Stalin'in Sovyetleştirme politikası çerçevesinde Türkistana'a yönelik göçler
Migrations to Turkestan within the framework of Stalin's Sovietisation policy
- Tez No: 881479
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ERHAN YOSKA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Zorunlu göç, Büyük Terör, Sovyetleştirme, Türkler, Stalin, Türkistan, Forced migration, Great Terror, Sovietisation, Turks, Stalin, Turkestan
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
1924-1953 yılları arasında dünyanın en büyük devletlerinden birinde dikta rejimi kurmuş, dünya tarihinin en kanlı liderlerinden olan Josef Stalin milyonlarla insanın ölümünden mesuldür. Tarihçilerin hala araştırdıklarında yeni belgelerle yeni sonuçlara vardıkları bu politik adımların arka perdesindeki nedenler günümüzde de bir muammadır. Yöneticiliği döneminde verdiği en büyük kararlardan ikisi diye tanımlayabileceğimiz kolhozlaştırma ve Partiden ihraç operasyonu, yani Büyük Terör Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nde (SSCB) yaşayan hemen hemen herkesin canını yakmıştı diyebiliriz. Çünkü Stalin kendi akrabalarına ve arkadaşlarına bile acımamış, onları Sibirya ve Türkistan'a sürgüne yollamış veya idam ettirmişti. Yapılan tüm operasyonlar hukuki zemine oturtulmaya çalışılsa da, günümüzde tarihçiler bu belgelerin yeterli olmadığını kesin bir şekilde dile getirmektedir. 1923 yılına kadar etnik azınlıklar konusunda karar verici kişi olan, daha sonra da bu konular ile ilgilenmeye devam eden J. Stalin 1941-1945 yılları arasında, yani“Büyük Vatan Savaşı”döneminde yedi halkı bütünüyle, Yunanlar, Ermeniler, Farslar, Koreliler, Çinliler gibi etnik azınlıkları ise gerektiği kadar doğuya sürmüştü. Bu süreç Stalin'in ölümüne kadar devam etmişti. Stalin'in yaptırdığı zorunlu göçleri araştırmaktaki asıl amacımızı dönemin karanlık kalan kısımlarını farklı kaynakları inceleyerek ve olay örgüsünü bir az daha genişleterek bulmaktır. Çünkü ele aldığımız konu Türkçe literatürde az incelenmiştir ve araştırılmaya muhtaçtır. Türkistan'da XX. Yüzyıldan tohumları atılan etnik krizin sebebi Türk Dünyası Birliği'nin kurulmasına adım adım yaklaşıldığı bu dönemde bulunmalıdır. Ahıska Türklerinin hala yerlerine dönememesi ve bu konuda geçmiş Sovyet ülkelerinin bir adım atmaması büyük bir trajedidir. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) dağıldığı dönemde Türkistan'da ortaya çıkan büyük milliyet ve sınır sorunlarının, 1990'lı yıllarda çözülmeye çalışılan milliyet bilincinin yaratılması problemlerinin ana kaynağı Stalin'in döneminde yürütülen politika ve Türkistan'a yaptırılan göçlerdir. Türkistan'a göçler başlanmadan hemen önce Stalin'in bölgedeki Türk-İslam kültürüne özgün değerleri yıkması, daha sonra hem kollektivizasyon döneminde, hem de Büyük Terör döneminde muhaliflerin ortadan kaldırılması Sovyetleşme politikasının bir parçasıydı. XIX. yüzyıldan beridir aralıklarla Türkistan'a yerleştirilen Slavlar, 1930'lu yılların başında da bu coğrafyaya sürülmüşlerdir. Ceza kamplarının Türkistan'a yerleştirilmesi ve merkezin politikalarına muhalif kesimlerin buraya gönderilmesi Türkistan'da demografik yapıyı bozmak içindi. 1940'lı yıllarda Almanlar, Polonyalılar, Ukraynalılar ve hatta Koreliler bu bölgeye göç ettirilmiş, II. Dünya Savaşı sırasında sürülen Kafkasya Türkleri Türkistan'da asimile edilmeye çalışılmıştı. Yaptırılan göçlerin sonucunda milyonlarla insan vatanlarını terk etmiş, hastalanmış ve ölmüştür. Zaman geçtikçe bölgede etnik krizler çıkmaya başlamış, bu kaotik durum Türk Cumhuriyetleri'nin bağımsızlıklarını kazanmalarından sonra bile sürmüştür Konuyu araştırırken hem Batı, hem de Doğu tarih yazımına özgün kaynaklar kullanılmıştır. Özellikle Batı tarihçiliğinde konuyu geniş bir şekilde incelemiş, dünyaca meşhur Sovyet tarihçileri ile beraber Türk, Azerbaycan ve Rus yazarların eserleri de taranmıştır. Türkistan'a göçler konusunu daha iyi kavrayabilmek için Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Arşiv Müdürlüğü'nde Azerbaycan Türkleri'nin Ermenistan'dan zorla göç ettirilmesi ile ilgili belgelere ulaşılmıştır. Konu Stalin'in Sovyetleştirme Politikası Çerçevesinde araştırıldığı için Göçler konusunda hatıralara yer verilmemiş, konu siyasi tarih ile sınırlandırılmıştır.
