Kumuk Türkçesinde yapım ekleri
Derivational affix in Kumuk Turkish
- Tez No: 886869
- Danışmanlar: PROF. DR. HİKMET KORAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Avrasya Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 274
Özet
Kumuk Türkçesinde yapım eklerinin konu alındığı bu çalışmada Kumuk Türkleri tarafından konuşulan Kumuk Türkçesi yazı dilinde kullanılan yapım ekleri; isimden isim, isimden fiil, fiilden isim ve fiilden fiil yapan ekler olarak dört gruba ayrılarak ele alınıp tarihî lehçeler ve çağdaş Türk lehçelerinden Kazak ve Kırgız Türkçeleriyle karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmanın isimden isim yapım ekleri bölümünde Kumuk Türkçesinde işlek olan yapım ekleri yanında işlek olmayan eklerin Kumuk Türkçesindeki örnekleri ve biçimleri de değerlendirilmiştir. İsimden fiil yapım ekleri bölümünde ise isim kök ve gövdelerine gelerek geçişli ve geçişsiz fiiller yapan ekler gözden geçirilmiştir. Fiilden isim yapım ekleri bölümünde fiil kök ve gövdelerine gelerek değişik anlamlarda isimler yapan ekler ele alınmıştır. Çalışmamızın dördüncü bölümünde ise fiilden fiil yapım ekleri (çatı ekleri ve diğer ekler) gözden geçirilmiştir. Ekler gözden geçirilirken, fonetik varyantları, kökenleri ve işlevleri yönünden diğer Türk lehçeleriyle kıyaslamalı olarak ele alınmıştır. Bu araştırmada Kumuk Türkçesi yazı dilindeki yapım eklerini tarihî lehçeler ve çağdaş Türk lehçelerinden Kazak ve Kırgız Türkçeleriyle karşılaştırmalı olarak incelemek hedeflendiği için nitel araştırma yaklaşımı olan doküman incelemesi (metin tarama) yöntemi kullanılmıştır. Tez çalışması için, konuyla ilgili basılı materyaller ve internet kaynaklarından (basılmamış yüksek lisans ve doktora tezleri de dâhil olmak üzere) faydalanılmıştır. Eklerin incelenmesinde, Kumuk Türkçesindeki morfofonetik biçimleri, kalınlık-incelik uyumu, düzlük-yuvarlaklık ve ünsüz uyumuna uyup uymadıkları ortaya konarak eklerin eski Türkçeden başlayarak tarihî lehçelerdeki biçimleri işlevleriyle ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
In this study, which is about derivational affixes in Kumuk Turkish, the derivational affixes used in the written language of Kumuk Turkish spoken by Kumuk Turks are divided into four groups as suffixes that make nouns from nouns, verbs from nouns, nouns from verbs and verbs from verbs, and are examined comparatively with historical dialects and contemporary Turkish dialects such as Kazakh and Kyrgyz Turkish. In the section of denominale nomine used in Kumuk Turkish, the examples and forms of the non productive suffixes in Kumuk Turkish were also evaluated. On the other hand, the suffixes that make transitive and intransitive verbs by affixing to the noun roots and stems have been reviewed in the part of the verb derivational affixes from the noun. Suffixes affixing to verb roots and stems and make nouns with different meanings are discussed in the noun derivational suffixes section. In the fourth part of our study, verb- derivational affixes (verb suffixes and other suffixes) were reviewed. While the affixes are being reviewed, their phonetic variants, origins and functions have been compared with other Turkish dialects. In this research, since it is aimed to examine the derivational affixes in the Kumuk Turkish written language comparatively with historical dialects and contemporary Turkish dialects such as Kazakh and Kyrgyz Turkish, the document analysis (text scanning) method, which is a qualitative research approach, was used. For the thesis study, printed materials and internet resources (including unpublished master's and doctoral theses) were used. In the examination of the affixes, their the morphophonetic forms, palatal harmony, labial harmony and consonant harmony in Kumuk Turkish were revealed, and the forms of the affixes in historical dialects, starting from Old Turkic, were revealed with their functions.
Benzer Tezler
- Kumuk Türkçesinde yansıma kelimeler
Onomatopoeic words in Kumyk Turkish
YUNUS DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÇETİN PEKACAR
- Nazım Keriçli'nin 'Üç İstek' adlı eseri esasında Kırım Tatar Türkçesinde fiil
Verb in Crimean Tatar Turkish based of Nazım Keriçli's work 'Three Wishes'
MUHAMMED FATİH ÖNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEVLÜT GÜLTEKİN
- Kuzey grubu Türk şivelerinin karşılaştırmalı yapım ekleri
Comprative derivatinal affixes of north subialects
FATMA LEYLA BAYKOCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HİKMET KORAŞ
- Çağdaş Kıpçak Türkçesinde dil bilgilik ses olayları
Grammatical phonology in Contemporary Kipchak Turkish
FERHAT BEKTAŞ
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDAL ŞAHİN
- Karaçay-Malkar Türkçesi grameri
A grammar of Karachay-Malkar Turkish
AYŞE GÜNAY
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ AKAR