Türk Vergi Hukukunda izaha davet müessesesi ve etkinliği'nin vergi müfettişleri bakış açısıyla araştırılması
Invitation to explanation mechanism under the Turkish Tax Law and investigation of effectiveness from tax inspector's perspective
- Tez No: 884634
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HÜSEYİN MERT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Okan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Muhasebe Ve Denetim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 154
Özet
Devlet, kamu harcamalarının finansmanını gerçekleştirmek için vergi toplamakta ve bu aşamada vergi mükelleflerine birtakım ödev/sorumluluklar yükleyerek bunların yerine getirilmesini sağlamak saikiyle denetim faaliyetlerinde bulunmaktadır. İşte tam da bu noktada vergi gelirlerinin hazineye en kısa sürede intikalini sağlamak ve vergi uyuşmazlıklarının hukuki bir ihtilaf haline gelmeden evvel idari aşamada barışçıl usullerle çözülmesi amacıyla ihdas edilen İzaha Davet kurumu 2016 yılında 6728 sayılı Kanun ile vergi hukuku sistemimize girmiştir. Özü itibariyle İzaha Davet; bilgi, belge, bulgu ve verilerden hareketle yapılan analizler neticesinde tespit edilen konular kapsamında, vergi ziyaına neden olma ihtimalleri bulunan mükellefler hakkında yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitlerle ilgili olarak aynı merciler tarafından mükelleflerden açıklama talep edilmesidir. Yapılan izahların yetkili komisyon tarafından değerlendirilmesi sonucunda varılan karara göre ilgili mükelleflere ağır cezai yaptırımlardan muafiyet sağlayan bir teklif yapılmaktadır. Böylelikle bir yönüyle vergi inceleme süreci başlatacak Mali İdare'nin zaman ve emek tasarrufunda bulunarak işi yükünün azaltmasını; diğer yönüyle de vergi mükellefleri açısından muhtemel hukuki uyuşmazlıklarını azaltmayı ve vergiye gönüllü uyumunu amaçlayan İzaha Davet müessesesinin vergi hukukumuzda yeni bir kurum olması nedeniyle tüm yönleriyle incelenmesi ihtiyacı doğmaktadır. Daha çok yeni bir kurum olmasına rağmen, kurumun 2020 yılında 7194 sayılı Kanun ile birtakım değişikliklere uğraması da bu ihtiyacı pekiştirmektedir. Bu çalışmanın amacını da İzaha Davet kurumunun çeşitli yönleriyle incelenmesi, eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirilmesi ve etkinliğine yönelik uygulayıcı pozisyonda bulunan Vergi Müfettişlerinin bakış açısının nicel araştırma (anket) yöntemiyle araştırılarak tespit edilen hususlar ile ilgili çözüm önerileri sunma oluşturmaktadır. Bu amaçla hazırlanan ankette öncelikle müfettişlerin demografik bilgilerinin belirlenmesine yönelik sorulara yer verilmiş daha sonra araştırma değişkenlerini ölçen toplam 32 önerme ile ilgili değerlendirmeleri sorularak toplam 489 adet anketin cevaplanması sağlanmıştır. Toplanan 489 anket cevabının 250 adedi için açımlayıcı“ (exploratory) faktör analizi”uygulanmış daha sonra 239 adet anket cevabı içinde“doğrulayıcı (confirmatory) faktör analizi”uygulanarak modelin uygunluğu test edilmiştir. Elde edilen veriler analiz edildiğinde; İzaha Davet kurumunun fayda yönüyle, personel ve zaman maliyetlerini azalttığını, Mali İdare açısından sınırlı denetim gücünün daha verimli kullanılması ile vergi incelemelerinde etkinliğin ve verimliliğin artırılmasına katkı sunduğunu, vergi uyuşmazlıklarının çözüm sürecini hızlandırdığını, vergi alacağının tahsilini hızlandırdığını ve dava yükünü azalttığını söyleyebiliriz. İzaha Davet kurumuna getirilen eleştirileri (engelleyici yönü); İzahın değerlendirilmesi üzerine herhangi bir idari yola başvurulamayacak olması, kapsamının Kanun ile belirleneceği yerde Hazine ve Maliye Bakanlığı'na bırakılmasının hem kanunilik hem de eşitlik ilkesine aykırılık yaratması, İzaha davet sonucunda verilmesi zorunlu beyannamede“ihtirazi kayıt”ile alakalı herhangi bir açıklama bulunmamasının Anayasa'da bulunan hak arama hürriyetini engellemesi şeklinde özetleyebiliriz.
