Geç dönem Osmanlı mimarlığında kütüphane yapılarının dönüşümü
The conversion of library buildings in late Ottoman architecture
- Tez No: 881630
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SEDA KULA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gebze Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 203
Özet
Bu çalışmada 17.yüzyıl sonrasında İstanbul'da inşa edilen kütüphane yapılarının dönüşümü incelenmiştir. Bu müstakil yapılı kütüphanelerin oluşumunda banilerinin ve bağlı bulundukları vakıfların sayesinde yapılar hem kütüphane teşkilatı hem de mimari kurgusu açısından değişim yaşamışlardır. Osmanlı döneminde inşa edilen kütüphane yapıları ile ilgili mevcut literatürde özellikle yapı envanterini ve kitap varlığını detaylandıran değerli bilimsel çalışmalar yer almaktadır. Fakat dönemin sosyokültürel gelişmeleri, kütüphanecilik faaliyetlerinin içeriği, banilerin tercihleri ile kütüphane yapılarının mimari gelişimi arasındaki ilişki yeterince irdelenmemiştir. Bu tez kapsamında 17, 18 ve 19. Yüzyıllarda ilerleyecek çalışmada belli kriterler üzerinden oluşturulacak seçki üzerinden kütüphane yapılarının kentsel konum, yapı malzemesi, yapı strüktürü, plan kurgusu ve cephe düzenleri üzerinden karşılaştırmalı bir incelemesi yapılacaktır. Tezin amacı, Osmanlı'da 17. yüzyıl sonrası karşımıza çıkan bu yapı tipinin gelişimini, kronolojik bir süreç içinde Osmanlı'nın sosyokültürel etkileri bağlamında ve bu ilişkileri sorgulayarak ele almaktadır. Bu sayede tez içeriği ile dönemin mimari ve sosyokültürel gelişimi arasındaki ilişkiyi destekleyen bilimsel bir katkı sunması planlanmaktadır. Tez çalışmasında yöntem olarak özellikle Osmanlı'nın geç döneminin siyasi ve kültürel durumu, kütüphanecilik faaliyetleri ve dönemin mimari gelişimlerini inceleyen literatür taranmış; bunun yanı sıra kütüphane yapılarının yapıldıkları dönemdeki kentsel kurguları, kütüphane teşkilatları, inşa faaliyetleri ve mimari kurguları, alan çalışmaları ve yazılı-görsel birincil kaynaklar üzerinden incelenmiştir. İlk bölümde tezin amaç ve kapsamı ayrıntılı bir biçimde açıklanmıştır. Tezin ikinci bölümünde ise Osmanlı toplumunda kitap ve kütüphane kavramlarının anlamlarındaki değişim ve bu değişimi tetikleyen matbaa faaliyeti incelenmiştir. Aynı zamanda kitap koleksiyonları ve kütüphane kurumları açısından gelişim sürecine giren kültür hayatı dönemlere ayrılarak tartışılmıştır. Üçüncü bölümde kütüphane kurumlarının organizasyon ve işleyişi incelenmiştir. Dördüncü bölümde 17.yüzyıl sonrası İstanbul'da kurulan ve kurumsallaşan kütüphaneler üzerinden bir seçki sunulurken beşinci bölümde sunulan seçki üzerinden karşılaştırmalı bir değerlendirmeye yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study examines the transformation of library buildings constructed in Istanbul after the 17th century. Due to the foundations to which they were related in the formation of these detached libraries, the buildings experienced changes both in terms of library organization and architectural design. The existing literature on library buildings built during the Ottoman period includes valuable scientific studies on building inventory and book collection. However, the relationship between the sociocultural developments of the period, the content of librarianship activities and the architectural development of library buildings have not been sufficiently discussed. Within the scope of this thesis, a selection of libraries covering the 17th, 18th and 19th centuries will be presented. Through this selection, a comparative analysis of library buildings will be made in terms of urban location, building material, building structure, plan organization and façade layouts. The purpose of this thesis is to chronologically examine the development of this building type, which emerged in the Ottoman Empire after the 17th century, in the context of Ottoman sociocultural influences and by questioning these relationships. In this way, it is planned to make a scientific contribution that highlights the relationship between the architectural and sociocultural development of the period. The methodology of the thesis is based on a review of the literature on the political- cultural situation, librarianship activities and architectural developments of the late Ottoman period. In addition, the urban settings, library organizations, construction activities and architectural structures of library buildings in the period when they were built are examined through site studies and a survey of several written literature and primary sources. In the first chapter, the purpose and scope of the thesis are explained in detail. In the second part of the thesis, the change in the meaning of the concepts of book and library in Ottoman society and the printing press activity that triggered this change are analyzed. At the same time is presented a discussion of the Ottoman cultural life throughout periods characterized by significant developments concerning book collections and library institutions. The third chapter examines the organization and functioning of library institutions. The fourth chapter focuses on a selection of libraries established and institutionalized in Istanbul after the 17th century, while the fifth chapter provides a comparative evaluation of this selection.
Benzer Tezler
- Balıkesir'de Türk dönemi mimari eserleri
The architectural monuments of Turkish period in Balıkesir
HALİL SÖZLÜ
- Osmanlı mimarlığında Bir Bani: Çorlulu Ali Paşa ve eserleri
A constructor in Ottoman arthitecture: Ali Pasha of Çorlu and his works
SELİN ÖZHASTA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sanat TarihiSelçuk ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ÇETİNASLAN
- Eugène Emmanuel Biollet-le-duc (1814-1879) ve etkileri
Eugène Emmanuel Viollet-le-duc and his influences
ÇİLER BUKET TOSUN
Doktora
Türkçe
2008
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA SERVET AKPOLAT
- Çağdaş Türk mimarlığı kimlik arayışı sürecinde eklektik eğilimler
Başlık çevirisi yok
ALİ ASASOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1988
MimarlıkKaradeniz Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. ŞENGÜL Ö. GÜR
- 19. yüzyıl Amerikan gezi metinlerinde geç Osmanlı mimarlığına dair gözlemler
The impressions on late Ottoman architecture through 19th century American travel narratives
ZEHRA BETÜL ATASOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURGUT SANER