طرق دلالات الألفاظ على المعاني بين الأصوليين ودعاة التجديد الأصولي (حسن حنفي نموذجاً)
Lafızların anlamlara delaleti konusunda usulcüler ve usûl-i fıkıh yenilikçileri arasındaki yaklaşım farklılıkları (Hasan Hanefi örneği)
- Tez No: 889677
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NABİL FOULY MOHAMED MONGY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Reform, İslam Hukuk Metodolojisi, İbare ve İşare, Lafızların Delaleti, Hasan Hanefî, Renewal, Usul al-Fiqh, Signification of Words Hasan Hanafi, Expression and Indication
- Yıl: 2024
- Dil: Arapça
- Üniversite: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 214
Özet
İslam hukuk metodolojisi alanında modern dönemde birçok yenilikçi araştırma yapılmıştır. Bunların bir kısmında konu epistemolojik açıdan ele alınırken diğer bir kısmında beşerî ya da sosyal bilimlerle kıyaslamalı olarak incelenmiştir. Bu bağlamda en dikkat çekici teklif, Hasan Hanefi'nin, kapsamlı bir ansiklopedik mahiyette görülen ve İslâmî ilimlerin yanı sıra özellikle de İslam hukuk metodolojisine odaklandığı yenilikçi projesidir. Hanefi, yenilikçi yaklaşımlarındaki temel aksiyomları açısından çeşitli tezlerde konu edilmiştir. Ancak bu tezler incelendiğinde konunun genellikle teorik düzeyde tartışıldığı, pratik yansımaları açısından ele alınmadığı görülmüştür. Dolayısıyla bu çalışmada, söz konusu boşluğu doldurma amacıyla fıkıh usulünün önemli konularından olan lafızların anlamlara delalet yolları bağlamında yenilikçi yaklaşımları incelenmektedir . Çalışmada, usulcülerin cumhurunun benimsediği metottan yararlanılmıştır. Bununla birlikte konu, Hanefî mezhebinin eserlerinden de araştırılmıştır. Öte yandan Hasan Hanefî hakkında yazılan değerlendirmeler özetlenmiş ve onun konuyla ilgili gerek teorik gerekse pratik açıdan getirdiği yenilikler tespit edilmiştir. Böylece onun lafızların delaletleri bağlamındaki tekliflerinin, fıkıh usulündeki realiteyle karşılaştırıldığında bir metot olarak ne derece etkinliğe sahip olup olmadığının açığa çıkması hedeflenmektedir . Araştırmada önce betimleyici bir yöntem takip edilerek usulcülerin ve Hasan Hanefi'nin metotları, öne çıkan özelliklerinin yanı sıra ayrım noktaları da tespit edilerek ana hatlarıyla zikredilmiştir. Böylece çalışmadaki konuların mukayese edilmesine bir çerçeve oluşturulmuştur. Daha sonra analitik bir yöntemle bu fikirlerin içerikleri, ana özellikleri ve etkili noktaları tespit edilmiştir. Ardından da eleştirel bir yöntemle yenilikçi kuralların usul konularına yansımaları ve bu kuralların metinler üzerinde uygulanabilirliği incelenmiştir . Çalışmada, bu iki metot arasında ciddi bir farkın bulunduğu ortaya konulmaktadır. Zira usulcülerin metodu, kurallara bağlı kalmak ile modern bilimlerle entegrasyon sağlayabilme arasındaki dengeyi korumaktadır. Hasan Hanefi'nin projesi ise tüm sabitelerin yıkılmasına yol açsa bile tek sabit olanın değişim olduğunu savunarak, sosyal kazanımlar elde etmek pahasına her türlü değişime açıktır . Öte yandan bu çalışma, bir fikrin ne kadar doğru, tutarlı ve uygulanabilir olduğunun tespiti için onun, kritik meseleler üzerinde sistematik bir şekilde test edilmesine dair araştırmaların ne denli önemli olduğunu vurgulamaktadır. Nitekim ilim, genel ilkelerin özel durumlara uygulanarak sonuçların çıkarılması ve bunlardan yararlanılmasından başka bir şey değildir .
