İbn Sînâ ve el-İşârât şârihlerinde varlık-mahiyet ilişkisi: Er-Râzî ve et-Tûsî örneği
The Relationship between Existence-Quiddity in Avicenna and the Commentators of al-Ishārāt: the Case of al-Rāzī and al-Ṭūsī
- Tez No: 888150
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM MARAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Felsefesi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 354
Özet
Bu çalışma, İbn Sînâ'nın mahiyet-varlık ayrımı doktrininin sonraki düşünce gelenekleri üzerindeki etkisini el-İşârât şârihleri bağlamında mütalaa etme amacı taşımaktadır. İbn Sînâ'nın mahiyet/varlık konusunda antik dönemden beri süregelen felsefî tartışmalara yön veren iddiası, bir şeyin mahiyetinin (mâhiyye) tüm ilişenlerden arî olarak kavranabileceğidir. Sonraki İslam ve Latin Batı düşünce tarihini derinden etkileyen bu teorinin sonuçları hem İbn Sînâ'nın eserleri üzerine yazılan şerhlerde hem de müstakil olarak kaleme alınan felsefî ve kelâmî eserlerde hararetli tartışmalara konu olmuştur. Dahası, bu ayrımın temelini oluşturan teorik ve kavramsal çerçeve, sonraki müellifler tarafından ödünç alınmış ve geliştirilmiştir. Tez, İbn Sînâ'nın mahiyet-varlık ayrımının epistemolojik, ontolojik ve metafizik sonuçlarını Fahreddin er-Râzî ve Nasîruddin et-Tûsî gibi el-İşârât şârihlerinin yorumları üzerinden incelemektedir. Tezin birinci bölümü, mahiyetin içsel ve dışsal unsurları hakkında çok yönlü bir kavramsal analiz sunmaktadır. İkinci bölümde, varlığın anlamları, sebepleri ve İbn Sînâ'nın ontolojik derecelenme (teşkîkü'l-vücûd) teorisi ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde ise mahiyet ve varlık arasındaki ilişki, Zorunlu Varlık ve mümkün varlıklar bağlamında tartışılmakta, ayrıca mutlak mahiyetin ontolojik konumuna dair kapsamlı bir analiz sunulmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the impact of Avicenna's doctrine of the quiddity-existence distinction on later traditions of thought in the context of the commentators of al-Ishārāt. Avicenna's claim, which has shaped philosophical debates on quiddity/existence since antiquity, is that the quiddity (māhiyyah) of a thing can be grasped free of all attributes. The implications of this theory, which profoundly influenced the subsequent history of Islamic and Latin Western thought, have been the subject of heated debates both in commentaries on Avicenna's works and in philosophical and theological works written independently. Moreover, the theoretical and conceptual framework underlying this distinction was borrowed and developed by later authors. This thesis examines the epistemological, ontological, and metaphysical implications of Avicenna's quiddity-existence distinction through the commentaries of al-Ishārāt commentators such as Fakhr al-Dīn al-Rāzī and Naṣīr al-Dīn al-Ṭūsī. The first chapter of the dissertation provides a multifaceted conceptual analysis of the internal and external elements of quiddity. The second chapter deals with the senses and causes of existence and Avicenna's theory of ontological modulation (tashkīk al-wujūd). The third section discusses the relationship between quiddity and existence in the context of the Necessary Existence and contingent beings, and presents a comprehensive analysis of the ontological status of the absolute quiddity.
Benzer Tezler
- Nasîruddîn Tûsî'de önermeler mantığı
The propositional logic of Nasîr al-Dîn al-Tûsî
HARUN KUŞLU
Doktora
Türkçe
2014
FelsefeSakarya ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM ÇAPAK
- İşârât geleneği bağlamında tanım; Fahreddin er-Râzî ve Sirâceddin el-Urmevî örneği
Definition in the context of tradition of Sharh al-Ishārāt; the example Fakhr al-Dīn al-Rāzī and Sirâj al-Din Urmavî
FERHAT MENEKŞE
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
FelsefeDicle ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NECMİ DERİN
- İbn Sînâ'da nefsin yetkinliği meselesinin Salaman ve Absal kıssası üzerinden incelenmesi
A analysis of the problem of competence of soul in avicenna through the symbolic story of Salaman and Absal
HASAN HÜSEYİN ÇAÇAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİME LEYLA GÜRKAN
- Varlığın mahiyete arız olması problemi: Nasîreddîn et-Tûsî'nin Hallü Müşkilâti'l-İşârât'ındaki İbn Sînâ yorumu ve Fahreddîn er-Râzî eleştirisi
The problem of occuring of existence to essence: The Ibn Sîna interpretation of Nasîr al-Dîn al-Tûsî in Hallmushkilât al-Ishârât and his critics of Fakhr al-Dîn al-Râzî
SEYYİDE MERVE ÖZÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLHAN KUTLUER
- İbn Sînâ'nın Üsûlûcyâ yorumu
Avicenna's commentary on the theology of Aristotle
ADNAN İHTİYAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLHAN KUTLUER