Kırsalda çalışma ilişkilerinin dönüşümü: Şebinkarahisar pestil-köme işletmeleri örneği
Transformation of rural labor relations: The case of Şebinkarahisar pestil-köme enterprises
- Tez No: 892187
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSA ÖZTÜRK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Şebinkarahisar, kırsal kalkınma, çalışma ilişkileri, Henry Bernstein, John W. Budd, pestil-köme işletmeleri, Şebinkarahisar, rural development, labor relations, Henry Bernstein, John W. Budd, pestil-köme enterprises
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 345
Özet
Kırsal bir yerleşim yeri olan Şebinkarahisar'da yerel ürünlerden (dut, ceviz, bal, fındık) üretilen pestil-köme ve türevi ürünlerin metalaşması ve metalaşan bu ürünlerin ulusal ve uluslararası pazarda satılmaya başlanmasıyla son yıllarda pestil-köme işletme sayısında artış yaşandığı gözlenmektedir. Bu araştırma, Şebinkarahisar örneğinden yola çıkarak küçük işletmelerin kırsal toplum yapısı üzerinde ne gibi etkileri olduğunu (pestil-köme işletmelerinin kırsal dönüşüme etkilerini) ve bu işletmelerdeki işçi-işveren arasındaki çalışma ilişkilerinin ne durumda olduğunu anlamayı amaçlamaktadır. Şebinkarahisar'daki sosyo-ekonomik dönüşümü anlamak için Henry Bernstein'ın“küçük meta üreticisi”kavramından hareketle pestil-köme işletmecilerinin ve bu işletmede çalışan işçilerin sınıf farklılaşmaları anlaşılmaya çalışılmıştır. Pestil-köme işletmelerdeki işçi-işveren ilişkilerinin ne durumda olduğunu anlamak için ise John W. Budd'ın“İnsani Bir Çalışma İlişkisi”teorisinden yararlanılmıştır. Pestil-köme işletmecilerinin ve bu işletmelerde çalışan ücretli işçilerin çalışma ilişkileri onların içinde bulundukları toplumsal koşullar içerisinde, onların bakış açısından ve onların deneyimlerinden anlaşılmaya çalışıldığı için bu araştırma nitel araştırma yöntemi ile yürütülmüştür. İşletme sahipleri ve işçilerden veri toplamak amacıyla iki ayrı yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmış, maksimum çeşitlilik ve kartopu örnekleme teknikleri kullanılarak 13 işletme sahibi ve 21 işçi ile derinlemesine görüşme gerçekleştirilmiş, elde edilen veriler betimsel analiz ve tematik analiz yaklaşımları ile çözümlenmiştir. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde, Şebinkarahisar'daki pestil-köme işletme sahiplerinin üretim araçlarına sahip olma ve ücretli işçi çalıştırma durumlarına göre birbirinden farklılaştığı anlaşılmıştır. İşletmelerde çalışan ücretli işçilerinde de işletmede devamlı çalışma ya da günlükçü olarak çalışma açısından birbirinden farklılaştığı tespit edilmiştir. Araştırma bulguları göstermektedir ki özellikle ev kadınlarının ücretli çalışma hayatına katılmaları onlar için çift çalışma yükünü ortaya çıkarmakla birlikte aynı zamanda kadınların aile içi rollerinde değişimlerin yaşanmasına, ailenin ekonomik refah düzeyinin yükselmesine ve kadınların para kazanmaya başlamalarından dolayı daha özgür bireyler haline gelmelerine neden olmaktadır. İşçi-işveren ilişkileri açısından elde edilen veriler değerlendirildiğinde ise işletmelere göre çalışma ilişkilerinin farklılaştığı anlaşılmıştır. İşletme sahiplerinin işletmenin verimliliğini artırmak için kota sistemi, düşük ücret, sigortasız işçi çalıştırma, yıllık ücretli izin hakkının tanınmaması, günlükçü işçi çalıştırma gibi uygulamalara başvurdukları görülmüştür. İşçilerin güvencesiz çalışma koşullarında çalışmaya devam etmelerinin nedeni ise Şebinkarahisar'da iş olanaklarının kısıtlı olması ve işçilerin çalışma haklarının farkında olmamalarından kaynaklandığı anlaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
In Şebinkarahisar, a rural settlement, there has been an increase in the number of pestil-köme enterprises in recent years due to the commoditization of pestil-köme and derivative products produced from local products (mulberry, walnut, honey, hazelnut) and the commoditization of these commoditized products in national and international markets. Based on the example of Şebinkarahisar, this research aims to understand the effects of small enterprises on rural social structure (the effects of pestil-köme enterprises on rural transformation) and the labor relations between workers and employers in these enterprises. In order to understand the socio-economic transformation in Şebinkarahisar, Henry Bernstein's concept of“small commodity producer”was used to understand the class differentiation of pestil-köme operators and the workers employed in this enterprise. John W. Budd's theory of“A Humane Labor Relationship”was utilized to understand the state of employee-employer relations in pestil-köme enterprises. Since the labor relations of pestil-köme operators and the wage workers working in these enterprises are tried to be understood within the social conditions in which they live, from their point of view and from their experiences, this research was conducted with qualitative research method. In order to collect data from business owners and workers, two separate semi-structured interview forms were prepared, in-depth interviews were conducted with 13 business owners and 21 workers using maximum diversity and snowball sampling techniques, and the data obtained were analyzed with descriptive analysis and thematic analysis approaches. When the data obtained were evaluated, it was understood that pestil-köme enterprise owners in Şebinkarahisar differed from each other according to the ownership of production tools and the employment of paid workers. It was also found that the wage workers working in the enterprises differed from each other in terms of working in the enterprise permanently or working as daily workers. The findings of the research show that the participation of housewives in paid work not only creates a double work burden for them, but also leads to changes in women's roles within the family, increases the economic welfare of the family and makes women more independent individuals as they start earning money. When the data obtained in terms of employee-employer relations are evaluated, it is understood that labor relations differ according to enterprises. It was observed that business owners resorted to practices such as quota system, low wages, employing uninsured workers, not recognizing the right to annual paid leave, and employing daily workers in order to increase the productivity of the enterprise. The reason why workers continue to work in precarious working conditions is that job opportunities are limited in Şebinkarahisar and workers are not aware of their labor rights.
Benzer Tezler
- İstanbul kent çeperlerinde kırsal arazilerin dönüşümü Ağaçlı-Yeniköy yöresi örneği
Transformation of rural areas on Istanbul fringe Agacli-Yenikoy sample
GÜLCE KANTÜRER
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İPEK AKPINAR
- Trust in context: Problematizing Trust(ing) in Turkey among rural-to-urban migrant women
Bağlamsal güven: Köy-kent göçmeni kadınlar üzerinden Türkiye'de güven ilişkilerini sorgulamak
JERMAINE SIU YEE MA
Doktora
İngilizce
2021
Antropolojiİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA TAHİRE ERMAN
- Üretim ve yeniden üretim sürecinde toplumsal mekânın yeniden örgütlenmesi: Beykoz Paşabahçe örneği
Reorganization of social space in production and reproduction process
EYLEM YAĞIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP ŞİRİN ENLİL
- Orta Çağ Sōtō Zen Budizminde manastır hayatı ve dindarlık
Monasticism and lay religiosity in Medieval Sōtō Zen Buddhism
MERVE SUSUZ AYGÜL
- Günümüzde ortak barınma tartışmaları: Cohousing deneyimi
Current collective housing discussions: Cohousing experience
ELİF SUCU GARİPBAŞ