Oltu taşı işlemeciliğinin günümüzdeki durumu
The current situation of Oltu stone processing
- Tez No: 883786
- Danışmanlar: PROF. DR. SEMA ETİKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Crafts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 153
Özet
Türkiye'de geleneksel el sanatlarının sürdürülmesi ve gelişmesiyle ilgili yaşanılan sorunlardan bazıları, bu işi yapan zanaatkarların büyük şehirlere göç etmesi, yaşlarının ilerlemesi ya da vefat etmeleri gibi nedenler ile bu sanatları devam ettirecek kalifiye eleman yetişmemesidir. Günümüzde birçok el sanatı hem belirtilen bu sebepler hem de teknolojik ve bilimsel gelişmelerin getirdiği değişim ile azalmaya hatta yok olmaya başlamıştır. Bu çalışmada yöresel kalkınmaya büyük destek veren Türk el sanatlarından Oltu taşı işlemeciliğinin, günümüzdeki durumu ve geçmişten günümüze kadar olan süreçte yaşadığı değişim incelenmiştir. Bu amaçla Erzurum ili ve Oltu ilçesinde imalat ve satış atölyelerine yapılan ziyaretlerde, 72 Oltu taşı işleme ustası ile görüşülmüş ve bu el sanatının hammadde, kullanılan araç gereçler, üretim tekniği, süsleme teknikleri, üretilen ürünler, pazarlama bilgileri tespit edilmiştir. Yine yörede yapılan araştırmada edinilen bilgiler ile Oltu taşı işlemeciliğinin geçmişten günümüze yaşadığı değişimin nedenleri belirlenmiştir. Değişimin tespit edilmesinde alan araştırmasının sonuçlarının yanı sıra Alparslan (2009)'a ait“Oltu Tası İşlemeciliği ve Yörede Üretilen Ürünlerin Bazı Özellikleri”doktora tez çalışması temel alınmıştır. Oltu taşı işleme ustaları ile gerçekleştirilen görüşme ve literatür bilgisi sonuçlarına göre; hammadde de değişiklik olmadığı, hammadde çıkarılır iken, klasik aletlerin yerini günümüz teknolojik alet ve makinalarının aldığı, işlemecilikte geçmişte kullanılan aletler ile birlikte, günümüz teknolojik aletleri olan CNC makinası ve elmas testerenin de kullanılmaya başladığı görülmüştür. Üretim tekniklerinin geleneksel olarak devam ettiği, süslemede genellikle gümüş, pirinç madeni, firuze ve mercan kullanıldığı, altın madeninin maliyeti artırdığından sadece sipariş üzerine kullanıldığı tespit edilmiştir. Süsleme tekniklerinden savat ve telkâri tekniklerinin günümüzde uygulanmadığı, satışı yapılan telkâri ürünlerin Mardin yöresinden temin edildiği, üretilen ürünlerden en çok tespih çeşitlerinin üretildiği ve üretilen ürünlerin genellikle yöre halkına ve yerli turistlere mağaza ortamında pazarlamasının yapıldığı tespit edilmiştir. 2010 yılında yaşanan ekonomik kriz sonucunda hammadde çıkarılmasında artan giderler, süslemede kullanılan soy madenlerin aşırı pahalanması ve işçi maliyetlerinin artmasına bağlı olarak büyük durgunluk yaşanmıştır. Usta çırak ilişkisi ile yapılan bu mesleği, yeni yetişen neslin eğitim ve daha rahat modern yaşam isteği, günümüz ekonomik şartları, modern meslek alanlarına yöneliş ve ekonomik nedenlerden dolayı birçok meslek dalında olduğu gibi Oltu taşı işlemeciliğin de zanaatkar yetişmesine engel olmuştur. 2016 yılından sonra gelişen teknolojik aletlerin piyasaya girmesi sonucunda, merdiven altı üretimin artması ile birlikte kalitesiz ve ucuz malların üretilmesinin, 2019 yılından sonra çoğalan tespih mezatçıları ve pazarlamacıların Oltu taşı adı altında ve kalitesiz (Rus-Gürcü) taşı ile yapılan ürünleri piyasa sürmesinin ve 2020 yılında Covid-19 Pandemisinin Oltu taşı işlemeciliğini durma noktasına getirdiği görülmüştür. Bu da geleneksel Oltu taşı işlemeciliğine zarar vermektedir. Gün geçtikçe kaybolmaya başlayan Oltu taşı Türk el sanatı zanaatkarlığının korunması önem taşımaktadır. Bu hem yerel istihdamın artmasına hem de geleneksel değerlerin geliştirilmesi ve kültürel mirasın korunması ile sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlayacaktır.