Özet (Çeviri)
Josef Stalin, one of the bloodiest leaders in world history, who established a dictatorial regime in one of the world's greatest states between 1924 and 1953, is responsible for the deaths of millions of people. The reasons behind these political steps, which historians are still coming to new conclusions with new documents, are still a mystery today. Kolkhozisation and the expulsion from the Party, two of the biggest decisions he made during his rule, the Great Terror, hurt almost everyone living in the USSR. Because Stalin did not even pity his own relatives and friends, he sent them into exile in Siberia and Turkestan or had them executed. Although all the operations were tried to be put on a legal basis, historians today firmly state that these documents are not sufficient. Between 1941 and 1945, i.e. during the Great Patriotic War, J. Stalin, who was the decision-maker on ethnic minorities until 1923 and continued to deal with these issues afterwards, deported seven peoples in their entirety and ethnic minorities such as Greeks, Armenians, Persians, Koreans, Chinese to the east as much as necessary. This process continued until Stalin's death. Our main purpose in researching the forced migrations made by Stalin is to find the dark parts of the period by examining different sources and expanding the plot a little more. Because the subject we are dealing with has been little studied in the Turkish literature and is in need of research. The reason for the ethnic crisis in Turkestan, the seeds of which were sown in the XXth century, should be found in this period when the establishment of the Union of the Turkic World is step by step approaching. It is a great tragedy that the Meskhetian Turks still cannot return to their homeland and that the former Soviet countries have not taken any steps in this regard. The main source of the major nationality and border problems that emerged in Turkestan in the period of the dissolution of the Union of Soviet Socialist Republics (USSR) and the problems of creating nationality consciousness, which were tried to be solved in the 1990s, were the policies carried out during the reign of J. Stalin and the migrations to Turkestan. Just before the beginning of the migrations to Turkestan, Stalin's destruction of the values unique to the Turkish-Islamic culture in the region and the elimination of dissidents both during the collectivization period and the Great Terror were part of the Sovietization policy. Slavs, who had been settled in Turkestan at intervals since the XIXth century, were deported to this geography in the early 1930s. The placement of penal camps in Turkestan and the expulsion of those who opposed the policies of the center were aimed at disrupting the demographic structure in Turkestan. In the 1940s, Germans, Poles, Ukrainians and even Koreans were immigrated to this region, and the Caucasian Turks deported during World War II were tried to be assimilated in Turkestan. As a result of these migrations, millions of people left their homeland, became sick and died. As time passed, ethnic crises began to emerge in the region, and this chaotic situation continued even after the Turkic Republics gained their independence. Both Western and Eastern historiographical sources were used to research the subject. In particular, Western historiography has examined the subject extensively, and the works of world-renowned Soviet historians, as well as Turkish, Azerbaijani and Russian authors, have been reviewed. In order to better understand the issue of migrations to Turkestan, documents related to the forced migration of Azerbaijani Turks from Armenia were accessed in theNational Archive Department of Azerbaijan Republic. Since the subject is researched within the framework of Stalin's Sovietization Policy, memoirs on migrations are not included and the subject is limited to political history.
Benzer Tezler
- SSCB'de çalışma kampları (1930-1960)
Labor camps in USSR (1930-1960)
DILSHADA ISRAILOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BEKİR TÜMEN SOMUNCUOĞLU
- Stalin Dönemi Sovyetleştirme siyasetinde Pioner teşkilatının rolü: Azerbaycan örneği
Role of the Pioneer organization on Sovietization in the Stalin Era: The example of Azerbaijan
BURCU ÖZDEMİR
- Stalin'in ölümünün Türk basınındaki yankıları
Repercussions of Stalin's death, on the Turkish press
GİZEM ÖZTOPRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
TarihAnkara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEŞE ÖZDEN
- Stalin's Great Purges and the penal system: The case of the Kazak intelligentsia
Stalin 'in büyük tasfiyesi ve ceza sistemi: Kazak entellektüelleri örneği
GÜLJANAT KURMANGALİYEVA ERCİLASUN
Yüksek Lisans
İngilizce
2003
Siyasal BilimlerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. PINAR AKÇALI
- Stalin döneminde siyasi baskılar: Kırgızistan örneği (1937-1938)
Political pressures in the Stalin period: The case of Kyrgyzstan (1937-1938)
AIDAI KYDYSHOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Tarihİstanbul ÜniversitesiAvrasya Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYNA ASKEROĞLU ARSLAN