Özet (Çeviri)
The state collects taxes to finance public expenditures and at this stage undertakes audit activities with the aim of ensuring that they are fulfilled by assigning certain duties/responsibilities to taxpayers. It is precisely at this point that the Invitation to Explanation institution, which was established in order to ensure the transfer of tax revenues to the treasury as soon as possible and to resolve tax disputes peacefully at the administrative stage before they become a legal dispute, entered our tax law system in 2016 with the Law No. 6728. In essence, an Invitation to Explanation; within the scope of issues determined as a result of analyses based on information, documents, findings and data, disclosure is requested from taxpayers by the same authorities regarding preliminary determinations made by the competent authorities about taxpayers who are likely to cause tax losses. According to the decision reached as a result of the evaluation of the explanations made by the competent commission, a proposal is being made that provides exemption from severe criminal sanctions to the relevant taxpayers. Thus, in one aspect, the Ministry of Treasury and Finance's, which will initiate the tax review process, will reduce the workload by saving time and effort; in another aspect, the Invitation to Explanation institution, which aims to reduce possible legal disputes for taxpayers and voluntary tax compliance, needs to be examined in all aspects due to the fact that it is a new institution in our tax law. Although it is more of a new institution, the fact that the institution has undergone some changes in 2020 with the Law No. 7194 reinforces this need. The purpose of this study is to examine the institution of Invitation to Explanation from various aspects, to evaluate it from a critical perspective and to offer solution suggestions regarding the issues identified by investigating the perspective of Tax Inspectors who are in a position to implement its effectiveness through quantitative research method (survey). In the survey prepared for this purpose, firstly, questions were included to determine the demographic information of the inspectors and then their evaluations of a total of 32 propositions measuring the research variables were asked, resulting in a total of 489 surveys being answered. Exploratory factor analysis was applied to 250 of the 489 survey answers collected, and then the suitability of the model was tested by applying“confirmatory factor analysis”to 239 survey answers. When the obtained data are analyzed, we can say that the Invitation to Explanation institution reduces personnel and time costs in terms of benefits, contributes to increasing efficiency and efficiency in tax investigations through more efficient use of limited audit power in terms of Ministry of Treasury and Finance, accelerates the resolution of tax disputes, accelerates the collection of tax receivables and reduces the caseload. Criticisms brought to the institution of Invitation to Explanation (prohibitive aspect); we can summarize it as the fact that no administrative means can be resorted to upon evaluation of the explanation, leaving it to the Ministry of Treasury and Finance where its scope will be determined by Law creates a violation of both the principle of legality and equality, the absence of any explanation related to“caution”in the mandatory declaration to be given as a result of the invitation to explanation hinders the freedom to seek rights found in the Constitution.
Benzer Tezler
- Türk vergi hukukunda uzlaşma müessesesinin işleyişinin meslek mensupları açısından değerlendirilmesi: Aydın iline yönelik ampirik bir analiz
Evaluation of the functioning of the compromise institution in Turkish tax law in terms of profession members: An empirical analysis for the city of Aydın
ÖZGÜL SARILI
Doktora
Türkçe
2020
MaliyeAydın Adnan Menderes ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞANSEL ÖZPINAR
- Vergi uyumu açısından izaha davet müessesesinin meslek mensuplarının görüşü çerçevesinde etkinliği
Efficiency of the invitation of explanation in terms of tax compliance within the view of the accountants
ZEHRA ÖTGEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
MaliyeBandırma Onyedi Eylül ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZGÜR BİYAN
- Türk vergi hukukunda idari çözüm yolları ve işleyişi
Ways of administrative resolution in Turkish tax law
EKREM ÖZER
- Vergi hukukunda izaha davet kurumu
Invitation to explanation mechanism under the tax law
MEVLÜT UZUNÖNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Hukukİstanbul ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERDEM ATEŞAĞAOĞLU
- Türk vergi hukukunda vergi incelemesindeki sorunlar ve çözüm önerileri
Abstract problems in tax analysis in Turkish tax law and solution offers
FERHAT UZ