Algısal duyu karakteristiklerinin insanların yeşil egzersiz ve ruh sağlığı üzerindeki etkilerinin incelenmesi
An investigation of the effects of algisal sensory characteristics on people's green exercise and mental health
- Tez No: 895032
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ABDULLAH AKPINAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: Algısal duyu karakteristikleri, Kentsel yeşil alan, Yeşil egzersiz, Algısal restorasyon, Ruh sağlığı, Doğa temelli çözümler, Türkiye, Perceived sensory dimensions, Urban green space, green exercise, Perceived restoration, Mental health, Nature based solutions, Türkiye
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 117
Özet
21. yüzyılda hızlı nüfus artışıyla birlikte şehirler milyonlarca insanın yaşam alanı haline gelmiştir. Şehirleşmenin artmasıyla bitlikte şehirlerde yaşayan insanların rekreasyon ihtiyaçları da bir o kadar artmıştır. Artan sayıda çalışma kentsel yeşil alanların insanların ruh sağlığı, beden sağlığı ve fiziksel aktiviteleri üzerinde olumlu etkileri olduğunu göstermektedir. Fiziksel aktivitelerden en önemli etki ise yeşil egzersiz olarak belirtilmiştir. Yeşil egzersiz, yeşil alanlarda gerçekleştirilen yürüme, koşma, bisiklet sürme, spor yapma gibi her türlü fiziksel aktiviteye verilen addır. Son yıllarda yapılan çalışmalar, kentsel yeşil alanların karakteristik yapısındaki farklılıkları belirterek, farklı karakterdeki yeşil alanların insanların yeşil egzersizleri üzerinde farklı etkileri olabileceğini ifade etmektedir. Ancak, 2010 yılında geliştirilen Algısal Duyu Karakteristiklerinin (PSD) (Doğallık, Huzurluluk, Barınak, Görünüm, Tür Çeşitliliği, Mekân, Sosyallik ve Kültürellik) insanların yeşil egzersizleri üzerinde etkilerini inceleyen bir araştırma bulunmamaktadır. Bu sebeple, bu tez çalışmasının amacı Algısal Duyu Karakteristiklerinin insanların yeşil egzersizleri ve ruh sağlığı üzerindeki etkilerini incelemektedir. Bu kapsamda bu tez çalışması verileri Aydın ve İzmir kent merkezinde belirlenen yeşil alanlarda 2023-2024 yıllarında 18 yaş ve üstü 375 katılımcı ile yapılan yüz yüze anket çalışması ile toplanmıştır. Tez çalışmasında 8 farklı PSD, yeşil egzersiz (yeşil egzersiz sıklığı ve yeşil egzersiz süresi), algısal restorasyon (ART bileşenleri: Uzaklaşma, Büyülenme, Uyum/Ahenk ve Uyumluluk), Algılanan Stres Ölçeği ve Genel Sağlık Ölçeği kullanılarak çoklu doğrusal regresyon analizi ile sosyo-ekonomik veriler istatistiksel olarak kontrol edilerek ölçülmüştür. Yapılan analizler sonucunda 'görünüm' karakteristiğinin yeşil egzersiz sıklığını pozitif anlamlı ilişkili olduğu, diğer taraftan 'mekân' ve 'sosyallik' karakteristiklerinin ise yeşil egzersiz sıklığını negatif anlamlı ilişkili olduğu bulunmuştur. Parka olan evin uzaklığın insanların yeşil egzersiz sıklığını ile negatif anlamlı ilişkili olduğu belirlenmiştir. Yeşil egzersiz süresi açısından ise, sadece 'sosyallik' karakteristik özelliğinin yeşil egzersiz süresini pozitif anlamlı ilişkili olduğu bulunmuştur. Algısal restorasyon açısından ise, 'doğallık', 'barınak', 'mekân' ve 'kültürellik' karakteristiklerinin algısal restorasyonu kısmen pozitif anlamlı ilişkili oldukları, 'barınak' karakteristik özelliğinin ise diğerlerine kıyasla daha etkili algısal restorasyon sağladığı; diğer taraftan 'sosyallik' karakteristiğinin algısal restorasyon ile negatif anlamlı ilişkili olduğu belirlenmiştir. Yeşil alana olan evin uzaklığı ve yeşil egzersiz süresinin de algısal restorasyon ile pozitif anlamlı ilişkili olduğu bulunmuştur. Stres ve ruh sağlığı açısından bulgular, 'barınak', 'mekân' ve 'kültürellik' karakteristik özelliklerinin stres seviyesi ile pozitif anlamlı ilişkili oldukları, 'sosyallik' karakteristik özelliğinin ise stresi negatif anlamlı ilişkili olduğu belirlenmiştir. Yeşil egzersiz sıklığının da stres ile pozitif anlam ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Bulgular, 'barınak' ve 'sosyallik' karakteristiklerinin ruh sağlığı ile negatif anlamlı ilişkili olduklarını göstermiştir. Yeşil egzersiz sıklığının ruh sağlığını pozitif anlamlı ilişkili olduğu belirlenmiştir. Elde edilen bulgular ışığında belli karakterdeki kentsel yeşil alanlar tasarlanmalıdır. Ayrıca kentsel yeşil alanların planlanması ve tasarımında söz sahibi olan peyzaj mimarları ve bu alanların belirlenmesinde ve yapılmasında söz sahibi olan yerel yöneticilere, insanların yeşil egzersiz sıklıkları ve sürelerine, aynı zamanda stres ve ruh sağlıklarına olumlu katkı sağlayacak kentsel yeşil alan karakteristik özellikleri ile ilgili öneriler getirilmiştir.
