Geri Dön

Otizm spektrum bozukluğu tanısı almış çocuğu olan ebeveynlerde sosyal dahil olma, psikolojik iyi oluş ve fiziksel aktiviteye katılım ilişkisi: Bir karma yöntem araştırması

The relationship between social inclusion, psychological well-being, and participation in physical activity among parents of children diagnosed with autism spectrum disorder: A mixed-methods study

PDF İndir

  1. Tez No: 896942
  2. Yazar: RIFAT KEREM GÜRKAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. FUNDA KOÇAK
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Spor, Sports
  6. Anahtar Kelimeler: Ebeveynler, Fiziksel aktiviteye katılım düzeyi, Otizm spektrum bozukluğu, Psikolojik iyi oluş, Sosyal dahil olma, Autism spectrum disorder, Level of physical activity participation, Parents, Psychological well being, Social inclusion
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Spor Yöneticiliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 106

Özet

Günümüzde Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) görülme sıklığı her geçen gün artmakta ve pek çok aile bu durumdan çeşitli şekillerde etkilenmektedir. Bu kapsamda araştırmanın amacı, OSB tanısı almış çocuğu olan ebeveynlerde fiziksel aktiviteye katılım düzeylerinin psikolojik iyi oluşlarına etkisinde sosyal dâhil olmanın aracı rolünün karma yöntem dahilinde incelenmesidir. Araştırma karma araştırma modeline göre tasarlanmıştır. Karma model, nitel ve nicel olarak farklı bir forma sahip olan verileri bir araya getiren bir araştırma tasarımına sahiptir. Araştırmada desen olarak ise karma yöntem desenlerinden açımlayıcı sıralı desen yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın nicel kısmında ebeveynlerin sosyal dâhil olmalarının psikolojik iyi oluşları üzerindeki toplam etkisi, fiziksel aktiviteye katılım düzeyinin etkileri incelenmektedir. Araştırmanın çalışma grubunu Ankara'da yaşayan, OSB tanısı almış çocuğu olan ve çocuğu özel eğitim kurumlarından eğitim almakta olan amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yoluyla seçilmiş 249 kadın ve 108 erkek olmak üzere toplamda 356 anne-baba oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, Sosyal Dâhil Olma Ölçeği (SDOÖ), Psikolojik İyi Oluş Ölçeği (PİOÖ) ve Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi - Kısa Formu (IPAQ-SF) kullanılmıştır. Parametrik testlerin varsayımlarının doğrulanmasının ardından, elde edilen verilerin analizi için bağımsız örneklemler t-testi, ANOVA, MANOVA kullanılmıştır. Araştırma modelinde yer alan değişkenler arasındaki ilişkiyi tespit etmek için Pearson korelasyon analizi yapılmıştır. Son olarak, sosyal dahil olmanın psikolojik iyi oluş ile ilişkisinde fiziksel aktiviteye katılım düzeyinin aracı etkisini aramak için Hayes ve Matthes (2009) tarafından önerilen“PROCESS”makrosundaki regresyon temelli yol analizi SPSS programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çeşitli değişkenler üzerinde SDOÖ, PİOÖ ve fiziksel aktiviteye katılım düzeyi (MET) ortalama puanları üzerinde anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Oluşturulan araştırma modeline göre sosyal dahil olmanın fiziksel aktiviteye katılım düzeyini (a) pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordadığı, sosyal dahil olmanın psikolojik iyi oluş (c) üzerinde anlamlı ve pozitif etkisinin olduğu görülmüştür. Fiziksel aktivite katılım düzeyinin ise psikolojik iyi oluş (b) üzerinde anlamlı ve pozitif etkisinin olduğu tespit edilmiştir Analiz sonuçlarına göre sosyal dahil olmanın psikolojik iyi oluş üzerindeki etkisinde fiziksel aktiviteye katılımın düşük düzeyde aracı bir rolü olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın nitel kısmında ise nitel ve yorumlayıcı paradigma temelinde tasarlanmış bir fenomenolojik çalışma yer almaktadır. Birinci aşamadan farklı olarak bu grupta 10 ebeveyn ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcı ebeveynler amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Verilerin toplanmasında yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formunun hazırlanmasında nicel verilerden elde edilecek verilerin sonucuna göre yöneltilecek sorular belirlenmiştir. Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Nitel verilerin geçerliğini ve güvenirliğini sağlamak için ise inandırıcılık, aktarılabilirlik, güvenilebilirlik ve doğrulanabilirlik stratejileri kullanılmıştır. Araştırmanın bulgular kısmında 'Ebeveynler ve Serbest Zaman', 'Sosyal Dahil Olma', 'Psikolojik İyi Oluş' ve 'Fiziksel Aktiviteye Katılım' adında 4 adet tema belirlenmiştir. Ebeveynler ve Serbest Zaman teması içerisinde 'serbest zaman tercihleri' başlıklı bir alt tema belirlenmiştir. Sosyal Dahil Olma teması içerisinde 'kolaylaştırıcılar' ve 'engeller' başlıklı 2 alt tema belirlenmiştir. Psikolojik İyi Oluş teması içerisinde 'destekleyici faktörler' ve 'olumsuz faktörler' yer almaktadır. Fiziksel aktiviteye katılımda ise 'kolaylaştırıcılar' ve 'engeller alt temaları bulunmaktadır. Tüm temalar içerisinde toplamda ise 29 adet kod belirlenmiştir. Sonuç olarak, OSB tanısı almış çocuğu olan ebeveynlerin sosyal dahil olmaları, psikolojik iyi oluşları ve fiziksel aktiviteye katılımlarında pek çok olumsuz durumla karşılaştıkları ve bu engelleri aşmak adına mevcut kolaylaştırıcı/destekleyici faktörleri artırarak bu süreçlerden olumlu gelişmeler elde edebilecekleri söylenebilmektedir.

