Geri Dön

Duygudurumun trafikte çevresel ve merkezi kaza/tehlike algısına etkisi

The effect of mood on peripheral and central hazard perception in driving

  1. Tez No: 888369
  2. Yazar: SEMA ÇOKOĞLU
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET KOYUNCU, DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLİN KAÇA
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ege Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 121

Özet

Araç kullanımı birçok farklı bilişsel bileşenin katılımını gerektiren karmaşık bir beceridir ve sürüş performansı alkol, uykusuzluk ve araç kullanımı sırasında telefon kullanımı gibi birçok farklı faktörden etkilenmektedir. Araç kullanımını etkileyen faktörlerden bir diğeri de sürücünün içerisinde bulunduğu duygudurumdur. Duygu deneyimi gerek aşağıdan yukarıya (bottom-up) süreçlerle duygusal uyarana bağlı olarak, gerekse yukarıdan aşağıya (top-down) süreçlerle bireyin içerisinde bulunduğu duyguduruma bağlı olarak bilişsel bileşenlerin birçoğunu etkilemektedir. Mevcut tez konusu araç kullanımı sırasında kazaya karışma olasılığı ile yakından ilişkili olan kaza algısını negatif, pozitif ve nötr duygudurum koşulları altında incelemiştir. Bu amaçla duygudurum manipülasyonunda kullanılmak üzere trafik bağlamına özgü negatif, pozitif ve nötr duygu değerliğine sahip olduğu düşünülen videolar seçilmiş ve videoların değerlik, uyarılmışlık boyutlarının belirlenmesi için bir ön çalışma gerçekleştirilmiştir. Kaza algısı ölçümü için ise, İzmir ve Ankara'da her biri yaklaşık 1-3'er dakikalık olmak üzere 24 adet video çekilmiştir. Dört sürücü eğitmeni ve Ege Üniversitesi'nde trafik psikolojisi alanında çalışmalar yapan bir öğretim görevlisinden kaza algısı testinde uyaran olarak kullanılması için videolar içerisindeki tehlike olasılıklarını belirlemeleri istenmiştir. Daha sonra jüri tarafından belirlenen kaza olasılıkları periferal ve merkezi görüş alanında bulunmaları açısından bir algoritma yardımıyla sınıflandırılmıştır. Bu doğrultuda gerçekleştirilmiş olan asıl deneyde katılımcıların üç farklı duygu koşulunda genel, merkezi, periferal, sol periferal ve sağ periferal kaza olasılıklarını ne kadar doğru ve ne kadar hızlı tespit ettiği incelenmiştir. Ayrıca deneyimin ve yaşın kaza algısı üzerindeki etkisi de analiz edilmiştir. Sonuçlara göre, deneyimli sürücüler deneyimsiz sürücülere oranla kaza algısı testindeki uyaranlara daha doğru ve daha hızlı tepki vermişlerdir. Aynı zamanda, duygu durumunun kaza algısı üzerinde bir ana etkisi gözlenmiştir. Kaza olasılıklarına olan tepki doğruluğu açısından pozitif duygudurumun bir avantaj sağladığı ve bu durumun özellikle deneyimsiz sürücüler için baskın bir biçimde geçerli olduğu görülmüştür. Yine deneyimsiz sürücüler için geçerli olmak üzere, negatif duygudurumun kaza olasılıklarına verilen tepki hızını yavaşlattığı çalışmanın sonuçlarından biridir. Mevcut tez çalışmasının hipotezlerinden birinin temelini oluşturan Frederickson (1998)'in öne sürdüğü genişlet ve inşa et (broaden and build) teorisinin önerdiğinin aksine, negatif, pozitif ve nötr duygudurum ve görsel alan (merkezi ve periferal kaza olasılıkları) etkileşiminin kaza algısı üzerinde anlamlı bir etkisi gözlenmemiştir.

Özet (Çeviri)

Driving is a complex skill that requires the involvement of cognitive components, and driving performance is influenced by numerous factors such as alcohol, sleep deprivation, and using phone while driving. Another factor that affects driving is the driver's emotional experience. Emotion affects many cognitive components both through bottom-up processes, depending on emotional stimuli, and through top-down processes, depending on the individual's emotional state. The current thesis aims to examine hazard perception, strongly associated with the likelihood of being involved in an accident while driving, under negative, positive, and neutral emotional conditions. A set of videos which are thought to have positive, negative, and neutral emotional valence specific to traffic context were selected to use for emotional manipulation, and a pre-study was conducted to determine the videos' both valence and arousal levels. For hazard perception measurement, twenty-four videos, each approximately 1-3 minutes long, were shot in Izmir and Ankara. To be used as stimuli in the hazard perception test, four driving instructors and a lecturer working in the field of traffic psychology at Ege University were asked to determine the hazard possibilities in the videos. The hazard probabilities determined by the jurors were classified with the help of an algorithm in terms of their presence in the peripheral and central field of vision. In the main experiment, it was examined how accurately and how quickly the participants in three different emotional conditions identified general, central, peripheral, left peripheral and right peripheral hazard probabilities. Additionally, the effect of experience and age on hazard perception was also analyzed. According to the results, experienced drivers responded more accurately and reacted faster to the stimuli in the hazard perception test than inexperienced drivers. Also, a main effect of mood on hazard perception was obtained. According to the results, it was observed that positive mood provides an advantage in terms of response accuracy to hazard possibilities, and this is especially relevant for inexperienced drivers. On the other hand, participants in the negative mood were slower to detect hazard possibilities, compared the other emotion groups. This finding is especially valid for inexperienced drivers. However, contrary to broaden and build theory proposal of Frederickson (1998) no significant effect of the interaction of mood and visual field (central and peripheral hazard probabilities) on hazard perception was observed.

Benzer Tezler

  1. Traffic locus of control and driver coping styles: The moderating role of dispositional affect

    Trafikte kontrol odağı ve sürücülerin stresle baş etme stilleri: Pozitif-negatif duygu durumun düzenleyici rolü

    BURCU ARSLAN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    PsikolojiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ BAHAR ÖZ

  2. Duygudurumun yardım etme davranışı üzerindeki etkisi

    The Effect of mood on helping behavior

    MÜGE HODOĞLUGİL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1997

    PsikolojiHacettepe Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. DENİZ ŞAHİN

  3. Duygudurum ve sunum türünün beyin fırtınasında yaratıcılığa etkisi

    The effects of the mood and the presentation type variables on creativity in the brainstorming

    NESLİHAN NUR ÇELEBİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    PsikolojiAbant İzzet Baysal Üniversitesi

    Psikiyatri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAMİT COŞKUN

  4. Sınav günü duygudurumun akademik başarı ile ilişkisi

    The relationship between mood and academic success on exam day

    KEREM CAN KIRIMÇA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Psikolojiİstanbul Gelişim Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ESRA SAVAŞ

  5. Küçük gruplarda duygudurumun ve duygu bulaşmasının saldırganlığa etkileri

    The effects of mood and emotional contagion on aggression in small groups

    BİLGESU HASÇUHADAR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    PsikolojiBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAMİT COŞKUN