Osmanlı mimarlığında Bir Bani: Çorlulu Ali Paşa ve eserleri
A constructor in Ottoman arthitecture: Ali Pasha of Çorlu and his works
- Tez No: 534983
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUSTAFA ÇETİNASLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk ve İslam Sanatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 324
Özet
Bu yüksek lisans tezinde ele alınan mimari yapı grubunun banisi XVIII. yüzyıl Osmanlı Devlet adamlarından Çorlulu Ali Paşa (1670-1711)'dır. Devletin çeşitli kademelerinde önemli görevler üstlenen Ali Paşa'nın son görevi sadrazamlık olmuştur. Bir sanat tarihi çalışması olarak hazırlanan bu tezde Çorlulu Ali Paşa'nın Osmanlı Devletindeki yeri ve siyasi kimliği hakkında da bilgilere yer verilmiştir. Ancak konunun ağırlığını onun tarafından inşa ettirilen ve geç dönem Osmanlı mimarisi ve sosyal yaşantısı için büyük bir öneme sahip olan yapılar oluşturmaktadır. Çorlulu Ali Paşa İstanbul Eminönü'nde camii, tekke, medrese, iki şadırvan ve iki ayrı hazire alanından oluşan bir külliye, yine Eminönü'nde bir han ve Beyoğlu Kasımpaşa'da bir cami ve bir hamam ile İstanbul'un çeşitli semtlerinde çok sayıda çeşme inşa ettirmiştir. Bu yapılar yalnızca geçmişte değil günümüzde de şehir içerisinde yaşama dokunmakta ve bulundukları semtlere de ayrı birer değer katmaktadırlar. Bu yüksek lisans tezinde Çorlulu Ali Paşa'nın banisi olduğu yapılar sanat tarihi yöntemlerine göre ayrıntılı olarak tanıtılmış, bu yapıların estetik değerleri, uğradıkları değişiklikler kronolojik bir sırayla ele alınmış ve bu yapıların Osmanlı sanatı içerisindeki yerleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bugün Eminönü'nde çok işlek bir caddede yer alan külliye cadde için ticari ve tarihi bir öneme sahiptir. Eminönü Çorlulu Ali Paşa Külliyesi iki ayrı avlu çevresine yerleştirilen mekânlardan oluşmaktadır. Tek kubbeli kare planlı cami, bu caminin şadırvanı ve kare planlı tekke hücreleri bir avluda yer alırken; diğer avluyu yine kare planlı medrese hücreleri, bu medresenin şadırvanı ve çokgen planlı dershane yer almaktadır. Külliyenin önünde ise iki ayrı hazire alanı oluşmuştur. Külliye'den bağımsız olarak yine Eminönü'nde yapılmış olan han çitf katlı, tek avlulu bir şehir hanıdır. Beyoğlunda eski bir tersane içerisinde kalan Çorlulu Ali Paşa Camii, eski tersane binaları arasına cemaat çekecek kadar görkemli ve hala hayat doludur. Beyoğlunda yer alan cami ise kare planlı bir sahil camisidir ve küçük bir mahalle hamamı ile birlikte inşa edilmiştir. Çeşmeler sokak aralarında kullanılmaz halde bulunsalar da gerek kitabeleriyle, gerek kırık sekileriyle hala kendi hikâyelerini, tarihlerini ziyaretçileriyle paylaşabilecek durumdadırlar. İstanbul'un çeşitli semtlerine dağılan beş adet çeşme mahalle meydan çeşmesi tipolojisi içerisinde yöre halkının istifadesine sunulmuştur. Bu çalışmamızda Çorlulu Ali Paşa'nın Arnavutköy'de ikamet ettiği yalı, İstanbul da inşa ettirdiği düşünülen ancak günümüze ulaşamamış 13 adet çeşme de ayrı bir başlık altında incelenmiştir. Mevcut belgelerden yararlanılarak bu yapılar hakkında da bilgi verilmiştir. Bir Osmanlı devlet adamının edindiği serveti halk katmanlarına dağıtmak için inşa ettirdiği yapıların tanıtılması aynı zamanda dönemin tarihi ve sosyo-ekonomik yapısına da ışık tutmaktadır. Böylece toplumu oluşturan birliktelik bilincinin de anlaşılabilmesine imkan sağlanacaktır.
