması, cephe düzeni, mimari elemanları ve mekânsal kurgusu güncel durumu ile karşılaştırılarak analiz edilmiş, sergileme eyleminin yapıyı nasıl etkilediği tespit edilerek korunmuşluk durumu değerlendirilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda kültür mirası yapıların müze olarak kullanımında temel belirleyicilerin müzenin türü ve yapının ölçeği olduğu tespit edilmiştir. Endüstri yapıları ve anıtsal yapıların müzeye dönüştürülerek kullanılmasının, geleneksel sivil konut yapılarının müzeye dönüştürülerek kullanılmasına göre boyut bağlamında daha olanaklı olduğu görülmüştür. Koleksiyon sergilemek amacıyla dönüştürülen geleneksel sivil mimari yapıların müzeye dönüştürülmesinin, yapının kültürel mirasına hiçbir katkısı bulunmadığı yapılan tespitlerle ortaya çıkarılmıştır. Önemli kişilerin anmak, hatırlamak ve unutmamak adına müzeye dönüştürülen geleneksel sivil mimari yapı örnekleri, kültürel mirasın korunması adına olumlu dönüşümlerdir. 19. yüzyıl İzmir geleneksel konutlarının müzeye dönüştürülmesi, kent belleğine katkı sağlasa da çoğu, müze misyonu ve koleksiyon dengesi gözetilmeksizin, mekânsal gerekçelerle bu işlevi almıştır. Kültürel miras yönetim planları ve yapısal karakter dikkate alınmadan yapılan bu dönüşümler, konut örneklerini özgün işlevlerinden uzaklaştırmış, yapıları yalnızca bir“kabuk”olarak ele almıştır.

Özet (Çeviri)

Reuse of structures with significant roles in urban memory and cultural heritage as museums is a conservation approach that ensures their reintegration into society. This approach allows the preservation of the original values of these structures while reinstating their role in the cultural memory of the city. To maintain a balance between preservation and use, it is crucial to apply reversible interventions during the adaptive reuse process, preserving the original values of heritage buildings without disrupting the perception of their interiors. In the process of repurposing heritage structures as museums, the relationship between the building's intrinsic values and the content of its collections must be considered, and the fact that the building itself is a heritage element with museum-like features should not be overlooked. These buildings, adapted for museum purposes, serve as cultural heritage assets that meet museum functionality while preserving their significance in societal and urban memory, transmitting their original values to future generations. Some traditional residential buildings, significant in urban memory, have ceased to serve their original functions and continue their existence through adaptive reuse. A portion of these structures is conserved and utilized by being converted into museums or exhibition spaces with various functions. The changes in the plan schemes, façade arrangements, architectural elements, and the relationship between the exhibition methods and the buildings used for their new functions are critical for the preservation or loss of these heritage structures. The primary question of this study is how and to what extent the new functions assigned to these structures contribute to their preservation. Approaches that assign inappropriate functions to heritage structures have caused significant harm to them. The study examines museum functions in the preservation of cultural heritage structures and evaluates examples of industrial buildings, monumental structures, and traditional civil residential structures reused as museums. Through these examples, the impact of museum functions on preserving cultural heritage structures is revealed. In the context of this thesis, İzmir was chosen as the study area due to its multicultural structure in the 19th century, which significantly influenced its physical and social fabric. Settlements within the city were distinctly divided into regions based on ethnicity, with this division extending beyond residential areas to include trade, worship, and social spaces developed around the neighborhoods of ethnic groups. The multicultural nature of the city shaped its spatial, architectural, cultural, social, and economic domains, creating diversity in traditional residential architecture. The general definitions and classifications provided by experts studying İzmir's traditional residential architecture vary accordingly. Although these classifications do not directly form categories for the thesis, they significantly impact the scale of exhibition spaces and the depth of displayed artifacts. Without focusing on the types of traditional houses, the interventions based on the scale of the residences were considered. The study analyzed examples of 19th-century traditional residential architecture in the city center of İzmir that have been converted into museums. The 15 structures studied are located in the districts of Bornova, Buca and Konak, consisting of Levantine, Greek, and Turkish houses. These houses are currently functioning as museums under the names İzmir Literature Museum Library, İnönü Memorial House, İzmir Atatürk Museum, Radio and Democracy Museum, Uşakizade Mansion, Bayetav Art, Arkas Mattheys Mansion, Arkas Maritime History Center, Müziksev, Women's Museum, Ege University Paper and Book Arts Museum, Flag Science and Turkish Flags Museum, Mask Museum, Migration and Population Exchange Memorial House, and İzmir Centennial Memorial House. The original plan scheme, façade arrangements, architectural elements, and spatial organization of these selected houses were analyzed and compared with their current status. The study assessed how the exhibition function affected the structures and evaluated their preservation status. The study found that the museum type and the scale of the structure are key determinants in the reuse of cultural heritage buildings as museums. It was observed that adapting industrial and monumental structures for museum purposes is more feasible in terms of scale than converting traditional civil residential structures into museums. The findings revealed that adapting traditional civil architecture structures for museum purposes, intended for the exhibition of collections, does not contribute to their cultural heritage. However, examples of traditional civil architecture reused as museums to commemorate and remember significant individuals positively contribute to cultural heritage preservation. While converting 19th-century İzmir traditional houses into museums contributes to urban memory, most of these adaptations were made for spatial reasons rather than considering the balance between the museum mission and the collection. Transformations carried out without cultural heritage management plans or structural character considerations have distanced these houses from their original functions, treating them merely as“shells.”

Benzer Tezler

  1. Tez No

    112794

    Türkiye'deki sanat müzelerinin gereksinimleri bağlamında İstanbul Modern Sanat Müzesi için bir öneri

    A Suggestion for the İstanbul modern art within the architectural needs of the Turkish art museum

    İSMAİL DOĞANYILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2001

    MüzecilikYıldız Teknik Üniversitesi

    Müzecilik Ana Bilim Dalı

    PROF. TOMUR ATAGÖK

  2. Tez No

    669892

    İzmit Kasr-ı Hümayunu'nun müze olarak işlevlendirilmesinin irdelenmesi

    Examining the functionalizing of Izmit Kasr-ı Humayun as a museum

    AYLİN GÖLCÜK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    ArkeolojiKocaeli Üniversitesi

    Arkeoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ŞENGÜL AYDINGÜN

  3. Tez No

    795145

    Konuta yeni işlev kazandırma pera bölgesinde müzeye dönüştürülen konutlar

    Giving a new function to housing residences converted into museums in pera region

    ZEYNEP BURCU KAYALI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Mimarlıkİstanbul Aydın Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. ALEV ERARSLAN GÖÇER

  4. Tez No

    842122

    Endüstri yapılarından dönüştürülen müzelerde yangın güvenlik önlemleri

    Fire safety precautions in museums converted from industrial buildings

    DİLARA BEDİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    MimarlıkYıldız Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. EZGİ KORKMAZ

  5. Tez No

    604813

    Bizans anıtsal resim sanatında doğa ve öğeleri: Kariye Kilisesi

    Başlık çevirisi yok

    BAHARGÜL ATAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Sanat TarihiSivas Cumhuriyet Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MERYEM ACARA ESER

Geri Dön