Özet (Çeviri)
Some of the problems related to the preservation and development of traditional handicrafts in Turkey include artisans migrating to large cities, advancing age, or passing away, leading to a shortage of skilled personnel to continue these crafts. Nowadays, many handicrafts have begun to decline or even disappear due to both the aforementioned reasons and the changes brought about by technological and scientific advancements. In this study, the current situation of Oltu stone artisanship, one of the Turkish handicrafts that greatly contributes to regional development, and the changes it has undergone from past to present were examined. For this purpose, visits were made to manufacturing and sales workshops in the province of Erzurum and the district of Oltu, and interviews were conducted with 72 Oltu stone artisans to determine the raw materials, tools and equipment used, production techniques, decoration techniques, produced items, and marketing information of this handicraft. Additionally, the reasons for the changes in Oltu stone artisanship from past to present were determined through research. In identifying the changes, the results of field research as well as the study titled“Characteristics of Oltu Stone Processing and Some Products Produced in the Region”by Alpaslan (2009) were relied upon. According to the results of interviews with Oltu stone artisans and relevant literature, it was observed that there have been no changes in raw materials, but modern technological tools and machines have replaced traditional tools during raw material extraction. Alongside the tools used in artisanship in the past, modern technological tools such as CNC machines and diamond saws have also begun to be used. It was determined that production techniques continue traditionally, and decoration generally involves the use of silver, brass, turquoise, and coral, with gold being used only upon request due to its increased cost. It was found that decoration techniques such as filigree and wirework are not applied today, and filigree products sold are sourced from the Mardin region. It was also observed that the most produced items are various types of prayer beads, and the products are generally marketed to local residents and domestic tourists in store environments. Because of the economic crisis in 2010, increased costs in raw material extraction, excessive cost increases in the minerals used for decoration, and increased labor costs led to a significant downturn. Factors such as the desire of the younger generation for education and a more comfortable modern life, current economic conditions, orientation towards modern professional fields, and economic reasons have hindered the training of artisans in Oltu stone artisanship, as in many other professions. With the entry of technological tools developed after 2016 into the market, the increase in underground production has led to the production of low quality and cheap goods. After 2019, the increase in auctions and marketers of prayer beads marketing products made from cheap and low-quality (Russian-Georgian) stone under the name of Oltu Stone has been observed, and it was seen that the COVID-19 Pandemic in 2020 brought Oltu stone artisanship to a standstill. This also harms traditional Oltu stone artisanship. Preserving Oltu stone Turkish handicraft is important as it contributes to both local employment and the preservation of cultural heritage, thus promoting sustainable development.
Benzer Tezler
- Oltu taşı işlemeciliği ve yörede üretilen ürünlerin bazı özellikleri
Oltu stone engraving and some characteristics of the crafts prduced in the region
EBRU ALPARSLAN
Doktora
Türkçe
2009
El SanatlarıAnkara ÜniversitesiEv Ekonomisi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FERYAL SÖYLEMEZOĞLU
- Doğu Anadolu Bölgesi Erzurum İli oltu taşı işlemeciliği ve kullanım alanlarının el sanatları açısından incelenmesi
East Anatolian Region Erzurum city decorating of oltu stone and study on usage fields by the point of hand labor craftsmanship
MERAL MENTEŞELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
El SanatlarıGazi ÜniversitesiDekoratif Ürünler Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TOMRİS YALÇINKAY
- Bir kent imgesi olarak Erzurum oltu taşı işlemeciliği
Erzurum oltu stone embroidery as a city image
ELİF ÖNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELCAN GÜRÇAYIR TEKE
- Erzurum yöresinde oltu taşı ile üretilen kolyeler üzerine bir araştırma ve yeni kolye tasarımları
Başlık çevirisi yok
SEMA BULAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
El SanatlarıGazi ÜniversitesiEl Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TEVHİDE ÖZBAĞI
- Oltu taşı atıklarının geri kazanımı için safsızlıklarından arındırılması ve iyileştirilmesi
Purification and recovery of Oltu stone wastes
ÜMİT BORA AKBULAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Metalurji MühendisliğiAtatürk ÜniversitesiMetalurji ve Malzeme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLŞEN TOZSİN