Özet (Çeviri)
The constructor of the architectural building group introduced in this higher education thesis is Çorlulu Ali Pasha, a state personage of 18. Century Ottoman Empire. Having assumed important duties in different state positions, Çorlulu Ali Pasha's final duty was the viziership. In this thesis prepared as a study of Art History information about Çorlulu Ali Pasha's value in the Ottoman Empire and his political identity is shared. However, the buildings which were constructed by him and which bear great impotance for final era Ottoman architecture and social life form the core of the subject. Çorlulu Ali Pasha constructed a mosque, a temple, a madrasa (religion school) , two shadarvans (fountains for taking ablution) and a site with two separate graveyards in Eminönü and also an inn in Eminönü, a mosque and a Turkish bath in Kasımpaşa Beyoğlu and different types of fountains in several districts of İstanbul. As well as maintaining their lives not only in the past but also at present, these building also add value to the districts where they are. In this higher education thesis, the buildings the constructor of which is Çorlulu Ali Paşha are introduced in details according to the methods of Art History choronologically and the position of these buildings in Ottoman art has been tried to be put forward. They have been examined in terms of the value of their constructor to Ottoman and Islam. The Site and the construction elements inside are, now, in a high street in Eminonu and bear financial and historical importance for the street. Çorlulu Ali Pasha Mosque in an old shipyard in Beyoglu is gorgeous enough to attract the congregation among the old shipyard buildings and still, full of life. Though being unusable in the streets, the fountains, yet, exist in a state to be able to share their own stories and histories with the visitors both through their scripts and broken stone bases. Eminönü Çorlulu Ali Pasha site is made up of places positioned around two separate yards. One is a square-planned, single domed mosque. While Its ablution place and square-planned lodge cells are in a court, a square-planned madrasa, the ablution place of this madrasa, and a polygonal classroom are in the other court. There are two graveyards in the front side of the Site. Another place in Eminonu like the Site is the Inn which is a single-courted, two storey city inn The mosque in Beyoğlu is a square planned coast mosque and was constructed together with a small neighborhood bath. five fountains constructed in different districts of Istanbul are assessed within the classification of neighborhood square fountain. In this research, the mansion in Arnavutkoy in which Çorlulu Ali Paşa resided and 13 fountains which are thought to have been constructed in Istanbul but, could not exist to our time are studied under separate titles. Information about these buildings has been provided by benefiting from the present documents. The introduction of the buildings an Ottoman state personage constructed in order to donate the fortune he earned to the layers of public, also enlightens the historical and socio-economic structure of the era. So, an opportunity will be rendered for the unity-awareness builging a society to be understood.
Benzer Tezler
- Şeyh Murad Buhari Tekkesi'nin mimari değerlendirmesi ve koruma sorunları
Architectural evaluation and conservation problems of Sheikh Murad Bukhari Dervish Lodge
TUĞBA KILINÇARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYTEN ERDEM
- Topkapı Sarayı Çinili Köşk/Sırça Saray: İşlevi, anlamı ve tarihsel gelişimi
Topkapi Palace Cinili Kosk/Sirca Palace: Its function, significance and historical development
HAYAL MERİÇ UĞRAŞ
Doktora
Türkçe
2010
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURAN KARA PİLEHVARİAN
- Son Dönem Osmanlı mimarlığında batılı klasik oranların kullanımı üzerine bir araştırma: Sultan II. Abdülhamid devri (1876-1909) hükümet konaklarında sütun düzeni analizi
A research on the use of classical proportions in The Late Ottoman architecture: the analysis of column orders in the governmentbuildings of Sultan Abdülhamid II periods(1876-1909)
ÖNDER AYDIN
- Osmanlı mimarlığında II. Bayezit Dönemi medreselerinin yeri ve önemi-Amasya,Edirne,İstanbul örnekleri-
Importance and role of 2nd Bayezit term madrasah in the Ottoman architecture -Samples from Amasya,Edirne,Istanbul-
MERVE FİLİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ZEKİ SÖNMEZ
- Osmanlı mimarlığında klasik dönem sonuna kadar cephelerde silmeler
Moldings on the facades from the early priod to the end of the classical period in ottoman architecture
SUZAN ESİRGEN