Gazali ve Bergson'da ahlak anlayışı
Understanding of ethics in Ghazali and Bergson
- Tez No: 877982
- Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN ELMALI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Morality, Universal Morality, İntuition, Ghazali, Bergson
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 214
Özet
Bu tezin amacı, birbirinden sekiz asır gibi uzun bir zaman farkıyla, değişik coğrafi, dini ve kültürel özelliklere sahip toplumlarda yaşamış iki önemli düşünürün, Gazali ile Bergson'un ahlak anlayışlarını, farklı ve benzer yöneleriyle analiz etmek ve birbirleriyle karşılaştırarak anlamlı bir sonuca ulaşmaktır. Bu amacı gerçekleştirmeye yönelik olarak, Gazali ve Bergson'un hayatı, eserleri ve felsefi yaklaşımları kısaca özetlenmiş, iki düşünürün ahlak anlayışlarının ortak ve farklı yönleri ontolojik, epistemolojik yaklaşımları, sahip oldukları dini inanç açısından ele alınmıştır. Karşılaştırma yapılırken, iki düşünürün kendilerine ait orijinal eserlerine başvurulmuş, ayrıca haklarında yazılmış eserler de detaylı incelenmiştir. Yapılan karşılaştırmalarda, farklı zaman aralığında, farklı dini ve toplumsal yapıda yaşamış olmanın her iki düşünürün ahlak anlayışı üzerinde ne tür etkileri olduğu açıklanmaya çalışılmıştır. Gazali ve Bergson'un ahlak anlayışlarında mutlak bir örtüşme beklenmemekle birlikte, her ikisinin doğru bilgiyi elde etmede bir yöntem olarak sezgiyi esas almaları birçok açıdan benzerlik beklentilerini artırıcı bir unsur olmuştur. Tezin bir kısmında, Gazali ve Bergson'un mutlak olanın Tanrı olduğuna dair ortak kabullerinden dolayı kullandıkları birçok terim açısından benzerlik oluşturduğuna dair iddialar mücahede, çaba, itidal, gayret gibi birçok kavram üzerinden açıklanmaya çalışılmıştır. Gazali'de kalp gözü olarak, Bergson'da ise sezgi olarak adlandırılan kavramın birbiriyle ne kadar benzer oldukları iki düşünürün yaklaşımları bakımından ele alınmıştır. Her iki düşünürün ahlak anlayışlarının temelinde hangi öğelerin aktif rol oynadığı, evrensel ahlakla ilgili yaklaşımları yine karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve farklı, benzer yönleri esas alınarak kaydedilmiştir. Gazali'de din dışı ve İslam referanslı ahlak anlayışları ile Bergson'daki kapalı ve açık ahlak anlayışlarının ne kadar benzer oldukları, ortaya konan düşünür görüşleriyle tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca ahlaki anlamda katı yaklaşımları bulunduğu iddia edilen Gazali'nin ve ahlakı gelişime açık olma gereği üzerine tanımladığı söylenen Bergson'un ahlak anlayışlarının bu iddialara uygunluk taşıyıp taşımadıkları konusu bu tez içeriğinde bahis konusu olmuştur. Dini bütüncül ele alan Gazali ile dini ikili ele alan Bergson'un bu yaklaşımlarının ahlak anlayışlarındaki tesiri sezgi ve kalp gözü kavramlarıyla birleştirilerek anlatılmaya çalışılmıştır. Gazali ve Bergson'un ontolojik ve epistemolojik yaklaşımları tezde esas kılınmamakla birlikte, özellikle ahlak anlayışlarının gerekçelerini oluşturma açısından önem taşıdığı için bu iki bilgi açısından değerlendirme detaylandırılmıştır. Dini yaklaşımlarındaki farklılığa rağmen tek tanrı inancının etkisi birçok yaklaşımda ortaya konmuştur. İki düşünürün etkilediği ve etkilendiği görüşlerden bahsedilmiştir.
Özet (Çeviri)
The aim of this thesis is to analyze the different and similar aspects of the moral understanding of Ghazali and Bergson, two important thinkers who lived in societies with different geographical, religious and cultural characteristics, with a time difference of eight centuries, and to reach a meaningful conclusion by comparing them with each other. In order to achieve this aim, the lives, works and philosophical approaches of Gazali and Bergson are briefly summarized, and the common and different aspects of the moral understanding of the two thinkers are discussed in terms of their ontological, epistemological approaches and religious beliefs. While making the comparison, the original works of the two thinkers were consulted, and the works written about them were also examined in detail. In the comparisons made, it was tried to explain what kind of effects living in different religious and social structures in different time periods had on the moral understanding of both thinkers. Although an absolute overlap is not expected in the moral understandings of Ghazali and Bergson, the fact that they both rely on intuition as a method of obtaining correct information has been an element that increases the expectations of similarity in many respects. In a part of the thesis, the claims that Ghazali and Bergson are similar in terms of many terms they use due to their common acceptance that God is the absolute, have been tried to be explained through many concepts such as struggle, effort, moderation, effort. The similarity of the concept, which is called the heart's eye in Ghazali and intuition in Bergson, is discussed in terms of the approaches of the two thinkers. The elements that played an active role in the basis of the moral understanding of both thinkers and their approaches to universal morality were examined comparatively and recorded based on their different and similar aspects. It has been tried to determine how similar the non-religious and Islamic-referenced understandings of morality in Ghazali and the closed and open understandings of morality in Bergson are, through the views of the philosophers put forward. In addition, the issue of whether the moral understandings of Ghazali who is claimed to have a strict moral approach, and Bergson, who is said to define morality on the need to be open to development, are compatible with these claims has been discussed in the content of this thesis. The impact of these approaches of Ghazali, who deals with religion holistically, and Bergson, who deals with religion dually, on their understanding of morality has been tried to be explained by combining them with the concepts of intuition and the eye of the heart. Although the ontological and epistemological approaches of Gazali and Bergson are not considered essential in the thesis, the evaluation in terms of these two pieces of information has been detailed since they are especially important in terms of establishing the justifications of their understanding of morality. Despite the differences in religious approaches, the influence of monotheistic belief has been revealed in many approaches. The views that influenced and were influenced by two thinkers were mentioned. After the comparison was made, the different and similar aspects of these two thinkers were justified and the thesis author's perspective was added to create a conclusion.
Benzer Tezler
- Gazali ve Henri Bergson felsefesinde sezgi
Intuition in Ghazali and Henri Bergson's philosophy
VİLDAN DOĞANAY
- D grubu sanatçıları ve eserlerinin ön-arka yapı kategorileri bakımından incelenmesi
Başlık çevirisi yok
OSMAN ALTINTAŞ
- Gazâlî Bergson epistemolojisinde akıl sezgi ilişkisi
Mind and intuition relationship in Gazâlî Bergson's epistemology
DİLAN AKIL BİLGİÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinHarran ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAMİ ŞEKEROĞLU
- Fârâbî'de hads kavramının mahiyeti
The Essence of the concept of hads in Al-Fārābī
MEHMET SEVBAN BİKBAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
FelsefeAfyon Kocatepe ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ENES TAŞ
- Gazali ve İbn Cemaa'nın eğitim anlayışlarının karşılaştırılması
The Comprasion of Gazali and İbn Jemaa's education concepts
AHMET ACEM
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Eğitim ve ÖğretimErciyes ÜniversitesiTürk Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. M. ŞEVKİ AYDIN