Manisa'daki ergenlerin fiziksel aktivite davranışlarını etkileyen psikososyal faktörler: Planlanmış davranış teorisi modeli
Psychosocial factors affecting physical activity behaviors of adolescents in Manisa: The theory of planned behavior model
- Tez No: 891251
- Danışmanlar: PROF. DR. ERHAN ESER
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Halk Sağlığı, Public Health
- Anahtar Kelimeler: ergen sağlığı, fiziksel aktivite, planlanmış davranış teorisi, sosyal bilişsel teori, adolescent health, physical activity, theory of planned behavior, social cognitive theory
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Manisa Celal Bayar Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 151
Özet
Manisa'daki Ergenlerin Fiziksel Aktivite Davranışlarını Etkileyen Psikososyal Faktörler: Planlanmış Davranış Teorisi Modeli Amaç: Manisa ili merkezinde eğitim görmekte olan lise öğrencilerinin fiziksel aktivite davranışının sıklığını araştırmak ve fizik aktivite davranışlarının nedenselliğini, yapısal eşitlik modellemesi temelinde, planlanmış davranış teorisi (PDT) modeli kullanarak açıklamaktır. Gereç ve Yöntem: Ergenlerdeki fiziksel aktivite davranışının nedenselliğini hem doğrusal yaklaşım hem de yapısal yaklaşımı gözeterek araştırdık. Çalışmamızın bağımlı değişkeni“Fiziksel Aktivite Anketi (Orta Öğretim) (PAQ-A)”ölçeği ile değerlendirilmiş ve toplam 1003 öğrencinin verileri ile analizler gerçekleştirilmiştir. Tanımlayıcı analizler her iki yaklaşım için verilmiş olup“doğrusal yaklaşım”için ayrıca tek değişkenli ve çok değişkenli (lojistik regresyon) analizler;“yapısal yaklaşım”için Planlanmış Davranış Teorisi modeli temek alınarak ve katılımcıların cinsiyet ve ekonomik durumları gözetilerek hazırlanan tabakalı yapısal eşitlik modelleri (toplam 10 model) için yapısal eşitlik modellemeleri kurulmuştur. Çözümleyici analizlerde tip 1 hata değeri 0,05 olarak kabul edilmiştir. Bulgular: Manisa'da lise öğrencilerin fiziksel aktivite yapma prevalansı %25,2 (kızlarda %18,3, erkeklerde %34,2) olarak tespit edilmiştir. Bulgularımız; ergenlerin sahip oldukları tutumların - yoksul erkekler hariç - (β min-maks: 0,39-0,46) ve algılanan davranış kontrollerinin (β min-maks: 0,27-0,39)“niyeti”; niyetin ise (β min-maks: 0,39-0,46) fiziksel aktivite“davranışını”öngördüğü hipotezini doğrulamaktadır. Engellerin özellikle varsıl erkek ergenlerde fiziksel aktivite davranışını istatistiksel olarak anlamlı düzeyde azalttığını (β: -0,12) ve akran desteğinin ise yoksul kız ergenler hariç tüm modellerde istatistiksel olarak anlamlı düzeyde ergenlerin fiziksel aktivite davranışını arttırdığını (β min-maks: 0,21-0,28) gösterdik. PDT ve SBT (Sosyal Bilişsel Teori) birleşik modeli ile fiziksel aktivite niyetinin yaklaşık %60,0'ını ve fiziksel aktivite davranışının ise yaklaşık %45,0'ini açıklayabildik. Ayrıca, her iki açıklayıcılık yüzdelerinin de en düşük değerlerini (%54,0 ve %28,0) yoksul kızlarda tespit ettik. Sonuç ve Öneriler: Çalışmamız sonuçlarına göre ergenlerde fiziksel aktivite davranışını anlamada planlanmış davranış teorisi uygulanabilir ve hala her dört ergenden üçü yeterli düzeyde fiziksel aktif değildir. Daha önceki çalışmalarda da gösterildiği gibi kız ergenler, sosyoekonomik olarak yoksul grupta yer alanlar ve akran desteğini daha az hissedenler artmış fiziksel inaktivite riski ile karşı karşıyadır. Özellikle, yoksul kız öğrencilerin fiziksel aktivite davranışını hala açıklayamadığımızı gördük. Arkadaş sosyal desteğinin hem lojistik regresyon hem de yapısal eşitlik modellerinde anlamlı çıkması bize ergenlerin fiziksel aktiviteye olan tutumlarını akran desteğini de gözeterek planladığımız çalışmaların başarı oranının daha yüksek olabileceğini düşündürmektedir. Bulgularımıza göre ergenlerin fiziksel aktivite davranışlarını arttırmak için oluşturulacak olan programların büyük harcamalar gerektiren tesisler ve altyapı olanakları yerine açık, geniş alanlar ve ebeveyn ve özellikle akran desteğini gerekli kıldığını göstermektedir.
