Paranın dijitalleşmesi ve merkez bankası dijital parası (CBDC) kavramının Türkiye'nin mali yapısı açısından analizi
Analysis of the digitalization of money and the concept of central bank digital currency (CBDC) in terms of Turkey's financial structure
- Tez No: 897332
- Danışmanlar: PROF. DR. EREN ÇAŞKURLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Bankacılık, Ekonomi, Maliye, Banking, Economics, Finance
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maliye Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Maliye Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 192
Özet
Bu tez çalışması geleneksel para sisteminden dijital para sistemlerine doğru dönüşüm yaşayan günümüz ekonomilerinde, merkezi hükümetlerinin parasal sistem içinde varlığını sürdürebilmesi açısından her geçen gün önemi artan Merkez Bankası Dijital Parası (CBDC) kavramının ortaya çıktığı ilk zamandan günümüze kadar olan süreçteki çalışma ve uygulamaların değerlendirilerek, Türkiye'nin mali yapısı dikkate alınarak nasıl bir para tasarımının kurgulanması gerektiğinin belirlenmesi amacını taşımaktadır. CBDC ile ilgili süreci kronolojik olarak belirleyebilmek ve çalışmaların yoğunlaştığı ana konuları tespit etmek amacıyla bibliyometrik yöntem ve içerik analizini birleştiren karma yöntem benimsenmiştir. Web of Science (WOS) veri tabanında 2018-2024 yılları arasında taranan çalışmaların nicel özellikleri bibliyometrik analiz ile belirlenmiştir. En yoğun olarak çalışma tipi 211 adet ile makale ve 94 çalışma ile 2023 yılında yapılmıştır. En yoğun çalışma alanı ekonomi alanıdır ve en çok çalışma yapılan indeks 127 çalışma ile SSCI'dir. En üretken üç ülke sırasıyla Çin, Amerika ve İngiltere'dir. İçerik analizine tabi tutulacak çalışmalar en çok atıf alan ve alanda belirleyici olduğu düşünülen 40 çalışmanın analizinden oluşmaktadır. İçerik analizi sonuçlarına göre en sık tekrar eden üç kod sırasıyla“CBDC Tasarımın Önemi”,“CBDC'nin Banka İşlemleri Etkileri (İstikrar-Aracılık-Dışlama)”ile“Nakit ve Mevduatlara Alternatif Olarak Faizli CBDC”dir. CBDC tasarımının önemi kodu 25 belgede kodlanmış ve tüm belgeler içinde kodların %62,50'sini oluşturmuştur. Betimsel içerik analizi ile kodların sınıflandırılması sonucu ortaya çıkan para politikası, finansal istikrar, CBDC'nin bankacılık sektörüne etkileri, CBDC ve kayıt dışı ekonomi, CBDC'nin tasarımının belirlenmesi ile CBDC ve kültürel etkisi kategorilerinin Türkiye'deki mevcut ekonomik konjonktür içinde önemli olduğu görülmektedir. Bu sebeple uygulamaya sunulacak CBDC'nin ortaya çıkan kategorik özellikler dikkate alınarak tasarlanması önerilmektedir. Analiz sonuçlarına göre Türkiye'nin mali yapısı ve temel ekonomik özelliklerini belirlemek amacıyla KDV/Toplam vergi gelirleri, Kayıt dışı ekonomi verileri, dolaşımdaki paranın M1 para arzı içindeki payı ile vergi kayıp kaçak oranları ile TÜFE Yıllık Değişim, Politika Faiz Oranı ile Bankaların Mevduat Azami Faiz Oranları Karşılaştırması yapılmıştır. Bu incelemeler sonucunda hesap tabanlı, madeni ve nakit paranın mevcut kullanımına alternatif, faizli, perakende yani bireylerin ve firmaların doğrudan TCMB'ye erişiminin olduğu bir CBDC tasarımı önerisinde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
This thesis aims to evaluate the studies and practices in the process from the first time the concept of Central Bank Digital Currency (CBDC) emerged to the present day, which has become increasingly important in terms of the survival of central governments in the monetary system in today's economies, which are transforming from traditional monetary systems to digital monetary systems, and to determine what kind of currency design should be constructed considering Turkey's financial structure. A mixed method combining bibliometric method and content analysis was adopted in order to chronologically identify the process related to CBDC and to identify the main topics on which the studies focused. The quantitative characteristics of the studies scanned in the Web of Science (WOS) database between 2018 and 2024 were determined by bibliometric analysis. The most intensive study type was articles with 211 studies and 94 studies were conducted in 2023. The most intensive field of study is economics and the index with the highest number of studies is SSCI with 127 studies. The three most productive countries are China, the US and the UK, respectively. The studies to be subjected to content analysis consist of the analysis of 40 articles that are considered to be the most cited and decisive in the field. According to the results of the content analysis, the three most frequently recurring codes are“Importance of CBDC Design”,“Effects of CBDC on Bank Operations (Stabilization-Intermediation-Exclusion)”and“Interest Bearing CBDC as an Alternative to Cash and Deposits”. The importance of CBDC design code was coded in 25 documents and accounted for 62.50% of the codes across all documents. The categories of monetary policy, financial stability, the effects of CBDC on the banking sector, CBDC and the informal economy, CBDC and the informal economy, determining the design of CBDC and CBDC and its cultural impact, which emerged as a result of the classification of codes through descriptive content analysis, are important in the current economic conjuncture in Turkey. For this reason, it is recommended that the CBDC to be put into practice should be designed by taking into account the categorical characteristics. According to the results of the analysis, in order to determine Turkey's fiscal structure and basic economic characteristics, KDV/Total tax revenues, Informal economy data, the share of money in circulation in M1 money supply and tax loss and evasion rates, CPI Annual Change, Policy Interest Rate and Maximum Interest Rates of Banks' Deposits were compared. As a result of these analyses, we propose a CBDC design that is account-based, an alternative to the current use of coins and cash, interest-bearing, retail, that is, individuals and firms have direct access to the TCMB.
Benzer Tezler
- The effects on the monetary system of de-cashing and digitalization
Nakitin aşamalı olarak kalkmasının ve dijitalleşmenin parasal sisteme etkileri
OKAN YAZILIKAYA
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Ekonomiİzmir Ekonomi ÜniversitesiEkonomi Finans Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜL ERTAN ÖZGÜZER
- Merkez bankası dijital parasının para politikası üzerine etkileri
The effects of central bank digital currency on monetary policy
BERKAY CİVCER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
EkonomiDokuz Eylül Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYLİN ABUK DUYGULU
- Dijital para ve blok zinciri teknolojisinin Merkez Bankası ile bankalara etkileri
The effects of digital money and blok zincir technology on the Central Bank and banks
ŞABAN AKSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
BankacılıkAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET GÜNAL
- Sanal para düzenekleri ve merkez bankacılığına muhtemel etkileri
Virtual currency schemes and its effects on central banking
ERDİNÇ AHMET ASRAV
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
EkonomiKaradeniz Teknik Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEYFETTİN ARTAN
- Beyond digitalisation: Designing a roadmap for Block-chain embedded performance management systems
Dijitalleşmenin ötesinde: Block-chain gömülü performans yönetim sistemleri için yol haritası tasarımı
FURKAN AYRANCI
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
İşletmeİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme (İngilizce) Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜR BERSAM BOLAT