Râ'if Dîvânçesi'nin bağlamsal dizin ve işlevsel sözlüğü
Corcondance and functional dictionary of the Divan by Râ'if
- Tez No: 889631
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ IŞILAY PINAR ÖZLÜK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırıkkale Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1532
Özet
Klâsik Türk edebiyatı, on üçüncü yüzyıldan başlayarak on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısına kadar kendini devam ettiren altı asırlık edebiyattır. On üçüncü yüzyılda Fars edebiyatının etkisi ile gelişme gösteren bu edebiyat dünya coğrafyasına dağılmayı başarmıştır. Geçmiş ve gelecek arasında köprüler kurmakta olan klâsik Türk edebiyatının şiirleri“divan”adlı kitaplarda toplanıldığından bu döneme“divan edebiyatı”adı da verilmektedir. Kültürlerin yazıya geçirilerek divanlarda yer alması hem sosyal yaşayış hem de dil varlıkları üzerinde önemli aktarıcı araç olmuştur. Divanlar, içerisinde bulundurduğu geniş bilgiler sayesinde dönemlerine ışık tutmaktadır. On dokuzuncu yüzyıl divan sahiplerinden Mehmed Râ'if, İstanbul'da doğmuş ve hayatını orada idame ettirmiştir. Medrese öğrenimi görmüştür. 1843'ten başlayarak 1847'ye kadar önemli devlet kademelerinde görev almıştır. 1847'de İstanbul'da vefat etmiştir. Günümüzde Millet Kütüphanesinde Ali Emiri Manzum Eserler (Millet Ktb.) 153 ve 154'te kayıtlı iki tane yazılı metin olan bir dîvânçesi bulunmaktadır. Râ'if'in eserlerini incelediğimizde tarih düşürme sanatına ve nazire yazma geleneğine oldukça fazla yer verdiğini görmekteyiz. Dîvânçesi'nde bulunan manzumeler sayesinde dönemi hakkında da bilgiler edinmekteyiz. Râ'if Dîvânçesi Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü kelimeler, kelime tamlamaları, kalıplaşmış ifadeler, atasözleri, deyimler, Arapça, Farsça ve Türkçe oluşturulan terkipler, isimler, sıfatlar, zarflar, zamirler, fiiller, birleşik fiiller, ikilemeler, sıfatlar, edatlar, bağlaçlar ve ünlem ifadeleri gibi ibareleri ele alınarak oluşturulan bir sözlüktür. Bu sözlük, Râ'if Dîvânçesi'nin hem bağlamlı dizinini hem de işlevsel sözlüğünü ortaya koymaktadır. TEBDİZ (Tarih ve Edebiyat Metinleri Bağlamlı Dizini ve İşlevsel Sözlüğü) projesi üzerinden hazırlanan bu sözlük, Dîvânçe'nin öncelikle transkribe edilerek metinlerin sisteme girilme ve girilen metinlerdeki her bir kelimenin anlamlandırılması ile yapılmıştır. Sisteme girilen kelimeler eklerinden ayrılarak anlam girişleri kelime ve ekine uygun olarak hazırlanmıştır. Gerekli görülen kelimelerin anlam bakımından birleştirilmesi, sınıflandırılması ve alfabetik olarak sıralanması sağlanmıştır. TEBDİZ sistemi ile hazırlanan bu sözlük çalışmamızda, Râ'if Divançesi'nin söz varlığı ve anlam yapısı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. TEBDİZ sistemi ile elde edilen sözlükten sonra şairin kelime kullanımından yola çıkılarak eserinde kullandığı“deyimler, atasözleri, kalıp ifadeler, ikilemeler, tamlamalar, edatlar, bağlaçlar, ünlemler, isimler, sıfatlar, zarflar, zamirler, fiiller ve birleşik fiiller”detaylıca incelenmiş tablolar ve veriler ile desteklenmiştir.
Özet (Çeviri)
Classical Turkish literature is a six-century-long literature that began in the thirteenth century and continued until the second half of the nineteenth century. This literature, which developed under the influence of Persian literature in the thirteenth century, managed to spread throughout the world. Since the poems of classical Turkish literature, which builds bridges between the past and the future, are collected in books called“divan”, this period is also called“divan literature”. The fact that cultures were written down and included in divans has been an important transmitter tool on both social life and language assets. Divans shed light on their periods thanks to the extensive information they contain. Mehmed Râ'if, one of the nineteenth century divan owners, was born in Istanbul and lived his life there. He received a madrasah education. He served in important government positions from 1843 until 1847. He died in Istanbul in 1847. Today, there is a dîvânçe with two written texts registered in Ali Emiri Manzum Eserler (Millet Ktb.) 153 and 154 in Millet Library. When we examine Râ'if's works, we see that he gave a lot of space to the art of date reduction and the tradition of writing nazire. Thanks to the verses in his dîvânçesi, we also learn about his period. Râ'if Dîvânçesi Contextualized Index and Functional Dictionary is a dictionary created by dealing with phrases such as words, word phrases, stereotypes, proverbs, idioms, Arabic, Persian and Turkish compositions, nouns, adjectives, adverbs, pronouns, verbs, compound verbs, dilemmas, adjectives, prepositions, conjunctions and exclamation expressions. This dictionary provides both a contextual index and a functional dictionary of Râ'if Dîvânçesi. This dictionary, which was prepared through the TEBDİZ (Contextual Index and Functional Dictionary of History and Literature Texts) project, was made by first transcribing the Dîvânçe, entering the texts into the system and interpreting each word in the entered texts. The words entered into the system were separated from their affixes and the meaning entries were prepared in accordance with the word and its affix. The necessary words were combined, classified and alphabetized in terms of meaning. In this dictionary study prepared with the TEBDIZ system, we tried to reveal the vocabulary and meaning structure of Râ'if Divançe. After the dictionary obtained with the TEBDIZ system, based on the poet's use of words,“idioms, proverbs, stereotypes, phrases, doublings, phrases, prepositions, conjunctions, interjections, nouns, adjectives, adverbs, pronouns, verbs and compound verbs ”used in his work were examined in detail and supported with tables and data.
Benzer Tezler
- Râ'if divançesi inceleme-metin
Râ'if's divance text and textual study
HAFSANUR YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMER BAYRAM
- Râ'if Necdet ve Yeni Mektûb Numûneleri: İnceleme - metin
Râ'if Necdet and New Letter Samples
RAMAZAN AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıBartın ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. OĞUZHAN ŞAHİN
- Mollacıkzâde Mehmed Râ'if'in Ziyâ'u'l-Fu'âd fî Şerhi Bânet Su'âd isimli Kasîde-i Bürde şerhi (İnceleme-metin-sözlük-indeks)
Sharh Qasidah al-Burdah named Ziya'u'l-F'u'ad fi Şerhi Banat Su'ad by Mollacikzade Mehmed Raif (Analysis-text-dictionary-index)
ÖMER SAİD GÜLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN BİLGİN
- Enderunlu Mehmed Akif Mirat-ı Şiir
The Tezkire of Enderunlu Mehmed Akif
MEHMET KILCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİNE MENGİ
- Düzlemsel dalgaların farklı sınır koşullarına sahip paralel iki yarım düzlemden kırınımı
Plane wave diffraction by a pour of soft and hard complementary half planes
ERDEM TOPSAKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
Elektrik ve Elektronik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiPROF.DR. MİTHAT İDEMEN