Delilin yokluğu argümanı – Fahreddin er-Râzî'de delilin yokluğu argümanının yapısı ve istidlal yöntemi olarak eleştirisi
The argument from the nonexistence of evidence – its structure and critique as a method of reasoning in Fakhr al-Dīn al-Rāzī's thought
- Tez No: 884076
- Danışmanlar: PROF. DR. EŞREF ALTAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam ve Türk Felsefesi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
Bu çalışma, Fahreddin er-Râzî'nin (ö. 606/1210) kelâmî yöntem eleştirileri çerçevesinde delilin yokluğu argümanını ve bu argümana yönelik eleştirilerini incelemektedir. Râzî'nin Nihâyetü'l-'ukûl fî dirâyeti'l-usûl adlı eserinde eleştirdiği dört istidlal yöntemi arasında ilk sırada yer alan ve geç dönem Mu'tezile kelamında sıkça kullanılan bu argüman, en basit haliyle varlığı zorunlu olarak bilinmeyen ve hakkında hiçbir delil bulunmayan her bilgi nesnesinin nefyedilmesi gerektiğini iddia etmektedir. Çalışmanın birinci bölümü argümanın Râzî öncesi dönemdeki seyrini ve Râzî külliyatındaki ayrıntılı konumunu irdelemektedir. Bu bölümde argümanın Kâdî Abdülcebbâr'dan (ö. 415/1025) Râzî'ye uzanan süreçte birçok Mu'tezilî âlimin eserlerinde farklı ifadelerle kullanıldığı tespit edilmektedir. Râzî, hayatının erken döneminde argümanı geçerli bir istidlal yöntemi olarak kullanırken yaklaşımını değiştirerek argümanı eleştirmeye başlamaktadır. Çalışmanın ikinci bölümü argümanın formel yapısını ve epistemolojik temellendirmesini Râzî'nin aktarımları doğrultusunda incelemektedir. Temelde epistemik şüpheciliğe karşı geliştirilen bu argüman, iki öncüllü bir mantıksal kıyas olarak inşa edilmektedir. Bu çerçevede küçük öncülün ispatı için kullanılan sebr ve taksim yöntemi, büyük öncülün ispatı için getirilen epistemik güven delili ve sonsuz medlûl delili olmak üzere argümanın epistemolojik katmanları analiz edilmektedir. Üçüncü bölüm ise Râzî'nin hedeflediği yeni kelam epistemolojisi çerçevesinde argümana yönelik eleştirileri sahte ikilem safsatası ile cedelî muâraza hamlesi başlıkları altında analiz ederek tartışmaktadır. Râzî'ye göre argümanın küçük öncülü, tam tümevarımın imkânsızlığından dolayı kesin olarak ispat edilemezken, büyük öncülünün ispatı için getirilen deliller de kısır döngü ve çelişki gibi problemlere yol açmaktadır. Sonuç olarak bu çalışma, Râzî'nin delilin yokluğu argümanına yönelik eleştirilerinin, epistemik kesinliği merkeze alan ve formel bir mantıkla kuvvetlendirilmiş bir kelam epistemolojisi içerisinde anlam kazandığını göstermektedir. Bu açıdan Râzî'nin eleştirileri, hem kelam tarihindeki yöntem tartışmalarına katkı sağlamakta hem de onun kelam epistemolojisinin temel özelliklerini anlamamıza yardımcı olmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study examines the argument from the nonexistence of evidence and its critique by Fakhr al-Dīn al-Rāzī (d.606/1210), situating it within his broader critique of kalām methodology. The argument, which is the first among four methods of reasoning criticized by Rāzī in his work Nihāyat al-ʿuqūl fī dirāyat al-uṣūl and is frequently used in late Muʿtazilite kalām, claims in its simplest form that any knowledge item, whose existence is not necessarily known and for which there is no evidence, must be negated. The initial chapter of this study investigates the historical trajectory of the argument prior to Rāzī and its precise place within his oeuvre. This section reveals that the argument was utilized with different expressions in the works of numerous late Muʿtazilite scholars during the period spanning from Qādī ʿAbd al-Jabbār (d.415/1025) to Rāzī. Rāzī initially used the argument as a valid inferential method early in his career but began to criticize it later on, indicating a drastic change in his approach. The second chapter elucidates the formal structure and epistemological grounding of the argument, adhering mainly to Rāzī's expositions. The argument, which seems to be primarily developed against epistemic skepticism, is constructed as a syllogism with two premises. Within this framework, the study examines the epistemological layers of the argument, including the method of sabr wa-taqsīm used to establish the minor premise, as well as the epistemic trust argument and the infinite madlūl argument adduced to substantiate the major premise. The third chapter discusses Razi's critiques of the argument within the framework of his proposed new kalām epistemology, analyzing them under the headings of the false dilemma fallacy and the dialectical refutation move. According to Rāzī, the minor premise of the argument cannot be definitively proven due to the impossibility of complete induction, while the evidence presented for the major premise leads to problems such as circular reasoning and contradiction. This study concludes that Rāzī's critiques of the argument from the nonexistence of evidence gain significance within a kalām epistemology that prioritizes epistemic certainty and is strengthened by a formal logic. As such, Razi's critiques provide valuable insights into the methodological debates in the history of kalām and enhance our understanding of the fundamental characteristics of his kalām epistemology.
Benzer Tezler
- Ateizm ve delilcilik
Atheism and evidentialism
FATMA NUR AĞCA
Doktora
Türkçe
2022
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SAİT REÇBER
- Zararlı yazılımların etkisinde dijital adli delillerin güvenilirliği
Reliability of dijital evidences under malware interactions
EMİN ÇALIŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Bilim ve Teknolojiİstanbul Bilgi ÜniversitesiHukuk Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. LEYLA KESER BERBER
- Kötülük problemi ve modern dönem tasarım delili
The problem of evil and the design proof of modern period
ALİ KÜÇÜKYAVUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
FelsefeNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDAL BAYKAN
- Tanrı'dan Koparılmış Günahkarlar: Gotiğin teolojik temelleri ve 19. yüzyıl Amerikan gotik yazınında tanrı imajı ve delilik
Sinners separated from god: the theological foundations of the gothic and the image of god and madness in 19th century American gothic fiction
YAĞMUR ÇAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Amerikan Kültürü ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KUDRET NEZİR YUNUSOĞLU
DR. ÖĞR. ÜYESİ İRFAN CENK YAY
- Develi (Akçadağ-Malatya batısı) çevresi paleojen istifinin bentik foraminiferlerinin mikropaleontolojik incelemesi ve ortamsal yorumu
Micropaleontologic examination of benthic foraminifera and environmetal interpretation of paleogene sequences around Develi (Akçadağ, west of Malatya)
SİBEL KAYĞILI
Doktora
Türkçe
2016
Jeoloji MühendisliğiFırat ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERCAN AKSOY