Otizmli çocuklarda duyusal müdahalenin yürütücü işlevlere etkisi: Dikkat ve bellek üzerine randomize kontrollü bir klinik çalışma
Effect of sensory intervention on executive functions in children with autism: A randomized controlled clinical study on attention and memory
- Tez No: 890076
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NERİMAN KİLİT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ergoterapi, Psikiyatri, Occupational Therapy, Psychiatry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Üsküdar Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Nörobilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Nörobilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 126
Özet
Yürütücü işlev becerileri; edinilen bir bilgiyi saklama, manipüle etme ve gerektiğinde geri çağırma olarak nitelendirilen karmaşık bir süreci ifade etmektedir. Planlama, inhibisyon (baskılama), çalışma belleği (kısa süreliğine bilgiyi depolama ve kullanma) ve kognitif esneklik gibi başlıca becerileri kapsayan yürütücü işlevlerin otizmli bireylerde bozulduğu birçok çalışma ile gösterilmiştir. Duyu bütünleme ise çevreden alınan duyusal uyaranların beyine iletilerek yorumlanması ve doğru cevap açığa çıkarılma sürecini ifade eden ve tüm duyuların entegre olarak verildiği bir terapi yöntemidir. Çalışmalar; otizmli çocukların işitsel, dokunsal, vestibüler (hareket ve denge duyusu) veya kas ve eklemlerden alınan ve vücut farkındalığını sağlayan proprioseptif duyu olmak üzere çeşitli duyusal problemler yaşadıklarını göstermiştir. Duyusal sorunlardan kaynaklı olarak göz teması ve sosyal ilgileri etkilenen otizmli bireyler çevre farkındalığında da problem yaşayabilirler. Bu çalışmanın amacı vücut ve çevre farkındalığı ile ilişkili belli başlı duyular temelinde uygulanacak olan duyu bütünlemenin/duyusal müdahalenin otizmli 5-10 yaş arası bireylerin dikkat ve bellek temelinde yürütücü işlev becerilerine etkisinin araştırılmasıdır. İncelenecek olan yürütücü işlev becerileri ise dikkat, dikkati sürdürme ve kaydırma, kısa süreli bellek, bilişsel esneklik, bilgiyi saklama ve manipüle etme becerileridir. Duyu bütünleme; ergoterapistler ve ayres sertifikası sahibi uygulayıcılar tarafından yapılan ve bilimsel verilerle etkinliği kanıtlanmış bir terapi yöntemidir. Bu çalışma, 3 temel duyu başta olmak üzere duyu bütünlemede kullanılan 7 duyunun tamamını içerecektir. Bu çalışmada uygulanacak olan duyusal müdahalenin içeriği ağırlıklı olarak propriosepsiyon (özduyum, vücut farkındalığı ile ilgili duyu), vestibüler (denge ve hareket duyusu) ve taktil (dokunma duyusu) duyudan oluşacaktır. Ayrıca katılımcıların praksis becerileri de incelenerek duyusal müdahale ve kognitif işlevler arasındaki ilişki incelenecektir. Katılımcılar dahil edilme ve dışlama kriterlerine göre çalışmaya kabul edilecektir. Tüm bireylerin demografik verileri kayıt altına alınacaktır. Öncelikle çalışmaya dahil edilen tüm bireylerin duyu değerlendirmesi yapılacaktır. Ardından yürütücü işlev becerileri test ve ebeveynlerin doldurması gereken ölçekler ile ölçülecektir. Sonrasında randomize şekilde iki gruptan birine dahil edilecektir. Otizmli bireyler ile karşılıklı uygulanacak testler; kognitif esnekliği ölçen Wisconsin Kart Eşleme Testi, praksis becerisini ölçen Sensory Integration Praksis Test (SIPT), çalışma belleğini ölçen Digit Span Test (sayı dizisi testi) iken ebeveynler tarafından yürütücü işlevlerin çeşitli parametrelerini ölçen BRIEF formu ve duyusal değerlendirme için kullanılan Dunn Duyu Ölçeği doldurulacaktır. Bu sayede çalışmanın başlangıcında tüm bireylerin yürütücü işlev becerileri kayıt altına alınmış olacaktır. Çalışmaya dahil edilme kriterleri; DSM-V göre OSB tanısı almış 5-10 yaş aralığındaki bireyler, hafif veya orta otizm grubuna giren OSB tanılı bireyler ve talimatları alarak yönergeleri uygulayabilme becerisi olan bireyler olacaktır. Dahil edilmeme kriterleri ise; DEHB, OKB, tik bozukluğu gibi eş tanısı olan bireyler, CARS derecelendirme ölçeği göre puanı 38 den yüksek olan ağır otizm grubu bireyler, görme veya işitme bozukluğu olan bireyler, epilepsisi olan bireyler, 5 yaşından küçük ve 10 yaşından büyük bireylerdir. Kontrol grubu rutin olarak haftada 1 seans 40 dk olmak üzere ergoterapi alacaktır. müdahale grubu haftada 1 seans 40 dk standart ergoterapiye ilave olarak yine haftada 1 seans 40 dk olmak üzere vücut ve çevre farkındalığı ile ilişkili, proprioseptif, vestibüler ve taktil ağırlıklı duyusal müdahale alacaktır. Standart ergoterapi müdahalesi; göz teması kurma, yönergeli komutlar alma, el-göz koordinasyonu, ince motor beceri ve bireyin zorluk yaşadığı günlük yaşam alanlarına uygun seçilen aktivitelerden oluşacaktır. Ergoterapi seansları duyusal müdahale içermeyecektir. 10 haftalık takip süresinin ardından tüm bireylerin yürütücü işlev becerileri aynı test ve ölçekler ile ölçülerek 10 haftalık sürenin sonunda grup içinde ve gruplar arasında yürütücü işlev beceri puanları bakımından anlamlı fark olup olmadığı istatistiki açıdan incelenecektir.
