Les traces de la traduction et de la ville dans Aziyadé de Pierre Loti: Un exemple de 'traduction en filigrane' dans le cadre de la sémiotique de la traduction et de la sémiotique de la ville
Pierre Loti'nin Aziyade'sinde çevirinin ve kentin izleri: Çeviri göstergebilimi ve kent göstergebilimi çerçevesinde bir özde çeviri örneği
- Tez No: 896398
- Danışmanlar: PROF. DR. SÜNDÜZ ÖZTÜRK KASAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Fransız Dili ve Edebiyatı, Mütercim-Tercümanlık, French Linguistics and Literature, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Fransızca
- Üniversite: Galatasaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Fransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
Bu araştırmada, özde çeviri kavramı Pierre Loti'nin Aziyade eseri üzerinden çeviri göstergebilimi ve kent göstergebilimi bağlamında ele alınmıştır. Göstergebilimci, çeviribilimci ve çevirmen Sündüz Öztürk Kasar'ın çeviri göstergebilimi ve kent göstergebilimi üzerine yaptığı çalışmalar çerçevesinde çeviribilime kazandırdığı özde çeviri kavramı ya varış yeri ya da çıkış yeri olarak sunulan başka yerlerin anlatısındaki dilsel, kültürel, toplumsal ve tarihi göstergelerin varış bağlamına aktarımında yazarın giriştiği zihinsel çeviri işlemini içeren bir metne işaret eder. Bu tezde, Aziyade romanının özde çeviri metin tanımına uygun olduğu ve özde çeviri eserlere örnek olarak gösterilebileceği fikri savunulmuştur. Özde çeviri eserde bahsedilen bağlamın dil ve kültürü (ondokuzuncu yüzyıl Türkçesi ve Selanik ve İstanbul'u) eserin yayınlandığı dil ve kültürden (aynı yüzyılın Fransızcası ve Paris'i) farklı olduğundan, yazar kendini bulduğu uzaksı ve yabancı ortama ait, doğal dünyadan doğal dile 'çevirdiği' göstergeleri iki dil-kültürün kavram dünyaları arasında gidip gelerek yani onları zihinsel bir çeviri işleminden geçirerek okuyucuya aktarma çabası içindedir. Araştırmamızın amaçlarından birincisi Aziyade eserindeki çeviri edimine uğramış göstergeleri inceleyip bu göstergelerin hangi çeviri teknikleri ile okuyucuya aktarıldığını ortaya koymak ve böylelikle Aziyade metninin bir özde çeviri eseri olduğunu göstermektir. Çalışmamızın araştırma birimini göstergeler oluşturmaktır. Çeviri göstergebilimi ve kent göstergebilimi kuramları çerçevesinde, Öztürk Kasar'ın özel ad, tarihsel ve kültürel olarak sınıflandırdığı kenti temsil eden göstergelerin üzerinden gerçekleştirdiğimiz analize göre, Loti ondokuzuncu yüzyıl sonu Selanik ve İstanbul kentlerini Fransız okuyucuya temsil ederken bir göstergeyi Fransızca transkripyonu ile yazmak, göstergenin Fransızca eşdeğerliğini vermek, parantez içinde ve ya cümle içinde küçük notlarla tanım ve açıklama yapmak, Türk kültürüne özgü bir göstergeyi Fransız okurun kavram dünyasında bulunan kültürel bir öğe ile karşılaştırmak, göstergenin adını anarak ve ya anmayarak onu betimleme yaparak anlatmak gibi anlamlama edimi stratejilerine başvurmuş, metnini oluştururken adeta bir çevirmen gibi davranmıştır. Bu araştırmada, özgün metindeki çeviri izleri ortaya konmakla birlikte ikinci olarak söz konusu göstergelerin Türkçe çevirilerindeki (aslına çeviri) ve İngilizce çevirisindeki (dolaylı özde çeviri) karşılıkları incelenmiştir. Aslına ve dolaylı özde çevirilerde çoğu özde çeviri stratejisi birebir yansıtılırken, parantez içinde verilen tanımlar ve açıklamalar tekrara düşme kaygısıyla silinmiştir. Göstergelerin anlamının yeniden üretilmesi konusunda Türk ve İngiliz çevirmenlerin aldığı kararlar Öztürk Kasar'ın geliştirdiği Çeviride Anlam Evirici Eğilimler Dizgeselliği'ne göre incelenmiş ve anlamın bulanıklaştırılması ve anlamın eksik yorumlanması eğilimlerinin baskın olduğu görülmüştür. Buna göre, kenti temsil eden göstergelerin çoğunluğunun asıl bağlamına döndüğü ve söz konusu eğilimler eserin anlam alanı içinde kaldığından kentin imajının yalnızca kısmen değiştiği sonucuna varılmıştır. Göstergelerin aktarımı mercek altına alındığında özgün metindeki kentin ve çevirinin izleri ortaya çıkarılmış ve Pierre Loti'nin Aziyade eserinin bir özde çeviri metin olduğu savı desteklenmiştir.