Özet (Çeviri)

The prevalence of Autism Spectrum Disorder (ASD) is increasing day by day, affecting many families in various ways. In this context, the aim of this study is to investigate the mediating role of social inclusion in the effect of physical activity participation levels on the psychological well-being of parents of children diagnosed with ASD within a mixed-methods framework. The research is designed according to a mixed-method approach, which combines qualitative and quantitative data. Specifically, an explanatory sequential design, one of the mixed-method designs, was used. In the quantitative part of the study, the total effect of social inclusion on the psychological well-being of parents and the effects of participation in physical activity are examined. The study group consists of 356 parents (249 mothers and 108 fathers) living in Ankara, who have children diagnosed with ASD and whose children are receiving education from special education institutions. The participants were selected using criterion sampling, a type of purposive sampling. Data were collected using the Social Inclusion Scale (SIS), the Psychological Well-Being Scale (PWBS), and the International Physical Activity Questionnaire - Short Form (IPAQ-SF). After verifying the assumptions of parametric tests, independent samples t-test, ANOVA, and MANOVA were used for data analysis. To determine the relationships among the variables in the research model, Pearson correlation analysis was conducted. Finally, to investigate the mediating effect of participation in physical activity on the relationship between social inclusion and psychological well-being, a regression-based path analysis using the“PROCESS”macro by Hayes and Matthes (2009) was used in SPSS. Significant differences were found in the mean scores of SIS, PWBS, and the level of participation in physical activity (MET) across various variables. According to the research model, social inclusion positively and significantly predicts the level of participation in physical activity (a). Additionally, social inclusion has a significant and positive effect on psychological well-being (c). Furthermore, the level of participation in physical activity has a significant and positive effect on psychological well-being (b). The analysis results indicate that participation in physical activity plays a low-level mediating role in the effect of social inclusion on psychological well-being. In the qualitative part of the study, a phenomenological approach designed based on a qualitative and interpretive paradigm was used. Unlike the first stage, interviews were conducted with 10 parents in this group. The participating parents were selected using criterion sampling, one of the purposive sampling methods. Semi-structured interview form was used to collect qualitative data. The questions in the semi-structured interview form were determined based on the results of the quantitative data. Content analysis was used to analyze the data. To ensure the validity and reliability of the qualitative data, credibility, transferability, dependability, and confirmability strategies were used. In the findings section of the study, four themes were identified: 'Parents and Leisure Time,' 'Social Inclusion,' 'Psychological Well-Being,' and 'Participation in Physical Activity.' Within the theme of 'Parents and Leisure Time,' a sub-theme titled 'Leisure Time Preferences' was identified. Within the theme of 'Social Inclusion,' two sub-themes titled 'Facilitators' and 'Constraints were identified. The 'Psychological Well-Being' theme included sub-themes 'Supporting Factors' and 'Negative Factors.' For the 'Participation in Physical Activity' theme, the sub-themes were 'Facilitators' and 'Constraints.' A total of 29 codes were identified within all themes. As a result, it can be stated that parents of children diagnosed with ASD encounter many adverse situations in their social inclusion, psychological well-being, and participation in physical activity. However, by enhancing existing facilitators/supporting factors, they can achieve positive developments in overcoming these challenges.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    891203

    Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı almış çocukların ebeveynlerinde otizm spektrum bozukluğu belirtilerinin incelenmesi

    Investigation of autism spectrum disorder symptoms in parents of children diagnosed with attention deficit/hyperactivity disorder

    MEHMET CAN UYAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Psikolojiİstanbul Gelişim Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. CANAN TANIDIR

  2. Tez No

    819545

    Etkileşimli kardeş eğitim programının tipik gelişim gösteren çocuklarla otizmli çocukların kardeş ilişkilerine etkisinin incelenmesi

    Investigation of the effect of interactive sibling education program on sibling relations of typical developing children and children with autism

    FİKRİYE SEZER

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Eğitim ve ÖğretimAnkara Üniversitesi

    Çocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FİGEN GÜRSOY

  3. Tez No

    907116

    Otizm spektrum bozukluğu tanılı çocuğu olan ebeveynlerin yeterliliği ile algıladıkları sosyal destek ve yaşam kalitesi arasındaki ilişki

    The relationship between competence and perceived social support and quality of life of parents of children with autism spectrum disorder

    ESRA ERİK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    HemşirelikKaramanoğlu Mehmetbey Üniversitesi

    Hemşirelik Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ TUBA ARPACI

  4. Tez No

    883010

    Doğal öğretim yaklaşımı temelli psikoeğitim programının Otizm Spektrum Bozukluğu tanısı alan okul öncesi dönem çocukların ebeveynlerinde ebeveyn öz yeterlik düzeyine etkisi

    The effect of natural teaching approach-based psychoeducation program on parental self-efficacy level in parents of preschool children diagnosed with Autism Spectrum Disorder

    TÜRKER ORKUN ARSLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Eğitim ve ÖğretimKocaeli Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. OSMAN NEJAT AKFIRAT

  5. Tez No

    843280

    Otizm spektrum bozukluğu tanılı çocuğu bulunan ebeveynlerin çocukluk çağı travmaları ile dissosiyatif yaşantılar, depresyon düzeyleri ve ebeveyn yeterlilik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi

    Investigation of the relationship between childhood traumas and dissociative experiences, depression levels and perception of parental self efficacy in parents with children diagnosed with autism spectrum disorder

    ENES EVCİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Adli Tıpİstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa

    Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERDİNÇ ÖZTÜRK

    ÖĞR. GÖR. GÖRKEM DERİN

Geri Dön