Özet (Çeviri)
With the rapid population growth in the 21st century, cities have become the living space of millions of people. With the increase in urbanization, the recreation needs of people living in cities have also increased. A growing number of studies show that urban green spaces have positive effects on people's mental health, physical health, and physical activity. The most important impact of physical activities is stated as green exercise. Green exercise is defined as all kinds of physical activities such as walking, running, cycling, and sports performed in green areas. Studies conducted in recent years indicate differences in the characteristic structure of urban green areas and state that green spaces with different characteristics may have different effects on people's green exercises. However, there is no research examining the effects of Perceived Sensory Dimensions (PSD) (nature, serene, refuge, prospect, rich in species, social, and culture), developed in 2010, on people's green exercises. For this reason, this thesis study aims to examine the effects of Perceived Sensory Dimensions on people's green exercises and mental health. In this context, the data of this thesis study were collected through a face-to-face survey conducted with 375 participants aged 18 and over in 2023-2024 in green spaces determined in Aydın and Izmir city centers. In the thesis study, 8 different PSDs, green exercise (frequency of green exercise and duration of green exercise), perceived restoration (ART components: being away, fascination, coherence, and compatibility), Perceived Stress Scale, and General Health Questionnaire were analyzed with multiple linear regression analysis controlling for the socio-economic status of the participants. As a result of the analyses, it was found that the 'prospect' characteristic was positively associated with the frequency of green exercise, while the 'space' and 'social' characteristics were found to be negatively associated with the frequency of green exercise. It was determined that the distance from home to the parks was negatively associated with the frequency of green exercise. In terms of the duration of green exercise, only the 'social' characteristic was found to be positively associated with the duration of green exercise. In terms of perceived restoration, the characteristics of 'nature', 'refuge', 'space', and 'culture' were positively associated with perceived restoration, while the 'refuge' characteristic provided more effective perceived restoration compared to the others; On the other hand, it was determined that the 'social' characteristic was negatively correlated with perceived restoration. The distance of the house to the green spaces and the duration of green exercise were also found to be positively associated with perceived restoration. In terms of stress and mental health, the findings revealed that the characteristics of 'refuge', 'space', and 'culture' were positively associated with stress levels, while the characteristic feature of 'social' was found to be negatively related to stress. The frequency of green exercise was also found to be positively associated with stress. Findings showed that 'refuge' and 'social' characteristics were negatively associated with mental health. It was determined that the frequency of green exercise was positively associated with mental health. In light of the findings, it has been suggested that certain characteristics of urban green spaces should be provided based on the findings found in this thesis. In addition, suggestions have been made for landscape architects who have a say in the planning and design of urban green spaces and policy-makers who have a say in the determination and construction of these areas regarding urban green spaces' characteristics that will positively contribute to people's frequency and duration of green exercise, as well as to their stress and mental health.
Benzer Tezler
- Algısal duyu karakteristiklerinin insanların psiko-fizyolojisi üzerindeki etkilerinin incelenmesi
Examining the effects of perceiced sensory dimensions onpeople's psychophysiology
EBRU YETKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Halk SağlığıAydın Adnan Menderes ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULLAH AKPINAR
DOÇ. DR. YASEMİN ÖZKAN
- Algısal duyu karakteristikleri kapsamında kentsel yeşil alanların beden sağlığı restorasyonu üzerindeki etkisinin incelenmesi
Investigating the effects of urban green spaces on human health restoration in terms of perceived sensory dimensions
NİYAZE YAKINLAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Peyzaj MimarlığıAydın Adnan Menderes ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAH AKPINAR
- Bir kentsel mekânın davranışa etki eden duyu(m)sal yönlerinin irdelenmesi
Investigation of sensory aspects affecting behavior in urban space
SARAH BADAUOD
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Şehircilik ve Bölge PlanlamaKonya Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KADRİYE TOPÇU
- Sanatçı özne, sanat eseri ve sanat eseriyle karşılaşan özne arasında var olduğu düşünülen döngüsel etkileşime odaklı bir sanat süreci modeli üzerinden 20. yüzyıl piyano müziğine bakış: Skryabin, Messiaen, Ives, Sorabji ve Feldman'ın hacimli yapıtlarında bağlantısal örüntüler
An overview of 20th century piano music through a model of the art process that focuses on the cyclical interaction between the artist subject, the artwork and the subject encountering the artwork: Connectional patterns in the voluminous works of Skryabin, Messiaen, Ives, Sorabji and Feldman
YİĞİT SALİH KOY
Doktora
Türkçe
2024
FelsefeANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİMüzikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKKI ALPER MARAL
- 3 boyutlu açıkhava reklamlarında gerçekliğin yeniden üretimi; mekana dayalı görsel algı deneyimi
Reproduction of reality in three dimensional outdoor advertisements; place-oriented visual perception experience
ÖZGÜR AKTAŞ
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2011
Güzel SanatlarMarmara ÜniversitesiGrafik Tasarımı Bilim Dalı
PROF. H. EMRE BECER