Özet (Çeviri)
In this research, we studied the concept of watermark translation through Pierre Loti's first work Aziyadé (1879) within the framework of the semiotics of translation and the semiotics of space. Proposed by the semiotician, translator, and translation scholar Sündüz Öztürk Kasar, the concept of watermark translation refers to a narrative from elsewhere, which presents itself either be (a) place (s) of arrival or (a) place(s) of departure and it involves the transfer of linguistic, cultural, social, and historical signs from these places to the context of reception. In this process of transfer, the text is produced through a translation operation carried out in the author's mind. This thesis argues that the novel Aziyadé qualifies as a text of watermark translation and it can thus be cited as an exemple of such works. Since the linguistic and cultural context presented in the work (19th-century Turkish and Salonica and Istanbul) is different from the language and culture in which the work was published (19th-century French and Paris), the author attempts to convey signs from this foreign and 'exotic' environment by translating the natural world into natural language navigating between the conceptual worlds of these two language-cultures, that is, by an operation of preliminary translation accomplished in the author's mind. One of the aims of our research is to examine the signs that have undergone a translation process in the work Aziyadé and to identify the translation techniques by which these signs are conveyed to the reader, thereby demonstrating that Aziyadé is truly a work of watermark translation. The unit of analysis in our work are the signs representing the city, classified by Öztürk Kasar as onomastic, historical, and cultural signs. According to our analysis, conducted at the intersection of translation semiotics and semiotics of space, Loti acts as a translator using different meaning making strategies: such as writing the native name of a sign in French transcription, providing the French equivalent of the sign, offering definitions and explanations in parentheses or as inline quotations within the sentence, comparing a specific sign from Turkish culture with a cultural element present in the conceptual world of French reader, or describing the sign in his text by naming it or not. In this study, in addition to highlighting the traces of translation in the original text, the Turkish translations of the work (the original back-translations) and its English translation (the indirect watermark translation) have also been examined. While most of the strategies manifesting watermark translation are reflected in the original-back translations and in the indirect watermark translation, the definitions and explanations given in parentheses have been omitted to avoid repetition. The decisions of the Turkish translators and the English translator regarding the reproduction of the meaning of the signs were analyzed according to the Systematic of De-Signification in Translation developed by Öztürk Kasar, and we found that the de-signifying tendencies of obscuring the meaning and the under-interpretation of the meaning are predominant. Therefore, we concluded that the majority of signs representing the city return to their context of departure and that since these de-signifying tendencies remain within the semantic field of the work, the city's image has been only slightly altered. By scrutinizing the transfer of signs, we have revealed not only the traces of the city and the translation in the original text of Aziyadé but also demonstrated that Pierre Loti's work titled Aziyadé is indeed a text of watermark translation.
Benzer Tezler
- Les impressions de voyages en Turquie de Claude Farrère
Claude Farrère'in Türkiye'deki seyahat izlenimleri / Claude Farrère's impressions of his journey to Turkey
KIYMET AVCI
Yüksek Lisans
Fransızca
2021
Fransız Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GALİP BALDIRAN
- La comparaison des fonctions lexicales selectionnées dans les langues Française et Turque
Fransızca ve Türkçe dillerinde seçilen sözcük fonksiyonlarının karşılaştırılması
AHMET DAMCIDAĞ
Yüksek Lisans
Fransızca
2006
Fransız Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiFransızca Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. PERİHAN YALÇIN
- Oylum Höyük buluntularının ışığı altında Erken Tunç Çağı'nda Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin madeni eserleri
The Early Bronze Age Metal objects in Southeastern Anatolia in the light of Oylum Höyük finds
HALİL TEKİN
- Les images mouvantes, le temps et la technique
Hareketli görüntüler, zaman ve teknik
MERVE KAPTAN
Doktora
Fransızca
2018
Sahne ve Görüntü SanatlarıGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MICHEL BOURSE
- Konvensiyonalizm bağlamında Habermas'ın iletişimsel eylem kuramı
Communicative action theory of Habermas in context of conventionalizm
YILMAZ YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
SosyolojiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ AKAY