Tek kişilik oyun olgusunun Cumhuriyet Dönemi Türk tiyatrosunda yansıması
The Reflection of one man play in the Turkish theatre in the Republic Period
- Tez No: 89310
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HÜLYA NUTKU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sahne Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 162
Özet
Türkiye'de özellikle 1980 yılından sonra gündeme gelen,“tek kişilik oyunlar”üzerinde, hem toplumbilimsel hem de tiyatro sanatının verileri açısından inceleme yapılması gerekmektedir. Çünkü günümüzde hemen tüm tiyatrolarda, bu türün çeşitli örneklerine rastladığımız gibi, tek başına, bir tiyatroya bağlı olmadan da çoğu kişilerin bu işe kalkıştığını görülmektedir. Bunun nedenlerinin başında, ekonomik ve toplumsal açıdan geçirilen olumsuz değişiklikler gelir. Bu olumsuzlukların tiyatroya yansımayacağı düşünülemez. Bu ortamda tiyatrolar, yeni arayışlara girmişler, tiyatroyu ayakta tutacak, fazla gider gerektirmeyen“yapımlara”yönelmişlerdir. Bir de bunu ortaya çıkaran usta oyuncunun seyircisiyle bire bir kurduğu alışverişinde, seyircinin beğendiği usta oyuncuyu sahnede“tek başına”izlemesi ayrı bîr keyiftir. 1980' den sonra“tek kişilik oyunlar”ın çeşitli biçimler altında çoğaldığını görüyoruz. Bu biçimleri varolan örnekler ışığında üç ana başlık altında toplayabilirim: Bunların iıki, bu açıdan bazı aksaklıkları içerse de“oyun”vt-,“tiyatro”ölçütlerine uygun olarak yazılmış olan“tek kişilik oyunlaradır. Bunların arasına, Dramatik ya da Açık Biçim tiyatro anlayışlarının etkisinde olan oyunlar, geleneksel meddahlıktan yararlanılarak yazılmış oyunlar ve ”anlatıya dayanan oyunlar da girmektedir. İkincisi“yazınsal ya da tiyatro yapıtlarından oluşturulmuş kolajlardır”. Üçüncüsü ise“stand-up”türü gösterilerdir. Günümüz genç seyircisinin çok fazla ilgi gösterdiği bu tür, kuşkusuz“oyun”ve“tiyatro”ölçütlerine uymamaktadır. Ancak sahnede tek kişi olduğu için ve netleştirilmesi gerektiğinden inceleme kapsamına alınmıştır. Bu saydığımız türlerin Türkiye'deki tamamına yakın örneğine değinilmiştir. Tek kişilik oyun olgusunu iyice netleştirmek adına, beş değişik örnek ayrıntılı olarak incelenmiştir. Ayrıca geleneksel meddah türünün, çağdaş anlamda ele alınıp bir senteze gidilmesinin gerekliliği görülmüştür. 1970'Ierde bu alanda yapılmış birkaç çalışmanın arkasının gelmeyişi üzücüdür. Bunun aşılması gerekmektedir. Tek kişilik oyunlar, günümüz Türk tiyatrosunda çeşitli zorunluluklar sonucu çoğalsalar da, asıl işlevlerini sanatsal açıdan bir gelişimi getirdiklerinde gerçekleştireceklerdir.
Özet (Çeviri)
It is today required that both sociologically and theatrically a survey be carried out on one-man-plays, which came to the fore in Türkiye especially after 1980. For it is common that almost all theatres employ various examples of this genre and that many artists attempt to fulfil this alone, independent of any theatre. Of the reasons for this, the most outstanding is the changes in fields of economy and social life. It is inevitable that these changes shaîl be reflected to the stage. Theatres have begun to seek for something new and tended towards new productions with less expense or outcome in these conditions. Moreover, it is a somewhat different joy for the audience to see their favourite actor on the stage alone, accompanied by that actor's man-to-man contact and dialogue with the audience. It appears that one-man-plays have proliferated in various forms since 1980. These forms can be gathered under three main titles, considering the existing examples. The first is one-man-plays, which are written in accordance with the criteria of 'play' and 'theatre' despite with some deficiencies in this respect. The plays influenced by Dramatic and Open Structure understandings, the plays which are written making use of the traditional 'meddah' and 'narrative plays' can be regarded in this group. The second is the compilations of 'literary' or 'theatrical' works. And the third is the 'stand-up shows'. Mostly favoured by today's audience, this form of course does not fit the criteria of 'play' and 'theatre'. But we have involved it in the scope of our study as there is one person on the stage. We have mentioned almost all of the examples of these forms in Türkiye. Five different examples have been analysed in details for the purpose of clarifying this concept of one-man- play. Also it has been realised that the form of 'meddah' coming from the tradition has to be analysed to make out a synthesis. It is saddening not to see the continuation of a few studies which were carried out in this field in 1970s. This has to be solved. Though one-man-plays proliferate in today's Turkish theatre because of some necessities, they will fulfil their main functions only when they reach an artistic dimension and development.
Benzer Tezler
- Tiyatro ve mekân ilişkisinin üç oyun üzerinde incelenmesi
An examination of the relationship between theater and space on three plays bun
TOLGA KARASU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sahne ve Görüntü SanatlarıSelçuk ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DİLEK ZERENLER
- Tek kişilik oyunlar
Mono drama
DERYA KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sahne ve Görüntü SanatlarıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SERDAR ODACI
- Gogol'un Bir Delinin Hatıra Defteri adlı oyununa Stanislavski Sistemi üzerinden çalışma süreci
The process of working on Gogol's Diary of a Madman through Stanislavski's System
TUFAN EMRE ÜNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Sahne ve Görüntü SanatlarıAtatürk ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE PINAR ARAS
- Anlatıcılığa dayalı güldürü üzerine bir araştırma, tek kişilik bir oyun metni oluşturma ve sahneleme çalışması
A research about storytelling in comedy and the process of writing and performing an one actor play
GÖRKEM ECE ERCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Sahne ve Görüntü SanatlarıKadir Has ÜniversitesiÖĞR. GÖR. NİHAL GEYRAN KOLDAŞ