Özet (Çeviri)
Aim: To investigate the frequency of physical activity behavior among adolescents in the city center of Manisa and to explain the causality of physical activity behavior using the theory of planned behavior (TPB) model based on structural equation modeling. Material and Method: We investigated the causality of physical activity behavior in adolescents by considering both linear and structural approaches. The dependent variable of our study was assessed with the“Physical Activity Questionnaire for Adolescents (PAQ-A)”scale, and analyses were conducted with a total of 1003 students. Descriptive analyses were illustrated for both approaches. Additionally, univariate and multivariate (logistic regression) analyses were conducted for the“linear approach”and structural equation models were established for stratified structural equation models (10 models) based on the Planned Behavior Theory model and considering the gender and economic status of the participants. In all analyses, type 1 error was set to 0.05. Results: The prevalence of physical activity among adolescents in Manisa was 25.2% (18.3% in girls, 34.2% in boys). Our results confirm the hypothesis that attitudes of adolescents — except for poor male adolescents — (β min-max: 0.39-0.46) and perceived behavioral control (β min-max: 0.27-0.39) predict“intention,”while intention (β min-max: 0.39-0.46) predicts physical activity“behavior.”We showed that barriers significantly reduce physical activity behavior, especially in wealthy male adolescents (β: -0.12), and peer support significantly increases physical activity behavior in adolescents in all models (β min-max: 0.21-0.28) except for poor female adolescents. With the combined model of TPB and SCT (Social Cognitive Theory), we were able to explain approximately 60.0% of physical activity intention variance and approximately 45.0% of physical activity behavior variance. In addition, the lowest values of these two variance percentages were calculated (54.0% and 28.0%) among poor female adolescents. Conclusion: The theory of planned behavior can be used to understand physical activity behavior in adolescents in Türkiye, and one in every four adolescents is still not physically active at the recommended and sufficient level. As shown in previous studies, female adolescents, those who are in poorer groups, and those who feel less peer support are at increased risk of physical inactivity. In particular, we remark that we are still unable to explain poor female adolescents' physical activity behavior fully. The fact that peer support was statistically significant in both logistic regression and structural equation models suggests that novel intervention programs that will be planned by taking into account peer support regarding adolescents' attitudes towards physical activity may have a higher success rate. Our findings show that programs or interventions designed to increase adolescents' physical activity behaviors should promote more open, large green spaces and parental and especially peer support rather than facilities and infrastructure that require large expenditures.
Benzer Tezler
- Manisa'daki ilk ve orta öğretim okulu öğrencilerinin, düzenlenmiş senaryolar ile fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayabilme veya davranışlarını yönlendirme yeteneği sınırlarının araştırılması
The evaluation of the boundaries of the perception or the ability of managing behavior of the legal meaning and consequences of act with a scenario based study on the primary and secondary school students in Manisa
TARIK ULUÇAY
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2010
Adli TıpCelal Bayar ÜniversitesiAdli Tıp Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAHMUT AŞIRDİZER
DOÇ. DR. MEHMET SUNAY YAVUZ
- Sosyal hizmet uzmanlarının müracaatçı şiddetine uğrama durumları ve etkileyen etmenler
The purpose of this study is to examine exposure of social workers to client violence and the influencing factors
AYŞENUR GÖNÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Sosyal HizmetlerManisa Celal Bayar ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH ŞAHİN
- Türkiye'de sofralık zeytinin üretiminin ekonomiye katkısı: Manisa–Akhisar örneği
Economic contribution of the table olive production in Turkey: The case of Manisa-Akhisar
HATİCE GÜRYILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
EkonomiManisa Celal Bayar Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA HAKAN YALÇINKAYA
- Assessment of the interventions regarding some historical mosques in Manisa within the frame of conservation values
Manisa'daki bazı tarihi camilere ilişkin müdahalelerin koruma kavramları çerçevesinde değerlendirilmesi
SUNA KOŞUN
Doktora
İngilizce
2018
Mimarlıkİzmir Yüksek Teknoloji EnstitüsüMimari Restorasyon Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MİNE TURAN
- Manisa'daki perdeli ve perdesiz betonarme konut yapılarının deprem performansının belirlenmesi ve hasar olasılık eğrilerinin çizilmesi
Determination of seismic performance and fragility curves for reinforced concrete residential structures in Manisa
ALİ GÜRBÜZ
Doktora
Türkçe
2015
Deprem MühendisliğiCelal Bayar Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMED TEKİN