Özet (Çeviri)
Executive function skills; It refers to a complex process characterized by storing, manipulating and recalling acquired information when necessary. Many studies have shown that executive functions, which include major skills such as planning, inhibition (suppression), working memory (storing and using information for short periods of time) and cognitive flexibility, are impaired in individuals with autism. Sensory integration is a therapy method in which all senses are integrated, expressing the process of interpreting sensory stimuli received from the environment by transmitting them to the brain and revealing the correct answer. Studies; It has been shown that children with autism experience various sensory problems, including auditory, tactile, vestibular (sense of movement and balance) or proprioceptive sense, which is received from muscles and joints and provides body awareness. Individuals with autism, whose eye contact and social interests are affected by sensory problems, may also have problems with environmental awareness. The aim of this study is to investigate the effect of sensory integration/sensory intervention, which will be applied on the basis of certain senses related to body and environmental awareness, on the executive function skills of individuals aged 5-10 with autism on the basis of attention and memory. The executive function skills to be examined are attention, maintaining and shifting attention, short-term memory, cognitive flexibility, and information storage and manipulation skills. Sensory integration; It is a therapy method performed by occupational therapists and Ayres certified practitioners and whose effectiveness has been proven by scientific data. This study will include all 7 senses used in sensory integration, especially the 3 basic senses. The content of the sensory intervention to be applied in this study will mainly consist of proprioception (self-sensation, sense related to body awareness), vestibular (sense of balance and movement) and tactile (sense of touch) sense. In addition, the praxis skills of the participants will be examined and the relationship between sensory intervention and cognitive functions will be examined. Participants will be accepted into the study according to inclusion and exclusion criteria. Demographic data of all individuals will be recorded. First of all, a sensory evaluation will be made for all individuals included in the study. Executive function skills will then be measured with tests and scales that parents must fill out. Afterwards, they will be randomly assigned to one of two groups. Tests to be administered to individuals with autism; The Wisconsin Card Sorting Test, which measures cognitive flexibility, the Sensory Integration Praxis Test (SIPT), which measures praxis skill, the Digit Span Test (digit span test), which measures working memory, and the BRIEF form, which measures various parameters of executive functions, and the Dunn Sensory Scale, used for sensory evaluation, will be filled in by the parents. In this way, the executive function skills of all individuals will be recorded at the beginning of the study. Criteria for inclusion in the study; According to DSM-V, there will be individuals between the ages of 5-10 diagnosed with ASD, individuals diagnosed with ASD in the mild or moderate autism group, and individuals who have the ability to receive and follow instructions. Exclusion criteria are; Individuals with comorbidities such as ADHD, OCD, tic disorder, individuals with severe autism group whose score is higher than 38 according to the CARS rating scale, individuals with visual or hearing impairment, individuals with epilepsy, individuals younger than 5 years old and older than 10 years old. The control group will routinely receive occupational therapy once a week for 40 minutes. The intervention group will receive 1 session of 40 minutes per week, in addition to standard occupational therapy, and 1 session of 40 minutes per week of sensory intervention related to body and environmental awareness, with emphasis on proprioceptive, vestibular and tactile. Standard occupational therapy intervention; It will consist of activities selected in line with establishing eye contact, receiving directive commands, hand-eye coordination, fine motor skills and areas of daily life where the individual has difficulty. Ergotherapy sessions will not include sensory intervention. After the 10-week follow-up period, the executive function skills of all individuals will be measured with the same tests and scales, and at the end of the 10-week period, it will be examined statistically whether there is a significant difference in executive function skill scores within and between the groups.
Benzer Tezler
- Otizm spektrum bozukluğuna sahip bireylerde proprioseptif duyu ve stereotipik hareketler arasındaki ilişki ve ergoterapi müdahalesinin etkisinin incelenmesi
Proprioceptive sensation and stereotypic movements in individuals with autism spectrum disorder the relationship between occupational therapy and the effect of occupational therapy intervention
BERKAN BATIN AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ErgoterapiÜsküdar ÜniversitesiErgoterapi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARİF AKTUĞ ERTEKİN
- Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda moho modeline göre duyu algı bütünleme tedavisinin incelenmesi
Investigating sensory integration treatment in asd children in moho model
BABAK KASHEFIMEHR
Doktora
Türkçe
2014
Fiziksel Tıp ve RehabilitasyonHacettepe ÜniversitesiErgoterapi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA KAYIHAN
- Nöroplay yöntemine dayalı müdahale programının otizm spektrum bozukluğu olan çocukların dil-iletişim ve sosyal gelişimlerine etkisinin incelenmesi
Investigation of the effect of intervention program based on neuroplay method on language-communication and social development of children with autism spectrum disorder
AYŞENUR AKBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENDER DURUALP
- İzmir ilinde üniversite ve eğitim araştırma hastanelerindegörev yapmakta olan çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanlıköğrencilerinin otizm spektrum bozukluğu hakkında bilgi,tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi
Evaluation of knowledge, attitudes and behaviors ofpediatric health and diseas specialty residents regardingautism spectrum disorder in University and training andresarch Hospitals in İzmir, Turkey
ÖYKÜ YAVUZ KAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
PsikiyatriEge ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEZEN KÖSE
PROF. DR. TEZAN BİLDİK
- Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda duyu profili, uyku problemleri ve davranış sorunları ilişkisinin değerlendirilmesi
Evaluation of the relationship between sensory profile, sleeping problems and behavior problems in children with autism spectrum disorder
FATMA ÖZER ARİ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
PsikiyatriAydın Adnan Menderes ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SİBELNUR AVCİL