İkinci dünya savaşı sonrası iran Azerbaycanı: Büyük devletlerin nüfuz mücadelesindeki yeri (1945-1946)
Iranian Azerbaijan after World War II: Its place in the struggle for influence of the great powers (1945-1946)
- Tez No: 896817
- Danışmanlar: PROF. DR. TÜREL YILMAZ ŞAHİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, Uluslararası İlişkiler, History, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortadoğu ve Afrika Çalışmaları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 137
Özet
İkinci Dünya Savaşı'nın başlamasıyla birlikte, İran'ın güneyi İngiltere tarafından, kuzey bölgesi ise Sovyetler Birliği'nin askeri birlikleri tarafından işgal edilmiştir. Sovyetler Birliği'nin savaş dönemi boyunca kazandığı zaferler, İran Azerbaycanı'na yönelik politikalarında önemli değişikliklere yol açmıştır. Rıza Şah Pehlevi'nin İran Azerbaycanı'nda uyguladığı politikalar, bölgede halkın merkezi hükümete karşı direniş gücünü artırmış ve bu durum Sovyetler Birliği'nin bölgede kendi çıkarları doğrultusunda müdahil olmasına zemin hazırlamıştır. Sovyetler Birliği, bu dönemde İran'da petrol imtiyazları elde etmek ve İran Azerbaycanı'nda nüfuzunu genişletmek amacıyla çeşitli girişimlerde bulunmuştur. İkinci Dünya Savaşı sona erdikten sonra ABD ve İngiltere askeri birliklerini İran'dan çekerken, Sovyetler Birliği'nin İran Azerbaycanı'ndan birliklerini geri çekmemesi ve bölgede genişlemeci politikalar izlemesi, uluslararası bir krize yol açmıştır. Sovyetler Birliği'nin İran Azerbaycanı'ndaki faaliyetleri, Batılı devletler tarafından yakından izlenmiş ve bu durum, bölgedeki dengeleri etkilemiştir. ABD, İran Azerbaycanı'nda Sovyetler Birliği'nin etkisini azaltmak ve bölgedeki çıkarlarını korumak amacıyla, İran'ın toprak bütünlüğünü destekleyen politikalar geliştirmiştir. İngiltere ise İran'daki petrol çıkarları nedeniyle Sovyetler Birliği'nin İran Azerbaycanı'nda nüfuzunu genişletme girişimlerine karşı faaliyetlerde bulunmuştur. Bu süreçte ABD ve İngiltere, Sovyetler Birliği'nin İran Azerbaycanı'ndaki etkisini zayıflatmak amacıyla sert politikalar benimsemiştir. 1946 yılının Mart ayından itibaren Sovyetler Birliği'nin İran Azerbaycanı'ndaki askeri faaliyetleri, eski müttefikler arasında gerilimi artırmıştır. Ancak uluslararası baskılar ve ABD ile İngiltere'nin diplomatik girişimleri sonucunda, Sovyetler Birliği, İran Azerbaycanı'ndan geri çekilmek zorunda kalmıştır. Bu süreçte İran Azerbaycanı, büyük güçler arasındaki nüfuz mücadelesinin merkezi haline gelmiş ve Soğuk Savaşın başlangıcında önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bu çalışma, 1945-1946 yılları arasında İran Azerbaycanı'nın ABD, İngiltere ve Sovyetler Birliği gibi büyük güçler arasındaki nüfuz mücadelesinde oynadığı rolü ana hatlarıyla açıklamayı amaçlamaktadır. Ayrıca, büyük güçlerin savaş sonrası dönemdeki politikalarını şekillendiren faaliyetleri, işgal dönemi boyunca İran'daki politikaları bağlamında ele alınmıştır.
Özet (Çeviri)
With the onset of World War II, southern Iran was occupied by British forces, while the north fell under the control of the Soviet Union's military. The Soviet Union's wartime victories led to significant changes in its policies towards Iranian Azerbaijan. The policies implemented by Reza Shah Pahlavi in Iranian Azerbaijan heightened the region's resistance against the central government, paving the way for the Soviet Union to intervene in line with its own interests. During this period, the Soviet Union made various attempts to secure oil concessions in Iran and expand its influence in Iranian Azerbaijan. While the United States and the United Kingdom withdrew their military forces from Iran after the end of World War II, the Soviet Union's refusal to withdraw its troops from Iranian Azerbaijan and its expansionist policies in the region led to an international crisis. The Soviet Union's activities in Iranian Azerbaijan were closely monitored by Western powers, significantly impacting the regional balance of power. In response, the United States developed policies supporting Iran's territorial integrity to counter the Soviet Union's influence in Iranian Azerbaijan and safeguard its own interests in the region. The United Kingdom, concerned about its oil interests in Iran, also took measures to oppose the Soviet Union's attempts to expand its influence in Iranian Azerbaijan. Throughout this period, the United States and the United Kingdom adopted firm policies aimed at weakening the Soviet Union's presence in Iranian Azerbaijan. Starting in March 1946, the Soviet Union's military activities in Iranian Azerbaijan heightened tensions between the former allies. However, as a result of international pressure and diplomatic efforts by the United States and the United Kingdom, the Soviet Union was eventually forced to withdraw from Iranian Azerbaijan. During this process, Iranian Azerbaijan became a focal point in the struggle for influence among the great powers and marked a significant turning point at the outset of the Cold War. This study aims to outline the role that Iranian Azerbaijan played in the struggle for influence among the great Powers the United States, the United Kingdom, and the Soviet Union between 1945 and 1946. Additionally, the activities of these powers, which shaped their post-war policies, are examined in the context of their actions in Iran during the occupation period.
Benzer Tezler
- A neorealist analysis of Iran-Russia relations: Tajik and Syrian civil wars
İran-Rusya ilişkilerinin neorealist bir analizi: Tacik ve Suriye iç savaşları
ESRA YANIK
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiOrtadoğu Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DERYA GÖÇER AKDER
DR. ZELAL ÖZDEMİR
- Azerbaycan'da 'Ermeni meselesi': (1920-2021)
The 'Armenian question' in Azerbaijan: 1920-2020
AZER AGHAYEV
- Bir yumuşak güç unsuru olarak Rusça'nın kullanım alanı: Azerbaycan örneği
Usage of Russian as a soft power element: The example of Azerbaijan
NEZRİN OĞUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Uluslararası İlişkilerKarabük ÜniversitesiBölge Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ASKER
- Meşrutiyetten devrime Güney Azerbaycan bağımsızlık hareketleri (1906-1979)
Independence movements of South Azerbaijan from Constitution to revolution (1906-1979)
İSMAİL YURDAKURBAN
- Kaşkay Türklerinin tarihi
The History of Qashqai Turks
BABEK CAVANŞİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF.DR. AHMET TAŞAĞIL