Özet (Çeviri)
Renewal research in the science of Usul al-Fiqh (principles of Islamic jurisprudence) has proliferated among contemporary researchers. These studies range from examining Usul al-Fiqh from an epistemological perspective to comparing it with the humanities and social sciences. One of the most significant contributions in this area is Hasan Hanafi's renewal project, characterized by its inclusiveness and encyclopedic nature, with a particular focus on Islamic sciences, especially Usul al- Fiqh. Although Hanafi's general renewal principles and bases have been discussed in various theses, there has been a lack of attention to the practical, applied aspects of his work . This research thus comes as a complement to those efforts, aiming to explore the renewal features in a specific issue of Usul al-Fiqh, considered one of its most important topics. It benefits from the methodology of the majority of Usul scholars as scattered in their books, tracks the issue in Hanafi's writings and articles, summarizes what has been written about it, and extracts his approach in theory and application within the context of his discussion on the signification of words to meanings, to ascertain the effectiveness of this methodology when applied to the essence of Usul al-Fiqh and its instances . The study utilizes the descriptive method to present and compare both, the methodologies of traditional Usuliyyun and Hasan Hanafi, identifying their features, gathering scattered opinions, and organizing issues to create a coherent understanding for their intended meaning. This is followed by an analytical method to extract the core ideas and main advantages of each approach. Finally, the critical method is employed to evaluate the impact of renewal principles on practical Usuli issues and assess the feasibility of these principles when applied to texts . The study concludes by highlighting the significant difference between the traditional Usuli methodology, which maintains a balance between adherence to established rules and innovation within the discipline, and Hasan Hanafi's renewal methodology, which embraces all forms of change, aiming for social gains and benefits even if it means dismantling established and absolute Islamic rulings. The only constant in Hanafi's approach is change itself . Furthermore, the study underscores the importance of methodical application to specific issues to demonstrate the validity and practical applicability of theoretical concepts. As a matter of fact, Knowledge, in essence, is the application of general rules to specific instances to derive conclusions and benefits.
Benzer Tezler
- المنهج الاستدلالي للخطيب الشربيني في كتابه مغني المحتاج: دراسة أصولية تطبيقية
Hatib eş-Şirbînî'nin Muğni'l-Muhtâc adlı eserinde istidlâl yöntemi: Usûl ve uygulama bağlamında bir incelemeThe constructi ve method of Alkhateeb Alshırbını in his book Mughni almuhtaj an applied fundamental study
ZUHER QADER SALIH ARAFAT
- قــصـة مــــوسـى والرجـل الـصالح فــي تفاسير الدرايـة والإشـــارة
Dirayet tefsirlerinde ve işari tefsirlerde Hz. Musa ve Salih Adam Kıssası
IBRAHIM MOHAMMED AHMAD
Yüksek Lisans
Arapça
2021
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENVER BAYRAM
- عِلْـــمُ الْكَلام وَآثاَرُهُ فِي الْجَوَ انِبِ الْعَقْلِيةَِّ وَالنفَّْسِيةَِّ وَالرُّوحِيةَِّ
Kelam Bilimi ve zihinsel, psikolojik ve ruhsal yönleri üzerindeki etkileri
HARDEE SORAN EZZULDDIN
Yüksek Lisans
Arapça
2021
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM BAYRAM
- التجديد في الفقه إلاسالمي من منظور د. وهبة الزحيلي د. جمال عطية د. محمد العوا دراسة مقارنة وتقييم
İslam Hukuku'nda tecdit arayışları Vehbe Zühayli, Cemal Atiyye ve M. Selim Avva örneği
NAWZAD SALAM IBRAHIM
Yüksek Lisans
Arapça
2020
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM ÖZDEMİR
- طُــرُقُ التَّــصرُّفِ والتَّــخلُّـصِ من المالِ الحَــرامِ في الفِــقهِ الإسلاميّ
islam fıkhında yasak paranın elden çıkarılması ve elden çıkarılması yöntemleri
AHMET ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HANAN AKKO