Sezgisel, pisagor ve aralık değerli nötrosofik bulanık kümelerde çok kriterli karar verme yöntemleriyle sürdürülebilir tedarikçi seçimi uygulaması
Sustainable supplier selection application with multi-criteria decision making methods in intuitionistic, pythagoran and interval valued neutrosophic fuzzy sets
- Tez No: 881650
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYGÜLEN KAYAHAN KARAKUL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 177
Özet
Rekabetin yoğun olduğu günümüz iş piyasasında çevresel farkındalığın da artmasıyla sürdürülebilirlik kavramı ve beraberinde sürdürülebilir tedarikçi seçimi konusu gündeme gelmiştir. Tedarik zincirinde yer alan şirketlerin gücü yalnızca kendi performanslarıyla değil aynı zamanda zincirdeki diğer aktörlerin gücüyle de belirlenebildiğinden tedarik zinciri yöneticilerine zorlu görevler düşmektedir. Sürdürülebilir tedarikçi seçimi, özellikle gelişmekte olan ekonomilerdeki sosyal, ekonomik ve çevresel etkilere ilişkin küresel kaygılar göz önüne alındığında, zaten zor olan bu göreve başka bir karmaşıklık daha eklemektedir. Dolayısıyla çok sayıda karmaşık bilgi içermesi nedeniyle Çok Kriterli Karar Verme (ÇKVV) problemi olarak ele alınır ve değerlendirme kriterlerinin seçiminde insan düşüncesinin belirsizliğiyle başa çıkmada Bulanık Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri kullanılmıştır. Çalışmanın ilk aşamasında sürdürülebilir tedarikçilerin seçiminde literatürde sıkça yararlanılan değerlendirme kriterlerini elimine etmek için Sezgisel Bulanık Kümeler; çalışmaya uygun kriterler seçildikten sonra mevcut kriterlerin önem ağırlıklarının tespiti için Pisagor Bulanık Kümeler ve son olarak alternatif tedarikçilerin seçimi aşamasında Aralık değerli Nötrosofik Bulanık Kümeleri birleştiren hibrit bir yöntem önerilmiştir. Sürdürülebilirlik alanında deneyime sahip beş uzman karar verici ile çalışma yürütülmüş ve bu kapsamda öncelikle tedarikçi seçimini etkileyen ekonomik, sosyal iv ve çevresel on altı kriterden en etkili kritik faktörleri bulmak ve kriterler arasındaki nedensel ilişkilerin ele alınması amacıyla Karar Verme Deneme ve Değerlendirme Laboratuvarı (DEMATEL) yöntemi kullanılmıştır. İkinci aşamada önem derecesine göre en üst sırada yer alan tedarikçi seçim kriterlerinin grup kararı ile ağırlıklarının belirlenmesi için Adım Adım Ağırlık Değerlendirme Oran Analizi (SWARA) yöntemi kullanılmıştır. Son olarak İdeal Çözüme Dayalı Sıralama Tekniği (TOPSIS) yöntemi ile Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Endeksi'nde yer alan gıda, içecek ve tütün imalatı yapan altı şirket alternatif tedarikçi olarak ele alınarak seçim uygulaması yapılmıştır. Sonuçta; bulanık küme uzantılarının kendileri arasında farklı problemlerde üstünlükleri olsa da birinin diğerine göre kesin avantajlı olması mümkün olmadığından birden fazla bulanık küme uzantısı kullanılarak belirsizliğin en uygun ölçüde giderilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda üç gerçek vaka çalışması uygulanarak önerilen metodolojilerin geçerliliği analiz edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The concept of sustainability and the issue of sustainable supplier selection have come to the fore with the increase in environmental awareness in today's business market, where competition is very intensive. Supply chain managers have challenging tasks since the power of the companies in the supply chain can be determined not only by their own performance but also by the power of other actors in the chain, Sustainable supplier selection adds another complexity to this already difficult task, given global concerns about social, economic and environmental impacts, especially in developing economies. Therefore, the supplier selection problem is considered as a Multi-Criteria Decision Making (MCDM) problem because it contains a lot of complex information. Moreover Fuzzy MCDM Methods have been used to deal with the uncertainty of human thoughts in the selection of evaluation criteria and in the ranking of alternatives. In the first stage of the thesis, Intuitionistic Fuzzy Sets were used to eliminate the evaluation criteria frequently used in the literature for the selection of sustainable suppliers; After selecting the suitable for the study, a hybrid method combining Pythagorean Fuzzy Sets to determine the importance weights of the existing criteria and finally Interval Valued Neutrosophic Fuzzy Sets in the selection of alternative suppliers has been proposed. The study was conducted with five expert Decision Makers who have experience vi in the field of sustainability. The Decision Making Trial and Evaluation Laboratory (DEMATEL) method was used to find the most effective critical factors among the sixteen economic, social and environmental criteria affecting supplier selection and to address the causal relationships between the criteria. In the second stage, the Step by Step Weight Assessment Ratio Analysis (SWARA) method was used to determine the weights of the supplier selection criteria, which are at the top according to their importance, by group decision. Finally, with the Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) method, six companies of manufacturing food, beverages and tobacco in the Borsa Istanbul Sustainability Index which werw considered as alternative suppliers has been ranked. After all; although fuzzy set extensions have advantages among themselves in different problems, it is not possible for one to have a clear advantage over the other, so it is aimed to eliminate the uncertainty to the most appropriate extent by using more than one fuzzy set extension. For this purpose, the validity of the proposed methodologies was analyzed by applying three real case studies.
Benzer Tezler
- Generalization of intuitionistic, pythagorean, and neutrosophic fuzzy sets: Spherical fuzzy sets and decision making
Sezgisel, pisagor ve nötrosofik bulanık kümelerin genelleştirilmesi: Küresel bulanık kümeler ve karar verme
FATMA KUTLU GÜNDOĞDU
Doktora
İngilizce
2019
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ KAHRAMAN
- Novel fuzzy multi criteria decision making methods using intuitionistic fuzzy, Pythagorean fuzzy, and neutrosophic sets
Sezgisel bulanık, Pisagor bulanık ve nötrosofik kümeler kullanarak geliştirilmiş özgün çok kriterli karar verme yöntemleri
ALİ KARAŞAN
Doktora
İngilizce
2021
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ KAHRAMAN
- Decision making based on intuitionistic fuzzy sets and neutrosophic sets
Sezgisel bulanık ve nötrosofik kümelere dayalı karar verme
EDA BOLTÜRK
Doktora
İngilizce
2019
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ KAHRAMAN
- Extensions of Z-fuzzy numbers and novel multi criteria decision making models
Z-bulanık sayıların uzantıları ve yeni çok kriterli karar verme modelleri
NURDAN TÜYSÜZ
Doktora
İngilizce
2024
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ KAHRAMAN
- Internal audit decision support framework using spherical fuzzy ELECTRE
Küresel bulanık ELECTRE tabanlı iç denetim karar destek çerçevesi
AKIN MENEKŞE
Doktora
İngilizce
2022
İşletmeİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE CAMGÖZ AKDAĞ