Hukuk felsefesinde finalite problemi
The problem of finality in philosophy of law
- Tez No: 880394
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ TAŞKIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Teleoloji, Finalite, Gaye, Hukuk, Ahlak, Doğal Hukuk, Hukuki Pozitivizm, Teleology, Finality, Purpose, Law, Morality, Natural Law, Legal Positivism
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 163
Özet
Felsefenin bir alt dalı olan hukuk felsefesi birçok problemi içinde barındıran bir disiplindir. Doğal ve pozitif olmak üzere iki türe ayrılarak incelenen hukuk, kaynağı, tanımı ve amaçları bakımından bu iki yaklaşıma göre ele alınmıştır. Hukuk felsefesinde finalite problemi, ahlak-hukuk, olgu-değer, olan-olması gereken ikilikleri çerçevesinde sürekli bir tartışma konusu olmuştur. Bu problem, hukukun kaynağı, içeriği ve gayeleri çerçevesinde ele alınmıştır. Finalite probleminde, özellikle hukukun gayeleri arasında bir hiyerarşi, çelişki, çatışkı olup olmadığı üzerinde yoğunlaşılır. Hukukta“nihai gaye”anlamına gelen finalite, evrende ereksel bir amaç ve düzen olduğu varsayımı ve inancı temelinde, ahlaka ve hukuka yansıtılarak bir değer sorunu olarak ele alınmıştır. Kökü Anaksagoras'a dayandırılan, Platon ve daha çok da Aristoteles ile zirveye ulaşan bu öğretide açık ya da kapalı bir ilk neden, varlık ya da tanrı ilke olarak kabul edilir. Teleolojik evren, ahlak ve hukuk öğretisi, Antik Dönemde ve Orta Çağ'da sıkı izleyiciler bulsa da modern dönemlerde ve sonrasında gelişen bilime dayalı evren anlayışıyla zayıflamış, matematik-fizik yöntemi temel alan mekanik yasaların keşfedilmesiyle ortadan kalkma noktasına gelmiştir. Her alanda yeni metodun uygulanmaya başlanmasından hukuk da etkilenmiştir. Bu gelişmelere rağmen varlığını sürdüren doğal hukuk okulu mensupları, doğada nesnel ve değişmez bir amacın ve düzenin var olduğunu ve bunun akıl yoluyla keşfedilebileceğini Yeni Çağ'da da savunmuşlardır. Evrende var olduğuna inanılan düzen ve amaca yönelik ilkeler bu dönemde de hukukun finalist niteliğiyle ilişkilendirilmiştir. Kant, klasik teleolojiye eleştiriler yöneltmekle birlikte, evrenin ve içinde bulunanların içsel bir gaye ve düzen içerdiklerini de kabul etmiştir. Ancak, doğal hukukun karşısında yer alan hukuki pozitivizm yanlıları, evren anlayışındaki mekanizme paralel bir hukuk anlayışını benimseyerek finalist öğretiyi reddetmişleridir. Hukuku bir bilim olarak gören Austin ve Kelsen, adalet ve ortak iyi gibi değer içerikli kavramları hukukun dışına çıkarmak istemişleridir. Son yüzyılda finalite tartışması kısmen değişikliğe uğramış, Hart-Fuller tartışması, teleoloji ile teoloji arasındaki ilişkinin zorunlu olmadığını göstermiştir. Bu tartışma ile telos ya da finalite de daha çok hukukun sosyal boyutunu hesaba katan genel gaye problemi çerçevesinde tartışılmaya başlanmıştır. Hukukta finalizmin reddedilmesinin pratikte bir karşılığı olmadığı, gaye problemi içerisinde varlığını sürdürdüğü görülmektedir.
Özet (Çeviri)
Philosophy of law, a sub-branch of philosophy, is a discipline that contains many problems. Law, which is divided into two types as natural and positive, is discussed according to these two approaches in terms of its source, definition and purposes. In the philosophy of law, the problem of finality has been a constant subject of discussion within the framework of morality-law, fact-value, is-ought dichotomies. This problem is discussed within the framework of the source, content and purposes of law. In the finality problem, the focus is particularly on whether there is a hierarchy, contradiction or conflict between the purposes of law. Finality, which means“ultimate purpose”in law, has been addressed as a value problem by reflecting it on morality and law, on the basis of the assumption and belief that there is a final purpose and order in the universe. In this doctrine, which has its origins in Anaxagoras and reaches its peak with Plato and mostly Aristotle, an explicit or implicit first cause, being or god is accepted as a principle. Although the doctrine of the teleological universe, morality and law found strict followers in the Ancient Period and the Middle Ages, it weakened with the science-based understanding of the universe that developed in the modern periods and afterwards, and came to the point of disappearing with the discovery of mechanical laws based on mathematical-physical methods. Law has also been affected by the implementation of the new method in every field. Members of the natural law school, which continued to exist despite these developments, also argued in the New Age that there was an objective and unchangeable purpose and order in nature and that this could be discovered through reason. The order and purpose-oriented principles believed to exist in the universe were associated with the final nature of law in this period as well. Although Kant criticized classical teleology, he also accepted that the universe and everything in it contained an internal purpose and order. However, the supporters of legal positivism, who are against natural law, rejected the final doctrine by adopting an understanding of law parallel to the mechanism in the understanding of the universe. Austin and Kelsen, who saw law as a science, wanted to take value-containing concepts such as justice and common good out of law. The finality debate has partially changed in the last century, and the Hart-Fuller debate has shown that the relationship between teleology and theology is not necessary. With this discussion, telos or finality began to be discussed within the framework of the general purpose problem, which takes into account the social dimension of law. It is seen that the rejection of finalism in law has no practical equivalent and continues to exist within the problem of purpose.
Benzer Tezler
- İslam Hukuk felsefesinde maslahat-zeria ilişkisi
Başlık çevirisi yok
MEHMET KESKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
DinYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELAHATTİN KIYICI
- Meta-etikten meta-hukuka: Hukuk felsefesinde dışavurumcu bir iz
Meta-ethics to meta-jurisprudence: An expressivist trace in legal philosophy
ALİ SAĞLAM
Doktora
Türkçe
2022
HukukAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHARREM KILIÇ
- Hegel'in hukuk felsefesinde ana temaların değerlendirilmesi
Evaluation of main themes in hegel's philosophy of law
MURAT BURKAY BULGU
- Kant'ın hukuk felsefesinde kozmopolitizm düşüncesi üzerine bir inceleme
An inquiry on the idea of cosmopolitanism in Kant's philosophy of law
AHU DEMİRGÜÇ BULUT
- Mantık ve hukuk felsefesinde kıyas
Başlık çevirisi yok
ALİ ULVİ MEHMEDOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
DinMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NECİP TAYLAN